Úr þjóðarbúskapnum : framvindan ... og horfur .. - 08.11.1979, Blaðsíða 29

29
Heildarinnlán Spariinnlán Útlán
Meðal- Meðal- Meðal- Meðal- Meðal- Meðal-
nafn- raun- nafn- raun- nafn- raun-
vextir % vextir % vextir % vextir % vextir % vextir %
1974 ...................... 9,8 -í-28,0 11,7 4-26,7 13,2 -í-25,7
1975 ..................... 11,7 h-19,1 13,9 4-17,5 14,9 -s-16,7
1976 ..................... 11,7 -5-17,0 14,7 -rl4,8 15,2 -5-14,4
1977 ..................... 12,8 -5-15,5 16,1 h-13,1 17,1 -5-12,3
1978 ..................... 17,8 -=-17,1 22,8 -5-13,6 24,8 -i-12,2
1979 áætlun .............. 22,5 4-21,0 27,5 -i-17,8 29,5 4-16,5
Rétt er að það komi skýrt fram, að taflan sýnir áætlaðar ársmeðaltölur nafn-
vaxta og raunvaxta á hverju ári. Áætlunin fyrir líðandi ár sýnir, að raunvextir
verða lægri í ár en undanfarin þrjú ár, þrátt fyrir að nafnvextir hafi verið hækkaðir
tvisvar í samræmi við ákvæði efnahagsmálalaganna frá því í aprfl. Við vaxta-
ákvörðunina í september var talið, að raunvextir hafi verið á svipuðu stigi og að
meðaltali á árinu 1978.
Meðaltölur þessarar töflu leyna vitaskuld raunvaxtamun mismunandi útlána og
innlána. Reyndar hafa allar tegundir innlána borið neikvæða raunvexti en vextir
af bundnu sparifé hafa verið hæstir og komizt næst því að tryggja raunverulega
ávöxtun fjárins. Aukin verðtrygging þessara innlána virðist, eins og þegar hefur
komið fram, hafa haft í för með sér töluverða innlánsaukningu. Um þessar mundir
má ætla að 39,5% heildarvextir af vaxtaaukareikningum svari til um 10%
neikvæðra raunvaxta á þessu sparifé.
Hvað útlán bankanna varðar hefur vaxta- og verðtryggingarkostnaður gengis-
tryggðra afurðalánavíxla komizt næst því að fylgja verðbólguhraðanum innan-
lands og kann þetta að hafa átt þátt í dvínandi eftirspum eftir þessum lánum að
undanfömu. Vextir á almennum bankalánum (þ. e. lánum öðmm en endurseldum
afurðalánavíxlum) hafa á hinn bóginn verið mun lægri en svarar verð-
bólguhraðanum. Útlán innlánsstofnana hafa og aukizt mjög, enda var lausafjár-
staða þeirra afar rúm á fyrstu mánuðum ársins. Síðustu mánuðina hefur lausa-
fjárstaðan hins vegar rýrnað mjög, þar sem ekki hefur dregið úr vexti útlána þrátt
fyrir lítið framboð peninga á þessum árstíma og aukna innlánsbindingu eins og
áður greinir. Tímabilið frá lokum september 1978 til jafnlengdar á þessu ári
jukust heildarútlán innlánsstofnana um 46% samanborið við 45% tólf mánuðina
næstu á undan. Útlán önnur en endurseldir víxlar höfðu á sama tíma aukizt um
50% samanborið við 43% ársaukningu til loka september 1978. í lánsfjáráætlun
og í samningum Seðlabankans við innlánsstofnanir var gert ráð fyrir, að almenn
útlán ykjust ekki meira en um 33% frá upphafi til loka þessa árs og heildarútlán
ekki meira en 30%, en þá var við það miðað, að verðlag hækkaði um 30% yfir
árið. í lok september höfðu heildarútlán innlánsstofnana þegar aukizt um 41 % frá
því í ársbyr jun og almenn útlán um 51 %. Samkvæmt fyrri reynslu má ætla, að árið