Skírnir - 01.09.2016, Page 119

355afturhvarf til fasisma?
Hugmyndafræðileg staðsetning popúlistaflokka
í evrópsku samhengi
Eins og hér hefur komið fram spanna popúlistaflokkar vítt svið og
hafa haft mismikil pólitísk áhrif í Evrópu. Ein leið til að skilgreina
stöðu þeirra á hinu pólitíska litrófi er að huga að því hvar þeir
staðsetja sig sjálfir gagnvart öðrum stjórnmálaflokkum. Á Evrópu -
þinginu eru þeir útilokaðir frá stærstu flokkahópum hófsamra hægri
og vinstri flokka sem styðja við bakið á Evrópusambandinu. Danski
þjóðarflokkurinn og Finnaflokkurinn og Norðurbandalagið á Ítalíu
eru hins vegar í flokkahópnum „Evrópu þjóðríkja“ ásamt íhalds-
flokkum sem eru gagnrýnni á Evrópusambandið en aðrir slíkir
flokkar, eins og breski Íhaldsflokkurinn og pólski þjóðernis-íhalds-
flokkurinn Lög og réttlæti. Munurinn á stefnuskrá þessara flokka er
minni en margra annarra popúlistaflokka og íhaldsflokka. UKIP og
Svíþjóðardemókratarnir eru í litlum flokkahópi á Evrópuþinginu
sem nefnist „Evrópa frelsis og beins lýð ræðis“, en þar eru þeir í slag-
togi við smáflokka á hægri væng sem hafa efasemdir um Evrópu-
sambandið. Loks tilheyra róttækustu popúlistaflokkarnir, eins og
Þjóðfylkingin í Frakklandi, Frelsisflokkurinn í Austurríki, Hags-
munabandalag Flæmingja, Kostur fyrir Þýskaland (AfD) og Frelsis -
flokkurinn í Hollandi, flokkahópi sem kennir sig við „Evrópu
þjóðríkja og frelsis“. Þessi hópur var stofn aður árið 2014 til að sam-
eina þá flokka sem berjast gegn Evrópusambandinu.
Þessi hollusta við mismunandi flokkahópa á Evrópuþinginu
sýnir vel með hvaða flokkum á hægri væng popúlistaflokkar eiga
samleið. Enginn þeirra starfar með flokkahópum vinstri manna.
Samstarf hefðbundinna stjórnmálaflokka við popúlista í einstökum
Evrópuríkjum ræðst einnig af róttækni þeirra: hvort þeir séu reiðu -
búnir til hugmyndafræðilegra málamiðlana og hvort þeir geti orðið
að liði við stjórnarmyndun. Í sumum tilvikum þurfa íhaldsflokkar
ekki á slíkum flokkum að halda vegna þess að þeir geta stjórnað
einir. Þannig hefur breski Íhaldsflokkurinn sniðgengið UKIP í krafti
meirihluta síns á þingi, jafnvel þótt hann hafi nálgast sjálfstæðis-
sinna í málflutningi sínum um innflytjendamál í kosningabaráttunni
árið 2015.
skírnir