Freyr - 01.04.2006, Blaðsíða 27

NAUTGRIPARÆKT
30,1 (29,3 árið 2004). Meðal-
búið stækkar þannig um 3% á
milli ára. ( þessu samhengi má
rifja það upp að fyrst árið 1998
náði meðalbúið 25 árskúm, og
þar á undan hafði það þróast úr
20 í 25 árskýr á um það bii
tveimur áratugum sem sýnir
best hinar miklu breytingar í
framleiðsluumhverfinu. Likt og
áður er mikill munur á bústærð
á milli héraða og búin lang-
stærst á Eyjafjarðarsvæðinu og í
báðum félögunum við austan-
verðan Eyjafjörð. Nf. Sval-
barðsstarandarhrepps og Nf.
Grýtubakkahrepps eru með yfir
80 kýr að jafnaði á hverju búi. f
slikum samanburði ber að vísu
að geta þess að í Nf. Skarðs-
hrepps er meðalbúið langstærst
eða 108,1 árskú, en þar er að-
eins eitt bú í mjólkurframleiðslu
á félagssvæðinu.
AFURÐAÞRÓUN
Tafla 1 sýnir að meðalafurðir
mældar í magni mjólkur voru
5.281 kg (5.229 kg árið 2004)
eftir hverja árskú árið 2005. Af-
urðaaukning eftir hverja kú er
því nákvæmlega 1 % á milli ár-
anna 2004 og 2005 sem er
heldur minni aukning en verið
hefur nokkur síðustu ár. Hjá full-
mjólka kúm eru breytingarnar
mjög hliðstæðar en þær mjólk-
uðu að jafnaði 5.304 kg árið
2005 (5.254 kg árið 2004).
Efnahlutföll mjólkurinnar
hækka örlítið á milli ára, pró-
teinhlutfall 3,37% (3,36% árið
2004) og fituhlutfallið 4,06%
(4,04% árið 2004). Vegna nei-
kvæðs sambands magns og
hlutfalla meginefnanna í mjólk-
inni hlýtur það að teljast mjög
jákvæð þróun ef efnahlutföll
hækka samhliða aukningu í
mjólkurmagni eftir hverja kú.
Þegar þessi mál eru rædd er
samt full ástæða til að draga,
líkt og áður, fram þá brotalöm
sem er fyrir hendi hjá alltof
mörgum skýrsluhöldurum að
sinna ekki sem skyldi þeirri
þjónustu að fá mjólk úr einstök-
um kúm efnagreinda hjá Rann-
sóknarstofu mjólkuriðnaðarins
(RM). Rannsóknarstofan jók
þjónustu sina í þessum efnum á
árinu 2005. Það er hagsmuna-
mál mjólkurframleiðslunnar í
landinu að geta þróað samsetn-
ingu mjólkurinnar sem best að
kröfum markaðarins. Það er
löngu þekkt að markvisst rækt-
unarstarf er lykilatriði i að breyta
efnasamsetningu mjólkurinnar.
Það starf verður hins vegar ekki
unnið nema grunnurinn sé
nægjanlega traustur. Þann
grunn má treysta umtalsvert
með almennari þátttöku í þess-
um mælingum en er í dag. Sú
þróun í frumutölu í mjólk sem
gerð er grein fyrir síðar í grein-
inni gefur einnig tilefni til þess
að hvetja bændur enn frekar til
að nýta sér þá þjónustu sem
þeim stendur til boða um efna-
mælingar úr einstökum kúm hjá
RM.
Góður meirihluti skýrsluhald-
ara skráir kjarnfóðurnotkun hjá
einstökum kúm, en betur má ef
duga skal. Það er löngu vitað að
sú skráning er ekki unnin á sam-
ræmdan hátt. Þessar upplýsing-
ar má hins vegar nota til að gera
sér grein fyrir þróun kjarnfóður-
snotkunar í fóðrun kúnna. Sam-
kvæmt þessum tölum var með-
alnotkun kjarnfóðurs 998 kg
(942 kg árið 2004) fyrir hverja
árskú og hafði aukist nokkuð
frá árinu áður.
