Freyr - 01.09.2006, Page 13

FÓÐRUN
sterkjuinnihaldið og meltanleikinn lægri en
NDF-innihaldið hærra.
Við útreikning á fóðuráti í nýja fóður-
matskerfinu er einnig tekið tillit til fóðrun-
araðferðar og fjósgerðar. Sem dæmi má
nefna að þegar fóðrað er annars vegar með
heilfóðri og hins vegar í lausgöngufjósi er
reiknað með 3% og 5% meiri átgetu. Eftir
afurðastigi og stöðu á mjaltaskeiði þýðir
það 0,5-1,0 kg meira þurrefnisát. í NorFor-
kerfinu er um leið tekið tillit til þess að kýr
í lausagöngu og á beit þurfa meiri orku til
viðhalds þannig að hluti af meira fóðuráti
fer í að mæta auknum viðhaldsþörfum.
BESTUN Á FÓÐURSKAMMTI
í NORFOR-KERFINU
Við útreikning á dagsfóðurskammti og
fóðurefnasamsetningu samkvæmt NorFor-
aðferðinni verður enn fremur tekið tillit til
hagfræðilegrar bestunar. Þetta þýðir að
ásamt því að reikna eða áætla ódýrasta
mögulega fóðurskammt miðar bestunin að
því að fóðurskammturinn uppfylli átgetu
gripanna og þörfina fyrir orku og prótín
(AAT) sem afurðastigið segir til um. Til við-
bótar þessu eru síðan sett ákveðin mörk
fyrir PBV-gildið í dagsfóðrinu, samanlagt
magn sykurs og sterkju, fitu og NDF í dags-
fóðrinu.
í töflu 3 er reiknað dæmi um bestun á
dagsfóðri við breytileg gróffóðursgæði (vot-
hey) og mismunandi afurðastig. I dæminu
er notast við vothey sem inniheldur 0,95 og
0,85 FEm samkvæmt eldra og núverandi
fóðurmatskerfi. Fyllistuðullinn fyrir þessa
tvo gróffóðursskammta er annars vegar
0,49 og hins vegar 0,56 í kg þurrefnis.
Útreikningarnir í töflunni gera ráð fyrir að
orkuþörfin sé uppfyllt og að kýrnar séu
komnar 100 daga frá burði.
Niðurstöðurnar sýna að hærri nyt leiðir til
meiri átgetu en ekki meira gróffóðursáts.
Það stafar af því að meiri kjarnfóðursgjöf
við hærri nyt pressar gróffóðursátið niður
(vegna samkeppnisáhrifa milli gróffóðurs
og kjarnfóðurs). í þessu dæmi munar þrem-
ur kg þurrefnis í gróffóðuráti þegar vothey-
ið reiknast með lægri fyllistuðul en hærra
næringargildi. Aftur á móti er kjarnfóður-
þörfin 4 kg og 4,4 kg minni við meðalnyt
og hærri nyt.
Tafla 3. Dæmi um útreikning í NorFor-kerfinu á gróffóðursskammti af mismunandi
gæðum
Gott gróffóður1 Meðalgott gróffóður2
Orku- og prótínþörf og kröfur Fóðurát Fóðurát
OLM, kg Átgeta, kg NOM, MJ3 AAT, g Vothey, Kjarnfóður, Vothey, Kjarnfóður,
kg kg þe. kg kg þe. kg
25 6,84 112 1611 12,1 5,1 9,0 9,5
35 7,86 142 2256 12,0 10,5 8,9 14,5
1 Vothey, 0,95 FEm í kg þe. miðað við núverandi fóðurmatskerfi (meltanleiki þe; 78 %)
2Vothey, 0,85 FEm í kg þe. miðað við núverandi fóðurmatskerfi (meltanleiki þe; 72 %)
3NOM = virk orka til mjólkurframleiðslu, reiknuð í megajoule.
Sama orkumagn mælt í FEm: 112/6,9 = 16,2 Fem, 142/6,9= 20,6
Dæmin í töflu 3 eiga einnig að sýna að við
gildistöku NorFor-fóðurmatskerfisins verður
tekið tillit til þess hvernig gróffóðurgæðin
og samspil gróffóðurs og kjarnfóðurs hafa
áhrif á gróffóðurátið. Þetta ætti að styðja
vel við þá viðleitni, eða öllu heldur fóðrunar-
stefnu, í mjólkurframleiðslunni að hámarka
gróffóðurátið en um leið að ákvarða eðli-
legt kjarnfóðurmagn sem gefur dagsfóður
sem uppfyllir fóðurþarfir gripanna.
Eins og áður segir eru í fóðurbestuninni
sett ákveðin mörk um innihald af auðgerjan-
legum kolvetnum, sykri og sterkju og að
fóðrið innihaldi nægilegt magn af NDF. Það
er fyrst og fremst gert til þess að tryggja
eðlileg skilyrði í vömbinni. f NorFor-kerfinu
er einnig notast við aðra viðmiðun að því er
varðar áhrif fóðursins á vambarstarfsemina
hjá gripunum og til að tryggja að fóðrið
hverju sinni hafi nægilega „byggingu" og
sé nægilega gróft. Það er gert með því að
reikna tyggitíma fóðursins, þ.e.a.s. hve lang-
an tíma það tekur gripinn að éta og jórtra
dagsfóðurskammtinn.
(næstu NorFor-grein verður gerð grein fyr-
ir eðli og tilgangi þessarar aðferðar.
Höfundar frumtexta eru Harald Volden,
fóðurfræðingur við Institutt for husdyr- og
akvakulturvitenskap við Norska landbúnað-
arháskólann og ráðgjafi TINE I Noregi,
Mogens Larsen, fóðursérfræðingur hjá
Dansk kvæg og Maria Mehlqvist, sérfræð-
ingur hjá Svensk mjolk og starfsmaður Nor-
For-verkefnisins. Gunnar Guðmundsson,
sviðsstjóri hjá Bændasamtökum Islands,
þýddi og staðfærði.
FREYR 09 2006
13