Læknablaðið - 01.03.2018, Blaðsíða 34

150 LÆKNAblaðið 2018/104
U M F J Ö L L U N O G G R E I N A R
„Vandamálið er að lakkrís er settur í
svo margar matvörur í dag að fólk áttar
sig ekki á því. Flestir læknar gera sér
fulla grein fyrir hættunum sem fylgja
neyslu lakkrís, hækkun blóðþrýstings og
lækkun kalíums í blóði. Lakkrís í miklu
magni getur orðið lífshættulegur og það
skiptir meira máli í dag þegar hann er
kominn í alla skapaða hluti. Drykkir,
eftirréttir, mjólkurvörur, annað hvert
súkkulaðistykki, hálstöflur, hóstamixt-
úrur, dökkur bjór, te, allt er þetta til með
lakkrísbragði og þannig mætti áfram
telja,” segir Helga Ágústa Sigurjónsdótt-
ir innkirtlasérfræðingur sem rannsakað
hefur áhrif lakkrís á heilsuna og hefur
lengi talað fyrir hættunum af miklu
lakkrísáti og það ekki að ástæðulausu.
Hún stóð fyrir hádegisfundi á Lækna-
dögum um þetta efni.
„Læknavísindin þekkja tilfelli þar
sem lakkrís í dökkum bjór var ástæða
innlagnar og einnig eru þekkt tilfelli þar
sem lakkrísbragðbætt te var ástæða há-
þrýstings hjá sjúklingi. Það vantar töluvert
uppá að fólk sé meðvitað um þetta og
rannsóknin sem ég gerði er líklega fyrsta
skammtaháða rannsóknin á lakkrísneyslu
og þar kom greinilega í ljós að skammtarn-
ir skipta máli. Einnig kom glöggt í ljós að
þeir sem eru með hækkaðan blóðþrýsting
fyrir, hækka miklu meira við að borða
lakkrís en aðrir. Það er því enn mikil-
vægara fyrir fólk að gæta að sér ef það er
með hækkaðan blóðþrýsting.“
Hvað er lakkrís?
„Lakkrís er unninn úr jurt sem vex í heit-
um löndum og það er rótin sem inniheldur
lakkríssýruna og gefur lakkrísbragðið. Allt
tóbak er litað með lakkríssýru til að fá fal-
legri brúnan lit á tóbaksblöðin áður en þau
eru seld tóbaksframleiðendum. Við vitum
ekki hvaða áhrif þetta hefur á reykinga-
fólk en þekkt er sjúkratilfelli vegna tuggu-
tóbaks sem leiddi til háþrýstings.
Lakkríssýran er mjög virkt efni og
það er bragðið af henni sem fólk sækist
eftir. Það er framleitt gríðarlegt magn af
lakkrísrót í heiminum og er selt í böggum
til lakkrísframleiðenda. Matvælafram-
leiðendur/sælgætisframleiðendur kaupa
lakkrísrótina þegar búið er að mylja hana
í duft og það er reyndar orðið mjög vin-
sælt í dag að hjúpa alls kyns sælgæti með
lakkrísdufti og þá er það gjarnan kallað
pipar. Sem er mjög villandi og auðvitað
viljum við læknar að það standi skýrum
stöfum utan á umbúðum að lakkrís geti
verið hættulegur heilsu fólks en hans sé
ekki bara getið í innihaldslýsingunni með
örsmáu letri. Einn íslenskur sælgætisfram-
leiðandi lætur koma fram á umbúðum að
fólk með háan blóðþrýsting eigi að varast
lakkrís. Það er til fyrirmyndar.“
Aðspurð um magnið sem þurfi til að
lakkrísát geti haft skaðleg áhrif á heilsuna
segir Helga Ágústa að 50 grömm á dag í
viku geti verið nóg til að mælanleg áhrif á
blóðþrýsting og kalíum komi fram. „Þetta
svarar til um það bil einnar lakkrísrúllu
Lakkrís getur verið
lífshættulegur
segir Helga Ágústa Sigurjónsdóttir innkirtlasérfræðingur
Ensýmið 11 beta-hydroxysteroid dehydrogenase og hvernig lakkrís hindrar virkni þess. Mynd Helga Ágústa Sigurjóns-
dóttir
■ ■ ■ Hávar Sigurjónsson