Skírnir - 01.09.2016, Blaðsíða 34

hafði samþykkt, hvað og forseti gerði.11 Ólafur Ragnar tók við
áskoruninni og ræddi við forsvarsmenn hennar. Í sérstakri yfirlýs-
ingu sagðist hann ætla að staðfesta lögin (Dagskrá forseta 2013,
9. júlí).
Hingað til hefði hann beitt 26. gr. stjórnarskrárinnar þegar lög
sem Alþingi hefði samþykkt vörðuðu „grundvallaratriði í lýðræðis-
skipan eða efnahagslegt sjálfstæði Íslendinga“. Nýting sameigin-
legrar auðlindar sjávarins væri slíkt grundvallarmál, en þarna væri
einungis um að ræða minni háttar breytingar á veiðigjöldum. Kjarn-
inn í lögum um fiskveiðistjórnun yrði hinn sami og áður. Að síð ustu
ítrekaði forsetinn hvatningu til Alþingis og ríkisstjórnar „um að
kappkosta við boðaða endurskoðun að ná varanlegri og víðtækri
sátt um skipan fiskveiða og arðgreiðslur til þjóðarinnar enda sýnir
fjöldi undirskrifta vegna laganna um veiðigjald að almenningur
hefur ríkan vilja og réttlætiskennd í þessum málum“.
Einnig hér var að finna samhljóm í máli forseta og ríkisstjórnar.
Í fyrri ákvörðunum var Ólafi Ragnari Grímssyni tíðrætt um að gjá
milli þingvilja og þjóðarvilja gæfi forseta tilefni til að vísa lögum í
þjóðaratkvæðagreiðslu (sbr. Svanur Kristjánsson 2014: 288–289,
2015b: 320–321, 333).
Nú virtist engu máli skipta að 70% þjóðarinnar væri andvíg
þessu frumvarpi ríkisstjórnarinnar („70% vilja óbreytt veiðigjöld“
2013). Ekki réð heldur úrslitum fyrir Ólaf Ragnar að sama hlutfall
kjósenda (15%) óskaði nú eftir því að forsetinn neitaði að staðfesta
lög frá Alþingi og sumarið 2004 þegar hann synjaði lögum um
fjölmiðla staðfestingar. Engu máli virtist heldur skipta fyrir forseta
Íslands að réttlætiskennd þorra þjóðarinnar var misboðið með
lögum sem fólu í sér fyrirsjáanlega lækkun gjalda útgerðarmanna
vegna afnota af sameiginlegri auðlind Íslendinga. Orð forsetans um
„minniháttar breytingar“ á veiðigjöldum reyndust heldur ekki vera
í samræmi við staðreyndir því að samanlögð lækkun veiðigjaldanna
varð samtals 18,4 milljarðar á valdatíma ríkisstjórnar Framsóknar
270 svanur kristjánsson skírnir
11 Árið 2004 skrifuðu 32.000 manns — um 15% kjósenda á kjörskrá — (á kjörskrá
2003 voru 211.304) undir áskorun til forsetans um að synja lögum um fjölmiðla
staðfestingar sem Alþingi hafði samþykkt. Sbr. Svanur Kristjánsson 2014: 285–290.