Fréttablaðið - 15.12.2018, Qupperneq 6

Fáðu blað dagsins í tölvupósti
kl. 5.00 á morgnana.
Skráðu þig á póstlista Frétta-
blaðsins á www.frettabladid.is/
nyskraning. Það kostar ekkert.
Vertu fyrst/ur
að lesa blaðið
Inga Sæ land
þing maður
og for maður
Flokks
fólksins
veifaði seðla­
búnti í þingsal.
Hún kvaðst hafa
tekið út jólabón­
usinn, sem var 181 þúsund krónur,
til að gefa fátækum og til góðgerðar­
samtaka. Inga skoraði á aðra þing­
menn að gera slíkt hið sama.
Ellert B.
Schram
formaður
Félags eldri
borgara í
Reykjavík
settist á þing í
vikunni 79 ára
gamall. Hann sagði
verkefni sitt vera að tala fyrir hönd
eldri borgara sem verst standa og
minnst eiga.
Alma D.
Möller
landlæknir
sagði streitu
vera lang­
stærstu ástæðu
heilsubrests
og brottfalls á
vinnustöðum
landsins. Konur sem eru um fertugt
eru stærsti hópurinn sem leitar sér
aðstoðar en ungir karlmenn eru líka
stækkandi hópur.
Þrjú í fréttum
Bónus, aldraðir
og streita
Tölur vikunnar 09.12.2018 Til 15.12.2018
8%
fullorðinna eða þar um bil fóru í ein-
hverjum mæli í ljósabekki á síðustu
12 mánuðum en árið 2004 var
hlutfallið um 30 prósent. Árið 2018
höfðu um 13 prósent aðspurðra 18-
24 ára ungmenna notað ljósabekki.
100 þúsund krónur
hyggst Sanna
Mörtudóttir
borgarfulltrúi gefa
mánaðarlega í
nýjan styrktarsjóð
Sósíalistaflokksins.
17
milljarðar króna er heildarkostnað-
ur vegna Vaðla-
heiðarganga
áætlaður.
Vaxtakostn-
aður mun
nema
hundruðum
milljóna.
94%
virkra fyrirtækja,
eða rúmlega 28
þúsund, voru með
færri en 10
starfsmenn
árið 2017. 111
fastráðnum starfsmönnum WOW
air var sagt upp vegna hagræðingar.
Flugvélum verður fækkað úr 20 í 11.
30 prósentum yfir meðaltali ESB-ríkja var landsfram-
leiðsla á mann á Íslandi árið 2017.
„Hressilegur aldarspegill.“
S S / M O R G U N B L A Ð I Ð
Ástarsamband við skólabróður,
partíhald menntskælinga og krassandi
sögur af betri borgurum í Reykjavík
Valin þriðja besta ævisagan af bóksölum
LANDSINS MESTA ÚRVAL BÓKA Bókabúð Forlagsins | Fiskislóð 39 | www.forlagid.is | Opið til 19 alla daga til jóla
Samfélag Margir fyrrverandi nem­
enda við Heimavistarskólann að Jaðri
í Elliðavatnslandi treystu sér ekki til
að greina vistheimilanefnd frá upp­
lifun sinni af skólanum eða gáfu ekki
rétta skýrslu af ótta við að vera refsað
fyrir rógburð ef þeir greindu frá því
sem átti sér stað innan veggja skólans,
sem var í rekstri frá 1946 til 1973.
Þetta kemur fram í nýrri skýrslu um
framkvæmd á greiðslu sanngirnis­
bóta. Alls bárust 152 umsóknir um
sanngirnisbætur frá fyrrverandi
nemendum skólans og í skýrslunni er
greint frá því að frásagnir þeirra væru
með töluvert öðrum hætti en greint
var frá í skýrslu vistheimilanefndar
sem kom út árið 2010.
Ótti við refsingu var ekki eina
ástæðan fyrir röngum framburði
heldur var mörgum fyrrverandi nem­
endum hlýtt til Björgvins Magnús­
sonar sem var lengst af skólastjóri
skólans og vildu nemendurnir ekki
að skuggi félli á starf hans „vegna
atburða sem hann bar enga sök á“,
eins og segir í skýrslunni. Tæplega
400 einstaklingar sóttu nám á Jaðri,
oftast í tvo til þrjá vetur en allt upp í
sex til sjö vetur.
