Fréttablaðið - 18.08.2018, Qupperneq 20

K arl Sigurbjörnsson biskup greindist með krabbamein í nóvember í fyrra. S í ð a n þ á h e f u r hann verið í erfiðri
krabbameinsmeðferð. Karl, sem
tekur veikindunum af áberandi
miklu æðruleysi, segir batahorfur
sínar vera góðar
„Í fyrra greindist ég með krabba-
mein í blöðruhálskirtli sem hafði
dreift sér í beinin. Þetta uppgötvað-
ist fyrir tilviljun af því að ég var með
verk í fæti. Það var brugðist mjög
skjótt við, eiginlega ótrúlega hratt.
Ég var strax settur í hormónameð-
ferð og lyfjameðferð. Ég fékk þó að
fresta henni fram yfir áramót, mér
fannst ég ekki mega vera að því að
byrja fyrr, vildi klára skuldbind-
ingar sem ég hafði í starfi í Dóm-
kirkjunni og svo voru vinir mínir
að etja mér út í að taka saman safn
prédikana og því vildi ég koma á
rekspöl áður en meðferðin byrjaði.
Lyfjameðferðin hófst í byrjun
janúar og lauk nú í júní en horm-
ónameðferð heldur áfram. „Þetta
hefur verið mikið ferðalag,“ segir
Karl. „Ég kallaði það pílagrímsferð,
ferð um áður ókunnar slóðir, en
markmiðið er skýrt – að komast til
heilsu. Leiðin er oft torsótt, maður
er kýldur niður, missir mátt og er
vankaður í heila viku. Næsta vika
fer í að ná sér upp og svo fer maður
niður aftur. Ég var aldrei neitt þjáð-
ur. Verkurinn í beinunum hvarf að
mestu leyti. Ég var aðallega ringl-
aður og fann til magnleysis. Það
er óþægilegt að finnast allt í einu
lappirnar lyppast undan manni.
Svo er maður skelfing latur og
svolítið einangraður því ég mátti
ekki vera mikið innan um fólk. Ég
er óvanur því að hafa ekki fullt af
verkefnum á prjónunum. Á þessum
tíma hef ég rifjað upp orð Sören
Kierkegaard sem sagði að iðjuleysi
væri stórlega vanmetin lífsgæði.
Það er ágætt að hugga sig við það.“
Eins og þruma úr heiðskíru lofti
Þér hlýtur að hafa brugðið þegar
læknar sögðu þér að þú væri með
krabbamein?
„Auðvitað. Ég hef alltaf ímyndað
mér að ég væri ágætlega hraustur.
En læknir sem ég þekki sagði við
mig að ef hann hefði mátt velja
krabbamein þá hefði hann valið
þessa tegund. Það er einhver hugg-
un í því. En maður hrekkur illilega
í kút við sjúkdómsgreininguna.
Krabbamein er óttalegt orð, og
það slær umfram allt þau sem næst
manni standa. Sá sem verður fyrir
högginu fær verkefni í hendurnar
og gengur í það. Ég stend í glímunni
þar sem öllu er teflt fram. Þau sem
næst manni standa horfa á, þurfa
að glíma við spurningar og ótta,
reiði og kvíða sem þau vilja hlífa
manni við. Þetta gleymist oft. Allt
of oft.
Þau nánustu upplifa miklu frekar
vanmátt sinn meðan sjúklingurinn
er umvafinn og borinn höndum. Ég
mæti í mínar meðferðir og þar er
brautin vel mörkuð og verkefnin
skilgreind, á meðan þau hin sitja
uppi með allar spurningarnar, ótt-
ann og kvíðann.
Sjúkdómsgreiningin kom eins og
þruma úr heiðskíru lofti. En þegar
ég hugsa um árið þar á undan þá
var kannski eitthvað í undirmeð-
vitundinni sem var að píska mig
áfram. Ég hafði verið með á prjón-
unum að þýða skáldsögur eftir
Marilynne Robinson og mér fannst
ég verða að ljúka við það verk. Í
fyrrasumar hugsaði ég stundum
með sjálfum mér: Slappaðu af, það
er ekki víst að nokkur vilji gefa
bækurnar út og óvíst að einhver
muni lesa þær, þú hefur nóg annað
að gera. Ég var nánast með þrá-
hyggju gagnvart því að koma þessu
verki frá mér. Kannski var eitthvað
innra með mér að segja mér að ég
hefði ekki algjörlega ótakmark-
aðan tíma.“
Í mjög svo erfiðri meðferð segist
Karl alltaf hafa haldið þreki til
að lesa, eins að grípa í að ganga
frá ræðusafninu, Í helgum steini,
sem kom út um páska, og vinna
„Ég er engin hetja og auðvitað takast alls konar tilfinningar á,“ segir Karl Sigurbjörnsson. FrÉttablaðið/StEFán
Kolbrún
Bergþórsdóttir
kolbrun@frettabladid.is
Leiðin er oft tor-
sótt, maður er kýLdur
niður, missir mátt og
