Skírnir - 01.09.2016, Síða 110

ernisstefnu. Loks hafa innbyrðis deilur og óeining dregið mátt úr
þessum flokkum. Þrátt fyrir það hafa popúlistar náð áþreifanlegum
árangri í að brjóta upp hefðbundna hægri/vinstri skiptingu í stjórn-
málum og að koma stefnumálum sínum á dagskrá þjóðmálaumræð -
unnar. Með málflutningi sínum hafa þeir sett fram áleitnar spurn -
ingar um sameiginlegt landamæraeftirlit Evrópusambandsins og
viðleitni leiðandi ríkja eins og Þýskalands til að marka samræmda
stefnu í málefnum innflytjenda. Hér skarast því tvö ferli — upp-
gangur hægri þjóðernisflokka og aukin vantrú á Evrópusamrunann
— sem snerta með beinum hætti þá pólitísku skipan sem komið var
á í Vestur-Evrópu eftir síðari heimsstyrjöld og yfirfærð á Austur-
Evrópu eftir fall Sovétríkjanna.
Endurvakning sögulegs fasisma?
Við fyrstu sýn virðast róttækir hægri þjóðernisflokkar, eins og
Þjóðfylkingin í Frakklandi, Frelsisflokkurinn í Austurríki eða Frels-
isflokkurinn í Hollandi, eiga fátt sameiginlegt með fasistaflokkum á
fjórða áratug liðinnar aldar. Opinbert markmið þeirra er ekki að
ganga að lýðræðinu dauðu og koma á einræði undir stjórn sterks
karlleiðtoga. Þeir styðja kapítalískt hagkerfi — þótt þeir séu and-
vígir hnattvæðingu — og vilja ekki koma á korporatisma í anda fas-
isma, þar sem atvinnurekendum og verkamönnum var gert að starfa
saman í starfsgreinasamtökum undir stjórn flokks og ríkis. Þeir berj-
ast heldur ekki gegn marxískri hugmyndafræði eða kommúnista-
flokkum, eins og fasistaflokkar gerðu, enda hefur hið pólitíska
landslag gjörbreyst eftir að Sovétríkin liðu undir lok. Enginn evr-
ópskur hægri popúlistaflokkur er opinberlega fylgjandi hern aðar-
legri landvinningastefnu þótt kröfur um endurheimt landsvæða sé
að finna í stefnuskrá sumra, eins og Jobbik — „hreyfingarinnar fyrir
betra Ungverjaland“.4 Almennt eru þeir sem styðja landamæra-
breytingar í Evrópu fremur talsmenn aðskilnaðar út frá þjóðernis-
mörkum en útþenslustefnu. Enn fremur bindur gyðingahatur ekki
346 valur ingimundarson skírnir
4 Flokkurinn vill endurheimta þau landsvæði sem Ungverjaland missti í lok fyrri
heimsstyrjaldar.