Margir nemendanna greindu frá
því að þeir hefðu orðið fyrir miklu
ofbeldi af hálfu eldri nemenda og
mjög takmarkað eftirlit hefði verið
með nemendum vegna þess hve
undirmannaður skólinn var.
Alls hafa 1.162 fengið greiddar
bætur á grundvelli laga um sann­
girnisbætur. Fjárhæðin sem ríkið
hefur greitt eða skuldbundið sig til
að greiða nemur nálægt þremur millj­
örðum króna. Hæsta bótagreiðslan
nam 7,3 milljónum en sú lægsta 150
þúsundum. Bætur hafa verið greiddar
vegna dvalar í Breiðuvík, Heyrn­
leysingjaskólanum, á Kumbaravogi,
Bjargi á Seltjarnarnesi, í Reykjahlíð
í Mývatnssveit, á Jaðri í Elliðavatns­
landi, Upptökuheimili ríkisins og
Unglingaheimili ríkisins.
Á fimmta tug umsókna um bætur
bárust vegna dvalar á öðrum stofnun­
unum og var þeim vísað frá þar sem
stofnanirnar féllu ekki undir lögin. Þó
var ákveðið að greiða bætur til fyrr­
verandi nemenda Landakotsskóla
þótt vistheimilanefnd hefði ekki
fjallað um skólann. Nefndin kann­
aði starfsemi Kópavogshælis á síðari
stigum og fengu einstaklingar sem
þar höfðu dvalið einnig bætur.
adalheidur@frettabladid.is
Veittu vistheimilanefnd ekki
viðtal vegna ótta við refsingu
Fyrrverandi nemendur í heimavistarskólanum að Jaðri óttuðust refsingu fyrir rógburð segðu þeir satt og
rétt frá og vildu ekki tala illa um skólastjórann sinn sem átti ekki sök á illri meðferð. Tæpir þrír milljarðar
hafa verið greiddir í sanngirnisbætur til rúmlega þúsund einstaklinga. Skýrsla um bæturnar kom út í gær.
Guðrún Ögmundsdóttir, tengiliður vistheim ila síðastliðin átta ár, kom að kynningu skýrslunnar í gær. Fréttablaðið/GVa
Margir misst tök á lífi sínu vegna óreglu
Til að eiga rétt á sanngirnisbótum þarf sá sem um þær sækir að hafa dvalið á
heimili eða stofnun sem falla undir lög um vistheimilanefnd, hafa orðið fyrir
illri meðferð eða ofbeldi við dvölina og hafa hlotið af því varanlegan skaða.
Í skýrslunni er greint frá því að í mörgum tilvikum hafi reynst erfitt að
leysa úr bótakröfum. Á það sérstaklega við um umsóknir þeirra sem dvöldu
á Silungapolli og á Unglingaheimili ríkisins. Kemur þar margt til. Margir sem
vistaðir voru á Silungapolli hafi verið mjög ungir þegar á vistuninni stóð og
minningar þeirra „óskýrar og stundum villandi“. Einnig hafi margir þeirra alist
upp við mjög erfiðar aðstæður og erfitt hafi verið að greina á milli hvað af
erfiðleikum þeirra var sprottið af erfiðri æsku og hvað af dvöl á vistheimili.
Þá hafi margir þeirra misst tök á lífi sínu vegna óreglu og samskipti við þá þar
af leiðandi erfiðleikum bundin.
1 5 . d e S e m b e r 2 0 1 8 l a u g a r d a g u r4 f r é T T i r ∙ f r é T T a b l a ð i ð
1
5
-1
2
-2
0
1
8

0
4
:1
4
F
B
1
4
4
s
_
P
1
3
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
4
4
s
_
P
1
3
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
4
4
s
_
P
0
0
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
4
4
s
_
P
0
1
5
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
1
C
F
-0
8
5
0
2
1
C
F
-0
7
1
4
2
1
C
F
-0
5
D
8
2
1
C
F
-0
4
9
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
5
B

F
B
1
4
4
s
_
1
4
_
1
2
_
2
0
1
C
M
Y
K