Morgunblaðið - 24.11.2017, Síða 84

84 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 24. NÓVEMBER 2017
56 10 000
TAXI
BSR
Góð þjónusta
yfir 90 ár10%
afsláttur
fyrir 67 ára
og eldri
Örlaganóttin
Aðfaranótt sunnudagsins 29.
mars 1981 kemur Buick Station-bíll
akandi niður Fifth Avenue í New
Rochelle. Þetta er brúnn bíll með
viðarklæðningu á hliðunum. Á mót-
um Pinebrook Road eykur bílstjór-
inn hraðann. Þegar hann er kominn
á um 100 kílómetra hraða fer hann
skyndilega að sveigja á milli ak-
reinanna. Það hvín í dekkjunum
svo bergmálar um hverfið. Það eru
fáir á ferli og lítil
umferð enda
klukkan orðin
hálftvö um nótt.
Dynjandi tónlist
berst frá bílnum.
Á móts við
Hunter Avenue
virðist bílstjórinn
missa stjórn á
bílnum. Hann
reynir að snögghemla en þungur
bíllinn er á svo miklum hraða að
hann er orðinn stjórnlaus og dekk-
in skrapa götuna með háu ískri.
Annað framdekkið skellur utan í
vegkantinn og springur með háum
hvelli. Bíllinn tekst á loft og flýgur
út af veginum og út á tún. Þar
lendir hann á símastaur sem brotn-
ar í tvennt eins og eldspýta með
háum bresti. Efri hluti staursins,
ennþá fastur í rafmagnslínunum,
skýst upp í loft. Það strekkist á
rafmagnslínunum en þær slitna
ekki og keyra staurinn á ógnar-
hraða aftur niður þannig að brotni
endinn stingst niður í gegnum
afturhluta bílþaksins, rífur það í
sundur og kýlir það saman. Allt
gerist þetta á einu augnabliki. Bíll-
inn kastast áfram.
Hann fer í gegnum grindverk og
inn á húsalóð, hann æðir yfir garð-
inn þveran, tætir upp grasið á leið
sinni og nemur ekki staðar fyrr en
hann skellur á stóru tré með miklu
braki og brestum. Höggið er svo
mikið að engu er líkara en að
sprenging hafi orðið. Húddið gefur
eftir og beyglast saman eins og
harmóníka. Framrúðan splundrast.
Svo verður allt hljótt. Það eina sem
heyrist í kyrrlátri nóttinni er hljóð-
ið í sjóðandi vatni og gufu sem stíg-
ur upp frá bílnum með lágværu
hvissi.
Ég vaknaði við sírenurnar. Ég lá
í grasinu. Það var byrjað að vora.
Og þó að það væri nótt var hlýtt í
veðri. Himinninn var heiður og
stjörnubjartur. Tunglið var hátt á
lofti. Eða var þetta kannski ekki
tunglið? Var þetta ef til vill ljós-
kastari? Ég hafði greinilega sofnað.
Einhver öskraði. Þetta var hátt og
skerandi kvenmannsöskur. Ég gat
ómögulega munað hvað ég hafði
verið að gera. Var ég ef til vill að
leika í bíómynd? Ég þorði ekki að
hreyfa mig. Ég gjóaði augunum í
kringum mig. Einhver grét hástöf-
um. Öðru hvoru öskraði einhver.
Þetta var kona. Eða voru þetta
kannski tvær konur? Ég lá á tún-
bletti undir stóru tré. Í gegnum
laufgaðar greinarnar sá ég glitta í
tunglið. Allt í kringum mig voru
blikkandi ljós og stórir bílar, löggu-
bílar og sjúkrabílar. Kannski var
ég ekki að leika í mynd heldur var
mig einungis að dreyma. Kannski
var ég eins og vakandi í draumi. Út
undan mér sá ég líka slökkviliðsbíl.
Mikið ofboðslega eru slökkviliðs-
bílar fallega rauðir á litinn. Það er
rauður litur sem maður sér ekki
oft.
Ég heyri og skynja að fólk geng-
ur um. Ég heyri mannamál en
greini ekki hvað er sagt. Öðru
hvoru er hrópað. Það er greinilega
eitthvað mikið í gangi. Konan hélt
áfram að öskra. Ég var greinilega á
slysstað. En það var ekkert að mér,
ég fann hvergi neitt til. Var þetta
eitt langt atriði eða bara sama
stutta atriðið aftur og aftur? Þetta
var bara draumur.
