Saga - 2008, Page 135

Ef liti› er til íslenskra höf›ingja blasir í fyrstu vi› svipu› mynd:
Gissur jarl dó um sextugt, frændurnir Ólafur hvítaskáld og fiór›ur
kakali létust fyrir fimmtugt og Kolbeinn ungi dó fyrir fertugt. fietta
flætti ekki hár aldur nú og fló má gera rá› fyrir a› flessir höf›ingjar
hafi lifa› vi› betri skilyr›i en menn fleirra. Á hinn bóginn eru fleir
allir uppi á Sturlungaöld flar sem átök voru meiri en ella; fleir sem
ekki féllu í orustum gátu særst e›a hreinlega misst heilsuna vegna
streitunnar sem fylgdi.78 En einnig eru til dæmi um höf›ingja sem
lif›u mjög lengi og voru ekki a›eins heilsuhraustir heldur einnig
valdamiklir fram á efsta dag. Reikna má me› a› fleir hafi ekki lifa›
vi› sama muna› og höf›ingjar í ríkari löndum Evrópu. En kannski
hefur fla› haft jákvæ› fremur en neikvæ› áhrif á heilsuna; mikil
veisluhöld og kjötát hafa örugglega átt sinn flátt í a› veraldlegir
höf›ingjar ná›u stundum ekki jafn háum aldri og kirkjunnar menn.
fiá hefur áfengisneysla örugglega veri› minni hér á Íslandi og fla›
stu›la› a› meira langlífi höf›ingja.79
Erfi›ara er a› áætla aldur veraldlegra höf›ingja en biskupa en ég
mun fló tiltaka nokkur dæmi um höf›ingja sem eru enn í fullu fjöri
komnir fast a› áttræ›u e›a jafnvel eldri. Gissur Hallsson var lög-
söguma›ur 1181–1200 en lést ári› 1206. Á seinustu árunum í emb-
ætti haf›i hann dregi› sig í hlé frá búskap og bjó hjá fiorláki biskupi
helga í Skálholti.80 Á yngri árum sínum haf›i hann fer›ast ví›a og
or›i› stallari konungs á 5. áratug 12. aldar. Einnig kemur fram a›
hann var fóstra›ur af fiorláki Runólfssyni biskupi. Ef teki› er tillit til
flessa og aldurs fö›ur hans er mjög e›lilegt a› reikna me› a› hann sé
fæddur nálægt 1115 e›a a.m.k. fyrir 1120.81 Lú›vík Ingvarsson telur
aldraðir íslendingar 1100–1400 135
78 Kolbeinn ungi slasa›ist um flrítugt flegar hann lék sér a› flví a› stökkva yfir
flúfu (Sturlunga saga I, bls. 440) og fla› mein dró hann til dau›a sex árum
sí›ar.
79 Sbr. Stig Helling, Från mjöd till martini. Alkoholens historia i Sverige (Stokkhólmi
1987), bls. 44–49. — Óttar Gu›mundsson, Tíminn og tári›. Íslendingar og áfengi
í 1100 ár (Reykjavík 1992), bls. 62–70. Hér hefur einnig veri› stu›st vi› sk‡rslu
Katrínar Jakobsdóttur um áfengi og önnur vímuefni í íslenskum bókmennt-
um sem höfundur lé›i mér gó›fúslega („Gu›i sé lof fla› var bara arsenik“.
Víma og vímugjafar í íslenskum bókmenntum. Sk‡rsla til N‡sköpunarsjó›s
námsmanna 25. sept. 2002).
80 Íslenzk fornrit XVI, bls. 80–85, 185–191, 300 og 314. — Sturlunga saga I, bls. 139.
fiorvaldur sonur hans er or›inn höf›ingi flegar á dögum fiorláks biskups en
andast ekki fyrr en ári› 1235.
81 Íslenzk fornrit XVI, bls. 25 og 35. — Sturlunga saga I, bls. 60.
Saga haust 2008 nota:Saga haust 2004 - NOTA 5/15/08 11:18 AM Page 135