Skírnir - 01.09.2016, Qupperneq 61

297varðmaður gamla íslands
Í nýársávarpi sínu árið 2012 lýsti Ólafur Ragnar Grímsson því
yfir að hann ætlaði ekki að bjóða sig fram í komandi forsetakosn-
ingum. Skorað var á hann að endurskoða ákvörðun sína. Fram
undan væru miklir óvissutímar og nauðsynlegt að hann gegndi áfram
embætti forseta Íslands. Ólafur Ragnar varð við kallinu og setti sér
það markmið að eyða þeirri óvissu sem uppi var í stjórnmálum
landsins. Í lok kjörtímabils forsetans árið 2016 ríkti hins vegar mik-
ill óstöðugleiki í íslenskum stjórnmálum sem draga má saman með
eftirfarandi hætti:
1. Djúpstæður ágreiningur ríkti enn um stjórnarskrármálið —
eins og reyndar allt frá stofnun íslenska lýðveldisins. Deilt
var m.a. um fullveldisákvæði í stjórnarskrá; jöfnun atkvæða
eftir búsetu; sjálfstæðan rétt fólks til þjóðaratkvæðagreiðslna;
ákvæði um sameiginlegar auðlindir og nýtingu þeirra; stöðu
forsetans í stjórnskipun landsins; stöðu og hlutverk Alþingis
og ríkisstjórnar.
2. Spurningunni um tengsl Íslands við Evrópusambandið var
enn ósvarað. Ekki var einu sinni samkomulag milli ríkis-
stjórnarflokka og stjórnarandstöðu um það hvort aðildar-
umsóknin hefði verið dregin til baka eða væri í fullu gildi!
Utanríkistefna landsins til framtíðar var í lausu lofti. Átti t.d.
að sækja um aðild að Evrópusambandinu eða standa fyrir
utan, leggja aðaláherslu á norðurslóðastefnuna og tengsl við
Rússland, Kína, Indland og Bandaríkin?
3. Í kjölfar spillingarmála og fjöldamótmæla neyddist forsætis-
ráðherra til að segja af sér, rúinn trausti þjóðarinnar og ríkis-
stjórnarflokkarnir lofuðu að flýta alþingiskosningum þannig
að kosið yrði í október 2016 en ekki í apríl 2017 þegar reglu-
legu kjörtímabili Alþingis lyki.33
4. Flokkakerfið í landinu var í uppnámi: Miklar sveiflur voru í
fylgi hefðbundinna stjórnmálaflokka og nýir stjórnmála-
flokkar (Píratar, Viðreisn) að hasla sér völl.
skírnir
33 Dagana 4.–5. apríl 216 gerði Gallup könnun þar sem m.a. var spurt um afstöðu
til áframhaldandi setu Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar á stóli forsætisráð-
herra. 81% svarenda töldu að hann ætti að segja af sér en 19% að hann ætti að
sitja kyrr („81% vilja afsögn Sigmundar Davíðs“ 2016).