Mestar meðalafurðir í ein-
stökum héruðum eru að þessu
sinni í Árnessýslu, sem um leið
er það hérað sem telur flestar
kýr. Þar eru meðalafurðir 5.497
kg af mjólk eftir árskúna. Líkt
og á síðasta ári eru meðalaf-
urðir í einu félagi mestar i Nf.
Austur-Landeyja en þar eru
809 skýrslufærðar kýr og skilar
hver árskýr að jafnaði 6.063 kg
af mjólk sem verður að teljast
frábær árangur. Eins og árið
áður nálgast kýrnar i Nf. Auð-
humlu í Hjaltadal einnig 6.000
kg múrinn en þær skiluðu að
jafnaði 5.994 kg af mjólk hver
árið 2005.
Á mynd 2 er afurðaþróun
síðustu þriggja ára í einstökum
héruðum sýnd. í sumum af
kúafæstu héruðunum gætir,
líkt og eðlilegt getur verið,
smátröppugangs í afurðaþróun
frá ári til árs. í Borgarfirði er
nokkuð jöfn og veruleg aukn-
ing afurða síðustu árin og á
Snæfellsnesi eru meðalafurðir
talsvert meiri, en afurðaaukn-
ing milli ára örlítið minni en í
Borgarf irði. Á Norðurlandi
vestra eru Skagfirðingar eins
og áður með mestar meðalaf-
urðir en í öllum héruðum þar er
mikil afurðaaukning frá ári til
árs og á milli áranna 2004 og
2005 er afurðaaukningin í
Austur-Húnavatnssýslu meiri
en í öðrum héruðum. Á Norð-
urlandi eystra er hægari af-
urðaþróun á milli ára en á öðr-
um landsvæðum og Suður-
Þingeyjarsýsla er eitt af stærri
mjólkurframleiðslusvæðunum
þar sem meðalafurðir kúnna
eru minni árið 2005 en árið
áður. Vafalítið hefur óblíð
haustveðrátta árið 2005 haft
meiri áhrif á þessu landsvæði
en ( öðrum landshlutum, en
einnig hafa undangengin sum-
ur ekki verið jafn eindregin
heyskaparsumur þar eins og í
sumum öðrum landhlutum. Á
stóru framleiðslusvæðunum á
Suðurlandi er nokkur afurða-
aukning á milli ára þó að hún
sé umtalsvert minni en var á
milli áranna 2003 og 2004 eins
og sjá má á mynd 2.
Tafla 1. Nokkrar fjölda- og meðaltalstölur úr skýrsluhaldinu árið 2005
Búnaðarsamband Fjöldi búa Fjöldi kúa Árskýr Bústærð Nyt, kg Kjarnfóður
Kjalarnesþings 6 239 154,4 25,7 4.842 1.172
Borgarfjarðar 59 2.174 1672,6 28,3 5.145 952
Snæfellinga 26 900 663,6 25,5 5.393 889
Dalasýslu 15 551 383,9 25,6 4.788 642
Vestfjarða 23 892 657,4 28,6 4.836 915
Strandamanna 1 49 31,4 31,4 4.040
V-Húnavatnssýslu 19 649 434,2 22,9 5.234 971
A-Húnavatnssýslu 32 1.098 780,5 24,4 5.219 1.078
Skagfirðinga 59 2.653 1919,8 32,5 5.401 1.045
Eyjafjarðar 104 5.496 4020,8 38,7 5.196 956
S-Þingeyinga 67 2.015 1505,7 22,5 5.058 947
Austurlands 31 1.092 806,9 26,0 4.893 1.030
A-Skaftafellssýslu 11 394 275,8 25,1 5.489 966
V-Skaft., Rang. 111 4.644 3246,7 29,2 5.477 989
Árnessýslu 120 5.815 4049,5 33,7 5.497 1.104
Landið allt 684 28.661 20.603,2 30,1 5.281 998
FREYR 04 2006
23