Ég fann værð færast yfir mig.
Ég var of þreytt til að vera að
dreyma svona dellu og lokaði aug-
unum. Ég finn að það er tekið í
mig. Ég opna augun og tek þá eftir
konu sem krýpur yfir mér. Ég átta
mig ekki á því hvort hún er nýkom-
in eða hvort hún er búin að vera
þarna allan tímann. Hún er klædd í
hvíta, stutterma skyrtu með alls
konar merkjum. Sítt hárið er bund-
ið aftur í tagl. Hún er niðursokkin í
að skoða mig. Öðru hvoru lítur hún
spyrjandi á mig, einbeitt á svip.
– What is your name, honey?
Hver er þetta eiginlega? Hún er
ekki lögreglukona. Ég virði hana
fyrir mér. Hún er með hlustunar-
pípu um hálsinn.
Læknir?
– My name is Joga.
– Yoga?
Ég kinka kolli. Ég er Jóga. Ég
er ekki að leika í neinni mynd.
Kannski er mig bara ennþá að
dreyma. Ég fór eitthvað.
Við stelpurnar vorum í bíltúr. Ég
hafði öskrað á Pernille þegar hún
var að sikksakka á veginum. Við
vorum að fara eitthvað. Ég mundi
samt ekki hvert. Ég mundi ekki
heldur hvaðan við vorum að koma.
Konan horfði ákveðin á mig.
– You have been in an accident.
Don’t worry about anything. We
will take good care of you, sagði
hún og tók upp skæri og ætlaði að
klippa í sundur jakkann minn,
klippa hann utan af mér. Það var
nú algjör óþarfi. Þetta var glænýr
apaskinnsjakki. Ég gat alveg farið
úr honum. Ég reyndi að mótmæla.
– It’s a new jacket, I can …
– You are so badly injured, you
better stay still!
Injured? Hvernig gat ég verið
slösuð? Ég fann ekkert til.
Hvað hafði komið fyrir? Ég
mundi ekki eftir neinu slysi. Hafði
einhver keyrt á okkur? Ég fann
kalt stálið strjúka hörundið þegar
hún klippti sundur jakkann. Svo
tók hún blóðþrýstingsmæli og
smeygði honum utan um handlegg-
inn á mér.
Fleiri sjúkraliðar komu að mér.
Þeir lögðu sjúkrabörur við hliðina á
mér og færðu mig varlega yfir á
þær. Svo lyftist ég upp og sveif
mjúklega inn í sjúkrabíl. Þeir lok-
uðu hurðunum og settust hjá mér
og horfðu á mig. Ég brosti hug-
hreystandi til þeirra til að láta vita
að það væri allt í lagi með mig. En
ég var mjög þreytt. Þegar sjúkra-
bíllinn keyrði af stað sofnaði ég aft-
ur.
Þegar ég vaknaði vorum við enn
á ferð. Ég velti því fyrir mér af
hverju ég væri ein í sjúkrabílnum.
Hvar voru stelpurnar?
– There were three other girls,
muldraði ég.
Konan í stuttermaskyrtunni
kinkaði kolli til mín.
– They are all right, honey.
Mér létti við að heyra það. Mjúk-
lega leið ég aftur í ómegin. Næst
þegar ég rankaði við mér var ég
komin á spítala og í sjúkrarúm.
Konan í stuttermaskyrtunni og hin-
ir sjúkraliðarnir sáust hvergi. Birt-
an skar í augun. Ég var undir
stórum ljóskastara, umkringd
læknum og hjúkrunarkonum. Þau
voru klædd í svuntur og með
hanska á höndunum. Þau höfðu
hvíta hatta á höfðinu og maska fyr-
ir andlitinu. Ég skildi að ég væri
líklega á skurðstofu.
– She’s awake, heyrði ég sagt.
Þau sneru sér nú öll að mér og
horfðu á mig. Andlit þeirra voru al-
gjörlega hulin nema augun.
– Johanna? sagði einhver.
– Yes? sagði ég lágt.
Nú brá mér að heyra mína eigin
rödd, hún hljómaði svo veik og
máttfarin. Læknarnir sögðu mér að
ég væri á skurðstofu gjörgæsl-
unnar á New Rochelle-spítalanum.
