Skírnir - 01.09.2016, Page 17

253tveggja alda afmæli híb
tölvutækni og samskiptamiðlum nútímans. Þess vegna verður staða
íslenskunnar í tölvuheimum — m.a. í gagnvirkum tölvum og snjall-
tækjum sem stýra má með mæltu máli — stöðugt mikilvægari. Mál-
rækt snýst ekki aðeins um formgerð tungunnar, heldur ekki síður
um það að tryggja notkun hennar á sem flestum sviðum daglegs lífs
— að tryggja umdæmi hennar. Það er umhugsunarvert að Bók-
menntafélagið komst á legg og íslenskan dafnaði vel á 19. öld sam-
fara tæknibreytingum í prentverki, fjölgun prentsmiðja um landið
og bættum samgöngum; allt auðveldaði þetta útgáfu og dreifingu
bóka og tímarita á íslensku sem reynst hefur mikilvægt fyrir lífs-
kraft tungunnar.
Með tilkomu internetsins, stafrænnar samskiptatækni og út-
breiðslu samfélagsmiðla eru um þessar mundir að verða stórfelldari
tæknibreytingar í hvers konar samskiptatækni og miðlun upplýs inga
en nokkru sinni fyrr. Það er áríðandi að íslenskan heltist ekki úr
stafrænu lestinni því að stafræna samskiptabyltingin nær til stöðugt
yngri aldurshópa í leik og starfi.
Margar þeirra breytinga á umhverfi íslenskunnar sem gætu veikt
stöðu hennar í framtíðinni eru tengdar stafrænum heimi beint eða
óbeint. Til þess að bæta lífsskilyrði íslenskunnar til frambúðar og
auka möguleika hennar til að lifa áfram er mikilvægast og gagnleg-
ast að gera átak á sviði íslenskrar máltækni. Með máltækni er átt við
margvísleg tengsl tungumáls og tölvutækni — máltækni gerir okkur
kleift að eiga samskipti við tölvurnar og nýta þær á ýmsa lund til að
efla tungumálið og notkun þess.
Málvernd — sem um leið er besta sóknin fyrir íslenska tungu —
felst ekki aðeins í því að tryggja að á Íslandi séu skrifaðar og gefnar
út „alls konar bækur á íslensku“, heldur þurfum við nú að koma ís-
lenskunni inn í alls konar tölvur og tölvukerfi. Fram undan er um-
hverfi þar sem viðmót hvers konar véla og tækja — sem í vaxandi
mæli eru tölvustýrð — verður þannig úr garði gert að það tekur við
fyrirmælum á mæltu máli. Til þess að íslenska gagnist í samskiptum
með slíkum búnaði þarf að koma upp íslenskum máltæknigrunni.
Vísir er til að slíkum grunni hjá bandaríska upplýsingatæknifyrir-
tækinu Google vegna þess að íslenskir starfsmenn þess fyrirtækis
hafa — ekki síst fyrir atbeina Úlfars Erlingssonar sem fyrr var
skírnir