Morgunblaðið - 24.11.2017, Blaðsíða 22

22 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 24. NÓVEMBER 2017
stéttum, svo sem læknar, hjúkr-
unarfræðingar, sjúkraþjálfarar,
iðjuþjálfar, félagsráðgjafar, og eft-
ir atvikum sál-, íþrótta-, talmeina-
og næringarfræðingar. Vandi
hvers sjúklings getur verið marg-
þættur svo stundum kemur til að-
stoð fagfólks í fleiri en einum hópi.
„Meðalaldur sjúklinga hér er um 50
ár, svo yfirleitt er þetta fólk sem á
mikið inni. Hagur samfélagsins er
þá auðvitað að þetta fólk komist
sem fyrst aftur út í lífið,“ segir
Birgir.
Afskiptir hópar
Á síðustu árum hafa komið til
meðferðar á Reykjalundi tveir nýir
hópar skjólstæðinga sem Birgir
Gunnarsson tiltekur sérstaklega.
Annar þeirra er fólk með áunninn
heilaskaða, svo sem eftir slys.
Þetta hefur verið afskiptur hópur í
heilbrigðiskerfinu sem þarf þó eigi
að síður margs með. Reykjalundur
fékk tímabunda fjárveitingu til að
sinna þessum sjúklingahópi en svo
var hún felld niður. Hinn hópurinn
er fólk sem hefur vegna krabba-
meins þurft mergskipti eða stofn-
frumumeðferð en endurhæfing
vegna hennar er yfirleitt nauðsyn-
leg. Nokkur ár eru síðan þessari
þjónustu var bætt inn í starfsemina
á Reykjalundi og þá var reiknað
með að skjólstæðingarnir yrðu einn
eða tveir á ári, en eru orðnir 15-20
og verður ekki við unað nema fé sé
veitt sérstaklega í þessa starfsemi.
„Á meðan við höfum ekki fengið
fastan samning við Sjúkratrygg-
ingar um þessa meðferðarþjónustu
er hún svolítið í lausu lofti. Sama
má segja um starfsendurhæfingu
fólks, sem hingað kemur eftir slys
eða veikindi. Eftir fjölþætta með-
ferð hér, sem getur spannað frá
fjórum vikum til eins árs, hafa
ótrúlega margir komist á beinu
brautina.“
Leiti ekki í dýrasta úrræðið
Birgir Gunnarsson segir að í
heilbrigðisþjónustu sé mikilvægt
að stokka núna spilin og skilgreina
hlutina vel. Markmið þurfi að vera
skýr. „Fólk ætti ekki að þurfa í
jafnríkum mæli að leita á Landspít-
alann, sem er jafnan dýrasta úr-
ræðið. Þörf er á nýjum vinnubrögð-
um í heilbrigðiskerfinu en til
dæmis er fyrirkomulag í heilsu-
gæslunni þannig í dag að allt mið-
ast við að sjúklingar leiti til
læknanna með erindi sem hjúkr-
unarfræðingar, sjúkraþjálfarar, fé-
lagsráðgjafar eða aðrar fagstéttir
geta sinnt í mörgum tilvikum.
Nálgunin á vanda hvers sjúklings
þarf að vera þverfagleg,“ segir
Birgir og heldur áfram:
„Reykjalundur er vel mönnuð
stofnun og á síðustu árum höfum
við lagt okkur sérstaklega eftir að
skapa hér fjölskylduvænan og eft-
irsóttan vinnustað. Það hefur skilað
sér í ánægðu starfsfólki sem skilar
frábæru starfi. Besti og eini mæli-
kvarðinn á ánægju starfsmanna er
árleg könnun sem SFR og fjár-
málaráðuneytið gera og í könnun
þessa árs náði Reykjalundur fyrsta
sætinu. Það er frábær árangur og í
krafti þess viljum við sækja fram.“
Endurhæfing sjúkra er fundið fé
 Aðeins helmingi beiðna á Reykjalundi er hægt að sinna  Heildstæð nálgun  Nýr samningur við
Sjúkratryggingar Íslands er nauðsynlegur  Þörf er á nýjum vinnubrögðum í heilbrigðisþjónustu
Morgunblaðið/RAX
Velferð Birgir Gunnarsson forstjóri og Magnús Ólafsson, framkvæmdastjóri lækninga, í æfingasal á Reykjalundi.
Reykjalundur
» Um 2.000 beiðnir berast á
ári hverjum um endurhæfingu
sjúklinga að Reykjalundi.
Reynslan er góð.
» Beðnir um endurhæfingu
þurfa að koma frá læknum.
Þær eru af öllu landinu.
