Skírnir - 01.04.2012, Blaðsíða 222

220
ATLI HARÐARSON
SKÍRNIR
Þótt þessi markmið séu fremur lokuð en opin virðast vera undirliggjandi
markmið sem verða fremur skilin sem opin markmið eða ævilöng viðleitni.
Valið á lokuðu markmiðunum virðist stjórnast af viðleitni til að skapa
skilning á raf- og segulkröftum, sambandi þeirra og tengslum við ýmis
fyrirbæri í náttúrunni og heimi tækninnar. Án opins yfirmarkmiðs af þessu
tagi er upptalningin á markmiðum sem hægt er að ná eða klára tæpast skilj-
anleg. Án þess er heldur ekki skiljanlegt hvers vegna kennari í eðlisfræði
303, sem eyðir heilli viku í að tala um efnahagsástandið á Evrusvæðinu, telst
að allra mati fara út fyrir efnið en kennari sem bregst við miklum eldingum
eða björtum norðurljósum með því að eyða viku í þessi fyrirbæri mun lík-
lega bæði að eigin mati og annarra halda sig að mestu við efnið þótt upp-
talningin á markmiðum nefni hvorki eldingar né norðurljós.
Ég held að þótt markmið af þeirri gerðinni, sem ég kenni við ævilanga
viðleitni, séu ekki nefnd í skrifaðri áfangalýsingu þá hljóti kennari samt að
taka mið af þeim. Ég held líka að ef slík markmið eru ekki orðuð séu þau
heldur ekki gagnrýnd og vegin og metin. Að einskorða sig við að orða
lokuð markmið býður sennilega upp á að námskrár séu settar saman án
gagnrýni og ígrundunar.
Við þetta er því að bæta að um mörg þau opnu markmið eða hugsjónir sem
skipta venjulegt fólk mestu máli gildir að það er ómögulegt að greina
sundur markmið og leiðir, tilgang og tæki.
Iðka menn íþróttir til að verða hraustir og heilbrigðir eða reyna íþrótta-
menn að passa heilsuna til að ná árangri í grein sinni? Lesa menn Njálu til
að skilja samskipti karla og kvenna eða reyna menn að átta sig á samskiptum
kynjanna til að verða betur læsir á stórvirki eins og Njálu? Hér renna
markmiðin og leiðirnar saman. Það er því í besta falli einföldun að halda að
hægt sé að setja menntun markmið sem eru aðgreind frá þroskaferlinu
sjálfu. Þetta sama á við um ótalmargt í mannlífinu. Sá sem dansar til að
skemmta sér talar kannski eins og skemmtunin sé markmið og dansinri tæki
til að ná því. En dansinn er ekki eitt og skemmtunin annað, heldur er þetta
einfaldlega eitt og hið sama.
Menntun getur ekki snúist umþað eitt að náfyrirfram
gefnum markmiðum
Ef við einblínum á þekkingar-, leikni- og hæfnimarkmið sem hægt er að ná
eða ljúka innan tiltekinna tímamarka missum við í senn sjónar á dygðunum