Freyr - 01.04.2006, Blaðsíða 39

TÓNNINN
í fótspor feðranna - íslensk kornrækt
Ingvar Björnsson
í þúsund ár höfum við þraukað við
ysta sæ, lifað af landinu og nýtt það
í hárfínu jafnvægi við náttúruöflin.
Miklar hafa vonir akuryrkjuþjóðar-
innar verið þegar hún settist að á
þessu frjóa og búsældarlega landi
eftir langa siglingu frá heima-
högunum. Bestu kynbótagripi sína
höfðu þeir með sér, þarfanaut og
góðhesta og sáðkornið úr heima-
högunum. Á þessu hlýskeiði á fyrstu
árum byggðarinnar hefur kornræktin
staðið með mestum blóma í landinu
og virðingin fyrir jörðinni sem
fóstraði og margfaldaði matkornið
verið takmarkalítil. En sælan var
skammvinn og kuldi og óáran
þvingaði þjóðina til breyttra bú-
skaparhátta. Kornræktin hvarf og
hjarðbúskapurinn varð allsráðandi.
Eftir áttahundruð ára vetrartíð
voraði aftur, ekki síst í brjóstum
nýfrjálsrar þjóðar. Kornræktar-
menningin var endurvakin.
GRUNDVÖLLUR GÆÐAFÓÐURS
Síðasti áratugur hefur verið landbúnaðinum
hagfelldur, hlýskeið með tilheyrandi tæki-
færum. Kornræktin hefur blómstrað. Haust-
ið 2005 uppskáru ríflega 500 kornbændur I
landinu korn sitt af 3.600 hekturum lands.
En úrtöluraddirnar eru ávallt skammt undan.
Enn heyrast spurningar eins og: „Er þessi
kornrækt ekki vitleysa - er þetta ekki bara
dýrt áhugamál vélasjúkra bænda?" Því er til
að svara að kornrækin er ekkert öðruvísi en
önnur ræktun og fóðurframleiðsla. Hana
má stunda þannig að kostnaðurinn verði
óhóflegur en það á ekki slður við um hey-
skapinn. Kostnaðarvitund kornbænda er al-
mennt mikil þar sem uppskeruna og að-
föngin er auðvelt að mæla og þar með
reikna kostnaðinn á fóðureiningu eða kíló
korns. En hver bóndi þarf að spyrja sig:
„Hvað er ásættanlegur kostnaður?" Þar
koma til mismunandi forsendur ræktand-
ans. Bóndinn sem ræktar korn til að selja til
fóðurgerðar eða á almennum markaði verð-
ur að miða sig við innflutningsverð á korni.
Hinn sem ræktar korn sem hluta af sínu fóð-
urframleiðsluskipulagi spyrsig: „Hvernig get
ég lágmarkað fóðurkostnað minn á fram-
leidda einingu, kjöt eða mjólk?" Þetta á við
um flesta mjólkurframleiðendur sem rækta
korn. Samanburðurinn við verð á innfluttu
korni er ekki endilega rétti mælikvarðinn því
innflutta kornið kemur ekki í staðinn fyrir
það heimaræktaða í fóðuröflunarskipulag-
inu. Það er nefnilega svo að í langflestum til-
fellum er kornræktin stunduð sem hluti af
stærri heild og samofin því skipulagi sem er
grundvöllur fyrir framleiðslu á gæðafóðri á
búunum. Þar koma áhrif kornræktarinnar
gleggst fram. Hún hefur hjálpað okkur að
endurheimta tilfinningu og virðingu forfeðr-
anna fyrir ræktunarlandinu. Hún hefur skap-
að tilefni til þess að bylta gamalgrónum
sverði og skapað góðan sáðbeð fyrir nær-
ingarríkt sáðgresið. Þessu hafa kýrnar svarað
og aukið afurðir sínar. Kornræktin hefur
fært ræktunarþekkingu bænda á hærra
plan, þjappað þeim saman og blásið þeim í
brjóst von og framfarahug.
AÐ NÝTA LANDIÐ
Kornræktin er að slíta barnsskónum og
tækifærin eru mörg. Landrýmið og land-
gæðin eru ekki takmarkandi en tíðarfarið
setur okkur skorður. Með aðlögun kornsins
að íslenskum aðstæðum hefur ræktunarör-
yggið stóraukist og þar með framtíðar-
möguleikarnir. Enn flytjum við inn stærstan
hluta þess korns sem notað er í landinu.
Ætla má að markaðshlutdeild (slensks korns
sé nærri 20%. Raunhæft er að tvöfalda
framleiðsluna á næstu tíu árum og fram-
leiða 20-25 þúsund tonn af korni í landinu.
Þá eru vannýttir möguleikar í nýtingu á mat-
korni en þar þarf að endurskapa löngu glat-
aða hefð forfeðranna.
Islenskir bændur hafa rikum skyldum að
gegna gagnvart jörðinni sem þeir yrkja og
hafa að láni hjá afkomendum sínum. Þeirra
skylda er að nýta tækifærin sem í landinu
búa, þjóðinni til hagsældar og farsældar.
Kornræktin er hluti af þessari nýtingu og
gott dæmi um framfarahug og aðlögunar-
hæfni íslenskra bænda.
Milligerðir
Öryggisgrindur
Beislur
Hjarðstíur
VELAVAL-Varmahlíð hf.
Sími 453 8888 • Fax 453 8828
Netfang: velaval@velaval.is • Heimasíöa: www.velaval.is
FREYR 04 2006
35