» Mikil starfsánægja mælist á
Reykalundi samkvæmt nýrri
könnum sem gerð var fyrir SFR
og fjármálaráðuneytið. Niður-
staðan þar skilaði Reykjalundi
viðurkenningunni
Stofnun ársins 2017
» 8 meðferðarteymi, þar sem
er stundað þverfaglegt starf
með sjúklingum sem fólk úr
ýmsum stéttum sinnir. Hug-
ræn atferlismeðferð er sterkur
þáttur í starfseminni.
» Meðferðin fer fram 8-16
virka daga. Að Reykjalundi sól-
arhringsdeild, það er legudeild
fyrir þyngstu skjólstæðingana,
það er þá sem mest þurfa með.
SVIÐSLJÓS
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
Aðeins er hægt að sinna rúmlega
helmingi beiðna sem berast frá
læknum víðs vegar að af landinu
um endurhæfingu skjólstæðinga
þeirra á Reykjalundi, að sögn for-
stjórans þar, Birgis Gunnarssonar.
Tæplega 1.100 manns koma á ári
hverju í meðferð á Reykjalundi og
árangurinn af starfinu þykir góður.
Heildstæð nálgun á vanda hvers
sjúklings, það er að endurhæfingin
sé bæði líkamleg og andleg, er
áhersluþáttur í meðferðinni á
Reykjalundi. Á hinn bóginn er mik-
ilvægt að endurskoða þann samn-
ing við Sjúkratryggingar Íslands
sem stofnunin starfar eftir, svo
þróa megi starfsemina betur
áfram.
Verði virkir þátttakendur
„Kostnaður sem samfélagið legg-
ur til endurhæfingar sjúkra er
fundið fé. Hver króna kemur áttfalt
til baka. Þjónustusamninginn sem
við störfum samkvæmt og er í
grunninn frá árinu 2000 þarf þó að
endurbæta. Á þeim tíma sem liðinn
er hefur þjóðinni t.d. fjölgað um
20% eða 60 þúsund manns. Í tæpan
áratug hefur starfsemin hér verið
svelt. Framlög til okkar voru skert
um 20% eftir hrunið eða í kringum
300 milljónir króna á ári. Ekkert af
þessu hefur skilað sér til baka, utan
verðlagshækkanir,“ segir Birgir og
heldur áfram:
„Við höfum úr 1,8 milljörðum
króna að spila á ári en þyrftum, til
að byrja með, að fá skerðingu fyrri
ára bætta svo staðan sé viðunandi.
Á bak við þær tölur er fólk sem allt
þráir að komast út í samfélagið aft-
ur sem virkir þátttakendur.“
Meðferðarsviðin á Reykjalundi
eru átta og eru kennd við geð-
heilsu, gigt, hjarta, lungu, offitu,
starfsendurhæfingu og tauga- og
verkjaendurhæfingu. Sviðin og
teymin skipa fólk úr ýmsum fag-
Nýleg rannsókn Magnúsar Ólasonar, framkvæmdastjóra lækninga á
Reykjalundi og samstarfsfólks hans, sem greint er frá í vísindaritinu
International Journal of Behavioural Medicine, staðfestir góðan árangur
af endurhæfingarstarfi á stofnuninni. Myndaðir voru þrír 35-40 manna
hópar þar sem fólk var spurt um reynslu sína af hugrænni atferlis-
meðferð (HAM) sem mikið er beitt á Reykjalundi. Slík meðferð felst með-
al annars í því að aðstoða fólk við að breyta neikvæðum hugsunum og at-
ferli sem oft magnar og viðheldur þrálátum verkjum. Rætt var við fólk
sem fékk þessa meðferð strax að henni lokinni, þá sem fengu ekki en
klárlega þurftu – og svo þá sem fengu meðferðina svo og að einu og
þremur árum liðnum frá meðferð.
„Fólk sem fékk ekki hugræna meðferð var verr á vegi statt en hinir sem
fengu. Munurinn er skýr. Fólki sem er fast í hörmungarhyggju og sér allt
það versta í stöðunni eru takmörk sett í bataferli. Og þegar hugarfarið
breytist ekki þá breyta verkjalyf litlu,“ segir Magnús sem hefur starfað á
Reykjalundi í um 30 ár. Eðli starfseminnar segir hann hafa breyst mikið á
þeim tíma. Starfið hafi verið styrkt jafnt og þétt og fagfólk skipi hvern
póst. Fyrir vikið hafi þjónustan öll orðið markvissari og betri, en svigrúm
skorti í samningum við ríkið til að þróa ýmsa þætti starfsins lengra. Þá sé
ekki heldur hægt að bæta í starfið og hleypa að sjúklingahópum að sem
ekki hafa átt kost á að fá endurhæfingu – þó að mikil þörf sé á því.
Hugarfar verður að breytast
RANNSÓKN STAÐFESTIR GÓÐAN ÁRANGUR ENDURHÆFINGAR