Skírnir - 01.09.2016, Page 44

fjórum árum: að Alþingi tryggi að þjóðin viti með vissu hver
staða forsetans sé í stjórnskipun landsins þegar húm gengur
að kjörborðinu; annars gætu foretakosningar orðið efni í
óvissuferð.“
Sem fyrr var ljóst hverju Ólafur Ragnar Grímsson var á móti þegar
stjórnarskrármálið kom á dagskrá. Jafnframt setti forsetinn skilyrði
sem stjórnarskrártillögur ættu að hans mati að uppfylla. Ekki ætti
t.d. að endurskoða stjórnarskrána í heild sinni; ekki skyldi gera
grundvallarbreytingu á stjórnskipan landsins; ekki raska stöðu for-
setans; víðtæk sátt ætti að ríkja um allar breytingar; ekki skyldi
raska fullveldisákvæði stjórnarskrárinnar.
Í ræðu sinni nefndi forsetinn sérstaklega að Íslandi „hefði tekist
vel að stunda fjölþætt alþjóðasamstarf á vettvangi Sameinuðu
þjóðanna, Norðurlandaráðs, NATO, EFTA og fleiri bandalaga,
eiga gjöfult og margþætt tengsl við ríki, stór og smá, í öllum álfum
án þess að þörf væri að breyta fullveldisákvæðum lýðveldisins;
hinum helga arfi sjálfstæðisins.“
Að minni hyggju fór Ólafur þarna sem fyrr eins og köttur
kringum heitan graut fullveldisumræðunnar, því hann sleppti að
nefna samninginn um aðild Íslands að Evrópska efnahagssvæðinu
(EES). Mikill stjórnarskrárvandi og lýðræðishalli skapaðist við þann
aðildarsamning.15 Í stjórnarskrá íslenska lýðveldisins er ekki að finna
nauðsynlegar heimildir til stjórnvalda til þess framsals fullveldis Ís-
lands sem áskilið er í aðildarsamningnum. Vaxandi grunsemdir eru
um stjórnarskrárbrot vegna skorts á heimildum til þessa framsals.
Þess vegna var umfjöllun um fullveldisafsal skipað efst á lista þeirra
fjögurra álitaefna sem stjórnarskrárnefndinni var falið að ræða. Það
hafði nefndin gert eins og áfangaskýrsla hennar sýndi glögglega.
280 svanur kristjánsson skírnir
15 Dr. Guðmundur Alfreðsson (1992) taldi nauðsynlegt „að breyta þurfi stjórnar-
skránni og beita til þess 79. grein hennar, þegar frumvarpið til laga um EES
kemur til afgreiðslu Alþingis og forseta“. Það var ekki gert. Í áfangaskýrslu
stjórnarskrárnefndar er m.a. umfjöllun um fullveldisvanda Íslands vegna EES-
samningsins. Sbr. Starf stjórnarskrárnefndar 1. áfangaskýrsla 2014: einkum 11–
16. Eva Dóra Kolbrúnardóttir (2013) fjallar ítarlega um það afsal íslensks
fullveldis og lýræðishalla sem óhjákvæmilega fylgir aðild Íslands að EES-samn-
ingnum.