Skírnir - 01.09.2016, Page 20

Kosningaþátttakan var hins vegar fremur dræm (63%). Um fimmt-
ungur kjósenda skilaði auðu, og var það af mörgum túlkað sem
andstaða við forsetann.
Fjórða kjörtímabil Ólafs Ragnars Grímssonar (2004–2008) ein-
kenndist af markvissri framgöngu forsetaembættisins í þágu ís-
lensku útrásinnar sem skapaði um hríð mikla sýndarvelgengni í
þjóðarbúskap Íslendinga. Árið 2008 stóð Ólafur Ragnar á hátindi
vinsælda sinna sem forseti Íslands. Í byrjun árs kváðust nær 90%
svarenda í skoðanakönnun Gallup ánægð með störf hans. Svipað
hlutfall kvaðst styðja hann til endurkjörs (sbr. Svanur Kristjánsson
2015a: 37). Ólafur Ragnar var sjálfkjörinn forseti sumarið 2008.
Fjármálakerfi landsins hrundi í október 2008 og í kjölfarið veikt-
ist mjög staða forsetans. Ólafur Ragnar Grímsson var engu að síður
endurkjörinn árið 2012 eftir samtals 16 ára setu í embætti. Áður
hafði forveri hans Vigdís Finnbogadóttir (forseti 1980–1996) setið
jafnlengi á forsetastól, fjögur kjörtímabil.2 Kjörtímabilið 2012–2016
reyndist hið síðasta fyrir Ólaf Ragnar. Í upphafi þess var forsetinn
í harðri stjórnarandstöðu við ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur,
og síðan varð hann guðfaðir ríkisstjórnar Sigmundar Davíðs Gunn-
laugssonar.
Hér verða samskipti forsetans við Alþingi og ríkisstjórn á ár-
unum 2012–2016 í brennidepli. Sjónum verður aðallega beint að því
hvernig forsetinn varð samstíga helstu stjórnmálaflokkum gamla Ís-
lands, Framsóknarflokki og Sjálfstæðisflokki. Ólafur Ragnar hóf
feril sinn á forsetastóli með færri atkvæði stuðningsmanna þessara
flokka en annarra flokka. Þegar ferlinum lauk ríkti hins vegar meiri
ánægja með störf hans í herbúðum Framsóknarflokks og Sjálf -
stæðis flokks en meðal stuðningsmanna annarra flokka. Spurningin
er: Hvað olli hugsanlega þessum sinnaskiptum, bæði forsetans og
stuðningsmannanna?
256 svanur kristjánsson skírnir
2 Sveinn Björnsson var fyrsti forseti Íslands (1944–1952). Þar áður var Sveinn fyrsti
innlendi þjóðhöfðinginn, Ríkisstjóri Íslands (1941–1944); Ásgeir Ásgeirsson var
forseti í 16 ár (1952–1968) en Kristján Eldjárn í 12 (1968–1980).