Þeir útskýrðu fyrir mér að ég væri
mjög mikið slösuð og þyrfti að
gangast undir langa og vandasama
aðgerð, ég væri með opið höfuð-
kúpubrot og það þyrfti að spengja
saman á mér höfuðkúpuna.
Aðgerðin væri þess eðlis að ekki
væri hægt að svæfa mig og það
væri mjög mikilvægt að ég væri
vakandi allan tímann.
Þeir sögðu að ég yrði deyfð og
ætti ekki að finna fyrir neinu en ég
mætti alls ekki sofna.
Ég lofaði að reyna að halda mér
vakandi.
Svo hófust þeir handa. Meiðslin
voru á enninu. Ég lá á bakinu og
fylgdist með þeim vinna. Á meðan
spurðu þeir mig út í hagi mína. Ég
sagði þeim að ég væri frá Íslandi.
Þeim fannst það mjög áhugavert.
Enginn þeirra hafði komið þangað.
Ég sagði þeim frá daglegu lífi á Ís-
landi. Þeir spurðu mig út í fjöl-
skylduhagi mína. Ég sagði þeim frá
pabba og mömmu og bræðrum
mínum. Ég sagði þeim frá hest-
unum. Ég talaði svo mikið og svo
lengi að ég varð þreytt. Ég fann
svefninn sækja á mig. Það var
næstum því notalegt að liggja
svona og láta stjana við sig. Mig
langaði ekki að tala meira. Ég
sagði þeim að ég væri alveg upp-
gefin og spurði hvort ég mætti ekki
lúra í smástund. Ég mátti það alls
ekki.
– What was the name of the
town you grew up in? spurði ein-
hver.
– Kópavogur?
Þeir kinkuðu kolli.
Ég sagði þeim sögur úr Kópa-
voginum. Ég sagði þeim frá Kópa-
vogshæli og hvað ég hefði oft farið
þangað þegar ég var lítil. Ég sagði
þeim frá HK og handboltanum.
Þeir vissu ekkert um handbolta. Ég
útskýrði fyrir þeim hvernig hand-
boltaleikur gengur fyrir sig. Og ég
sagði þeim sögur úr Leikfélagi
Kópavogs og frá vinnunni minni hjá
Hans Petersen. Þegar ég hafði ekk-
ert meira að segja um lífið á Ís-
landi báðu þeir mig að segja sér frá
Ameríkuferðinni minni. Þeir vildu
vita af hverju ég hefði ákveðið að
fara til Ameríku. Hverjir voru vinir
mínir? Hvað fannst mér um Am-
eríku? Hvernig líkaði mér við New
York? Hvað fannst mér skemmti-
legast? Hvernig var Ameríka ólík
Íslandi? Ég sagði þeim að ég hefði
bara þurft að komast burt frá Ís-
landi því mér fannst allt of flókið að
útskýra það nánar, það væri í raun-
inni algjör tilviljun að Ameríka
hefði orðið fyrir valinu og ég hefði
alveg eins getað farið til Danmerk-
ur.
Ég sagði þeim að mér liði vel í
Ameríku og væri búin að kynnast
helling af skemmtilegu fólki.
– My favourite place is Wash-
ington Square Park. I love the per-
formers, the bands and watching
people rehearsing or just painting
something on the sidewalk.
– You like that?
– Yes, it’s like a circus. I love the
circus.
Þeir hlógu að þessari myndlík-
ingu.
– Yeah, New York is kind of a
circus, right?
Í miðri aðgerðinni kom nýr lækn-
ir. Hann var sérfræðingur í lýta-
lækningum. Þegar hann slóst í hóp-
inn báðu hinir mig um að segja
honum það sem ég hafði áður sagt
þeim.
Örlaganótt í New Rochelle
Í bókinni Þúsund kossar rekur Jón Gnarr ævisögu Jógu, eiginkonu sinnar, en í bókinni segir meðal annars frá því er Jóga fer sem „au pair“
til New York og lendir þar í skelfilegri lífsreynslu. Hennar bíður löng glíma við sektarkennd, skömm og glatað sakleysi.
Ljósmynd/Úr einkasafni
Fjörugar Jóga með vinkonum í New York stuttu fyrir slysið árið 1981.
Ljósmynd/Úr einkasafni
Bati Jóga stödd í Buchenbach í
Þýskalandi ári eftir slysið.