Úr þjóðarbúskapnum : framvindan ... og horfur .. - 08.11.1979, Blaðsíða 10

10
um 44% frá árinu áður. Petta er sama meðalhækkun og á ánnu 1978 en hækkunin
frá upphafi til loka árs var þá 38%.
Hækkun vísitölu byggingarkostnaðar hefur verið jafnari en hækkun fram-
færsluvísitölu og er ef til vill betri mæhkvarði á verðbólguþróunina en vísitala
framfærslukostnaðar. í þessu sambandi má meðal annars minna á hinar marg-
háttuðu niðurfærsluráðstafanir í september og desember á síðasta ári, er drógu
mjög úr árshækkun framfærsluvísitölunnar um tíma. í fyrra hækkaði byggingar-
vísitala um 46% frá upphafi til loka árs og í ár eru horfur á, að hækkunin verði
nálægt 50%.
Lausleg áætlun um verðlagsþróunina fyrstu mánuði næsta árs bendir ekki til, að
hún verði að marki hægari en um þessar mundir. Hækkun framfærsluvísitölu frá
nóvember til febrúar gæti að vísu orðið eitthvað minni en hækkunin frá ágúst til
nóvember, sem nú er áætluð 13—14%. Reynsla undanfarinna ára bendir hins
vegar til þess, að framfærsluvísitala hækki meira frá febrúar til maí en þrjá
mánuðina næstu á undan. Verði framvinda ríkisfjármála og peningamála með
líkum hætti á næsta ári og í ár og vísitölukerfi launa óbreytt, eru engar líkur á, að úr
verðbólgu dragi á næsta ári. Hún yrði á flesta mælikvarða nálægt 45—50% og
þaðan af meiri, ef viðskiptakjör breyttust mikið eða samið yrði um almennar
grunnkaupshækkanir.
Ekki er ástæða til þess að gera nánari spár um verðlagsþróunina á næsta ári að
svo stöddu. En meginviðfangsefni á sviði efnahagsmála á næstunni hlýtur að verða
að breyta þessum verðlagshorfum, þannig að úr verðbólgunni dragi.
Tekjur og kaupmáttur.
Kauptaxtar launþega hækka að líkindum um 42% að meðaltali á árinu 1979
samanborið við 55% hækkun 1978. Sé miðað við, að vísitala framfærslukostnaðar
hækki um 44% að meðaltali í ár, verður kaupmáttur kauptaxta 1—2% minni í ár
en í fyrra. Framan af árinu var kaupmáttur nokkru meiri en 1978 en síðan hefur
hann minnkað. Ástæðumar em einkum frádráttur frá verðbótahækkun launa
vegna versnandi viðskiptakjara, annar frádráttur við ákvörðun verðbóta (bú-
vömfrádráttur, áfengi og tóbak, olíustyrkur) og vaxandi verðbólga. Móti þessu
vegur að nokkra 3% grunnkaupshækkun opinberra starfsmanna í apríl og ASÍ-
félaga í júní. Sé htið til loka ársins, er líklegt, að kaupmáttur rými nokkuð frá
þriðja til fjórða ársf jórðungs og verði þá 2—3 % undir ársmeðaltali, og er ástæðan
fyrst og fremst rýmun viðskiptakjara.
Við útreikning verðbótavísitölu í júní var frádráttur vegna versnandi viðskipta-
kjara 2,6%, en samkvæmt bráðabirgðaákvæðum í efnahagsmálalögunum í apríl
skyldi frádráttur vegna viðskiptakjararýrnunar mest verða 2% í júní og á dag-
vinnulaun lægri en 210 þús. krónur í marz 1979, skyldi þessi frádráttur ekki koma
til framkvæmda fyrr en 1. desember í ár. í september reyndist viðskipta-
kjarafrádráttur 1,4% til viðbótar júnífrádrætti auk þess sem þá kom til fram-
kvæmda frádráttur umfram 2% í júní, er ekki skyldi taka gildi fyrr en 1. septem-