Morgunblaðið - 21.04.2018, Side 27

27
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 21. APRÍL 2018
Reykjavík Það var vor í lofti og spegilsléttur sjór á Sundunum þegar Teistan RE-33 var sjósett vestur við Granda. Sumarið er tími smábátanna og þá eru strandveiðar stundaðar af kappi.
Valli
Langur biðlisti er eft-
ir að komast á biðlista
eftir liðskiptaaðgerð-
um. Á biðlista eftir
hnjáliðum voru 709 í
febrúar síðastliðnum en
alls voru 777 aðgerðir á
árinu 2017 og biðin því
um 11 mánuðir. Eftir
mjaðmaliðum biðu 385
en aðgerðir voru 802 á
síðasta ári og biðin því
tæplega hálft ár. Til
viðbótar þessum biðtíma getur tekið
6-8 mánuði að komast á biðlista.
Sjúkratryggingar Íslands sam-
þykkja fljótt og örugglega að greiða
þriggja milljóna króna kostnað við
slíkar aðgerðir í Svíþjóð. En íslenskir
stjórnmálamenn neita stofnuninni
um að greiða fyrir aðgerðir sem þess-
ar hjá einkafyrirtæki á Íslandi, jafn-
vel þótt kostnaður sé þriðjungur af
Svíþjóðarför.
Steingrímur Ari Arason, forstjóri
Sjúkratrygginga, hefur með greina-
skrifum á síðustu vikum bent á að
þrír heilbrigðisráðherrar hafi hafnað
samningum um lækkun kostnaðar í
heilbrigðisþjónustu. Hann segir rétti-
lega að þar fari saman skammsýni og
sóun.
Steingrímur bendir á mikilvægi
þess að fara að ábendingum Ríkis-
endurskoðunar um að efla þurfi
Sjúkratryggingarnar, styrkja innviði
stofnunarinnar, auka gæðakröfur í
samningum og efla markviss kaup á
heilbrigðisþjónustu.
Það er hryggilegt að fylgjast með
því að málefnalegar og uppbyggi-
legar tillögur forsvarsmanna Sjúkra-
trygginga og Ríkis-
endurskoðunar um
úrbætur í mikilvægasta
og fjárfrekasta mála-
flokki hins opinbera
vekja enga umræðu eða
viðbrögð á opinberum
vettvangi. Hvað þarf
til?
Ekki nægir að hækka
bara framlag ríkisins til
heilbrigðisstofnana. Sú
hít tekur endalaust við.
Víða í heilbrigðiskerfinu
er fjármunum sóað því
bæta má skipulag, nýta kosti sam-
keppni, styrkja einkarekstur á þessu
sviði og tryggja að fé fylgi sjúklingum
fremur en stofnunum.
Verði ekki ráðist í skipulagsbreyt-
ingar og ákveðna uppstokkun á heil-
brigðiskerfinu munu bæði biðlistar
lengjast og biðlistar eftir að komast á
biðlistana. Oftrú á opinberan rekstur
og vantrú á fjölbreytt rekstrarform á
heilbrigðissviði bitnar dag hvern
harkalega á því fólki sem bíður og
þjáist á hinum fjölmörgu og sístækk-
andi biðlistum heilbrigðiskerfisins.
Eftir Halldór Benja-
mín Þorbergsson
» Verði ekki ráðist í
skipulagsbreytingar
og ákveðna uppstokkun
á heilbrigðiskerfinu
munu bæði biðlistar
lengjast og biðlistar eft-
ir að komast á biðlist-
ana.
Halldór Benjamín
Þorbergsson
Höfundur er framkvæmdastjóri Sam-
taka atvinnulífsins.
Biðlistinn
á biðlistana
Þegar Sameinuðu
þjóðirnar voru stofn-
aðar sáu stofnend-
urnir fyrir sér annars
konar heim.
Heim þar sem deil-
ur voru leystar í
fundarherbergjum en
ekki á vígvöllum.
Heim þar sem styrj-
aldir voru kæfðar í
fæðingu. Heim þar
sem gripið var til aðgerða áður en
mannslífum var fórnað.
En átök fara vaxandi í mörgum
heimshlutum í dag. Þau dragast
sífellt meir á langinn, eru marg-
slungnari og banvænni. Óbreyttir
borgarar eru ekki lengur drepnir
af því að þeir lenda á milli tveggja
elda, heldur eru þeir beinlínis
skotmarkið. Þá flýja fleiri heimili
sín af ótta og angist en nokkru
sinni fyrr.