er vankaður í heiLa
viku. næsta vika fer í
að ná sér upp og svo fer
maður niður aftur.
að frágangi handrita að trílógíu
Marilynne Robinson, en fyrsta
bókin, Gilead, kom út um sama
leyti. „Þessi verkefni héldu mér nú
gangandi. Ég er alltaf með eitthvað
að lesa, það er mitt líf og yndi. Ég
les skáldsögur og sagnfræði og allt
mögulegt.“ Ein þeirra bóka sem
hann las síðasta vetur er Emperor
of all Maladies eftir Siddhartha
Mukherjee. „Höfundurinn er
bandarískur af indverskum ættum
og í þessum heljarmikla doðranti
rekur hann sögu krabbameinsins.
Þessi sjúkdómur, krabbamein,
er mikil ráðgáta og óttalegur
leyndardómur, afskaplega furðu-
legt fyrirbæri. Krabbamein hefur
verið skelfilegt orð en innan þessa
heitis rúmast í rauninni ótal ólíkar
skepnur og fyrirbæri sem enginn
veit í rauninni hvað er eða hvers
vegna það lætur á sér kræla, og sem
betur fer er margt af því sem fyrir
örfáum misserum var ólæknandi
vel viðráðanlegt.“
Hvers vegna ekki ég?
Karl er sá fimmti af sex bræðrum
sem glímir við krabbamein. „Björn
bróðir minn fór úr lungnakrabba.
Það tók langan tíma að uppgötva
það og hann kvaldist mikið, svo
kvaddi Árni Bergur og konan hans
skömmu síðar, og síðan Þorkell,
sem lést fyrir fimm árum. Einar
er núna að glíma við þetta. Auð-
vitað fer hver og einn á sinn hátt í
sína baráttu, en mér sýnist bræður
mínir allir hafa tekið þessu af miklu
æðruleysi.
Krabbamein er svo ótrúlega
algengt. Mér finnst nánast annar
hver maður í mínum kunningja-
hópi hafa gengið eða vera að ganga
í gegnum eitthvað svipað og ég. Þá
spyr maður sig: Hvers vegna ekki
ég? Hún er áleitin sagan sem Karen
Blixen sagði. Hún lá lengi á spítala
af því að maðurinn hennar, sem
hélt framhjá henni, hafði smitað
hana af kynsjúkdómi. Hún var
sárþjáð og bálreið og spurði sig:
Af hverju ég? Hvers vegna? Svo sá
hún dagblað þar sem var slegið upp
á forsíðu að franskt rannsóknarskip
hefði farist við Ísland, og það hét
Pourquoi pas? Hvers vegna ekki?
Þá laust niður í huga hennar: Hvers
vegna ekki? Þá var eins og réttist
úr henni og henni fannst hún geta
tekist á við mótlætið af reisn.“
Það gerir þú greinilega líka.
„Ja, ég er engin hetja og auðvitað
takast alls konar tilfinningar á. Ótti
við dauðann fylgir öllu sem lifir.
Það er innbyggt í hverja frumu og
hverja taug að standa gegn dauð-
anum. Við höldum fast í lífið.
Í gamla daga var talað um nokk-
uð sem heitir Ars moriendi, listin
að deyja. Einhvern tímann var
verið að spyrja mig út í það hvaða
kúnst það hefði verið. Þá fór ég að
rifja upp að sem barn fór mamma
alltaf með bænirnar með okkur
bræðrunum. Þetta var bænaruna,
eins og krans af versum. Bænirnar
hafði hún lært af mömmu sinni
sem aftur hafði lært þær af mömmu
sinni og þarna voru bein tengsl
alveg aftur á 18. öld. Í mörgum af
þessum versum er minnst á dauð-
ann. Í einu segir: Vaktu, minn Jesús,
vaktu í mér / vaka láttu mig eins í
þér. / Sálin vaki, þá sofnar líf, / sé
hún ætíð í þinni hlíf.
Karl Sigurbjörnsson
tekst á við krabba-
mein af æðruleysi.
Hann er í fram-
haldsmeðferð og
segir batahorfur
góðar. Trúarvissan
styrkir hann í bar-
áttunni við veikind-
in. Hann vill ekki sjá
sig sem sjúkling og
segist vera í góðum
höndum hjá afar
færum læknum.
Við erum
kölluð
til að lifa
lífinu
lifandi
1 8 . á g ú s t 2 0 1 8 L A U g A R D A g U R20 H e L g i n ∙ F R É t t A B L A ð i ð
1
8
-0
8
-2
0
1
8

0
4
:2
8
F
B
1
0
4
s
_
P
0
8
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
7
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
2
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
2
9
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
0
9
A
-1
7
7
0
2
0
9
A
-1
6
3
4
2
0
9
A
-1
4
F
8
2
0
9
A
-1
3
B
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
B

F
B
1
0
4
s
_
1
7
_
8
_
2
0
1
8
C
M
Y
K