Saga - 2008, Side 192

Orri fer svipa›a lei› me› hugtaki› „hótun“ og hnignunina. Ég
hafna hótuninni einnig sem nytsamlegu tæki fyrir sagnfræ›inga
enda eigi fla› sér ekki sto› í heimildum. Hann vi›urkennir a› fla›
sé „lagatæknilega sé› rétt — en fla› breytir flví ekki a› biskupar
höf›u heilmiki› sjálfræ›i í flví hverskonar mál gátu leitt til opin-
berra bannfæringa og hvernig var hægt a› leysa úr fleim á›ur en til
fless kom.“ fiannig vir›ist Orri endilega vilja nota fletta hugtak sem
tæki til a› sk‡ra hvernig dómsmál komu fyrir kirkjudómstóla. En
lítum á bréf frá Gauta erkibiskupi um hálfkirknamálin sem Orri
tekur sem dæmi um augljósa hótun. Bréfi› er stíla› á Nor›lendinga
sem eiga hálfkirkjur og er vi›brög› erkibiskups vi› flví a› Ólafur
biskup hefur láti› hann vita a› fleir brjóti lög me› flví a› gera hon-
um ekki „reikningsskaff“ fyrir kirkjurnar. Gauti segir: „fiví flykir
fletta oss rá› vera kæru vinir a› flér og gjöri› y›rum biskupi reikn-
ingsskaff af oftnefndum hálfkirkjum fletta minnsta eitt sinni í hans
daga …“7 Sí›ar í bréfinu segir: „Vilji› flér og mótstanda, flá krefj-
um vér y›ur a› skrifa oss til e›ur bo› senda fyrir hva› sakir a› flér
fletta eigi gera svo sem allir a›rir gjöra, bæ›i í Íslandi og ö›rum
löndum.“ Af flessu bréfi s‡nist mér mega rá›a a› erkibiskup bjó›i
Nor›lendingum málami›lun — a› gjalda, flótt ekki sé nema einu
sinni, í tí› biskupsins. Hann b‡›ur hálfkirknaeigendunum einnig
a› gera grein fyrir sínum málsta› ef fleir telji sig geta fært rök fyrir
flví a› anna› eigi a› gilda í lögum á Íslandi en í ö›rum löndum. Hér
er engin hótun á fer›, heldur erindi embættismanns bori› upp á
formlegan hátt. Í sömu andrá og Orri talar um bréf erkibiskups
nefnir hann a› Hrafni lögmanni hafi veri› birt hótunarbréf. Ef a› er
gá› kemur hins vegar í ljós a› bréfi› er vottor›. Tveir prestar vitna
um a› Hrafn hafi neita› a› gjalda af hálfkirkju sinni og vilji ekki
halda gistingu fyrir biskup. Sömulei›is hafi hann sagst ætla a›
banna öllum í sínu lögmannsdæmi a› gera fla›.8 Bréfi› s‡nir a›
biskup safna›i vottor›um um flær a›stæ›ur sem ur›u til fless a›
Nor›lendingar neitu›u a› standa reikningsskil fyrir hálfkirkjur sín-
ar. Bréfi› er vitnisbur›ur um brot leikmannsins Hrafns, sem haf›i
afskipti af kristinréttarmáli. fia› var lögbrot og flar sem biskup
starfa›i í rannsóknarréttarumhverfi bar honum a› afla vitnisbur›a
á›ur en hann a›haf›ist frekar. Hvernig bætir fla› skilning okkar a›
beita hugtakinu hótun hér?
lára magnúsardóttir192
7 Diplomatarium Islandicum [D.I.], Íslenzkt fornbréfasafn. Ritstj. Jón Sigur›sson o.fl.
D.I. VI, bls. 157.
8 D.I. VI, bls. 293.
Saga haust 2008 nota:Saga haust 2004 - NOTA 5/15/08 11:18 AM Page 192