Þess vegna ber Sameinuðu þjóð-
unum að leita nýrra leiða til að
stilla til friðar.
Ég mun boða til fundar á hæsta
stigi alþjóðastjórnmála á vettvangi
Allsherjarþingsins um friðarupp-
byggingu og varanlegan frið í
New York dagana 24. og 25. apríl.
Þar koma leiðtogar heimsins sam-
an til að ræða hvernig koma má í
veg fyrir átök, með miðlun mála,
viðræðum og stjórnarerindrekstri.
Þetta er hluti af víðtækari við-
leitni aðildarríkja Sameinuðu þjóð-
anna til að efla samtökin okkar í
að hlúa að friði.
Og þegar ég nefni frið, þá á ég
við frið sem hægt er að reiða sig
á. Frið sem ekki hverfur í næstu
kosningum. Friðartíma sem ekki
er mældur í mánuðum eða árum,
heldur kynslóðum.
Þetta er það sem
við köllum „var-
anlegan frið“. Og
þetta er það sem við
ættum að hafa að
leiðarljósi, frekar en
að reyna í ofboði að
finna fyrst lausnir
þegar byssurnar hafa
talað.
Sumir segja ef til
vill að sannarlega var-
anlegur friður sé
óhugsandi í sumum
heimshlutum. En það er ekki rétt.
Ég hef kynnst því af eigin raun.
Þegar Svartfjallaland sleit sig
laust frá Serbíu var ekki hægt að
ganga út frá því að friður héldist.
Reyndar spáðu sumir grimmilegu
ofbeldi. En þökk sé starfi stjórn-
arerindreka og raunverulegum
pólitískum vilja hélst friður. Og
hann hefur haldist og engin teikn
á lofti um að framtíðin beri annað
í skauti sér.
Í síðasta mánuði heimsótti ég
vesturhluta Kólombíu og hreifst af
samstarfi samfélaga frumbyggja
og Sameinuðu þjóðanna í friðar-
uppbyggingu með því að efla fé-
lagsleg tengsl. Það var mér hvatn-
ing að sjá hve bjartsýnir þorps-
búar voru, þrátt fyrir að sumir
hafi liðið fyrir hálfrar aldar stríð.
Kona ein sagði mér að fólkið væri
ákveðið í að hindra afturhvarf til
átaka.
Þetta eru dæmi um aðgerðir í
þágu varanlegs friðar sem unnið
er að um allan heim. Viðræður
okkar fara að mestu fram í New
York. En þær ættu að taka mið af
aðgerðum á vettvangi. Okkur ber
að vekja athygli á því sem hinir
raunverulegu friðflytjendur eru að
gera, hvort heldur sem eru for-
kólfar friðarkofa kvenna í Líberíu
eða friðarsmiðja í Kirgistan. Þess
vegna munu ýmsir gerendur frá
mörgum löndum, greinum og sam-
félögum deila reynslu sinni á leið-
togafundinum.
Auðvitað skiptir engu að allir
séu sammála um varanlegan frið
ef ekkert fé er til framkvæmda.
Við þurfum meiri fjárfestingu í að
hindra átök. Þegar átök brjótast
út hrynur samfélagið og félagslegi
vefurinn rofnar. Byggingar eru
eyðilagðar og enginn gerir við.
Laun eru ekki greidd. Vatn renn-
ur ekki lengur úr krönunum.
Þá verjum við háum fjárhæðum
til að byggja upp að nýju – miklu
hærri fjárhæðum en við eyðum í
að hindra að átök brjótist út yf-
irleitt. Að ógleymdum þjáning-
unum sem ekkert fé fær læknað.
Auknar fjárfestingar í örfáum
löndum, gæti reynst milljarða
sparnaður fyrir alþjóðasamfélagið.
Þegar upp er staðið getum við
ekki gleymt því að Sameinuðu
þjóðirnar voru stofnaðar til að
gæta friðar. Fáni samtakanna ætti
að vera tákn friðar. Árangur í að
hindra átök ætti að vera regla –
ekki undantekning.
Sameinuðu þjóðunum ber að
vera friðflytjandi heimsins.
Eftir Miroslav
Lajcák » Við ættum að hafa
varanlegan frið að
leiðarljósi, frekar en að
reyna í ofboði að finna
fyrst lausnir þegar
byssurnar hafa talað.
Miroslav Lajcák
Höfundur er forseti Allsherjarþings
Sameinuðu þjóðanna.
Nýjar leiðir til friðar