Ljósmæðrablaðið - 01.07.2010, Síða 23

23Ljósmæðrablaðið - júlí 2010
urframleiðsluna og gæði mjólkurinnar, að
heilsa móðurinnar komi fljótt tilbaka og
geti komið í veg fyrir ólæknandi sjúkdóma
síðar á lífsleiðinni (Cheung, 2002; Riordan,
2005). Á síðasta þriðjungi meðgöngunnar
er barnið talið vera heitt og er móðirin þar
af leiðandi í heitu ástandi. Þegar fæðingin
hefur átt sér stað með þeirri blæðingu sem
fylgir eru móðir og barn í svokölluðu köldu
ástandi. Hægt er að koma ákveðnu jafnvægi
á með því að neyta heitrar fæðu og drykkja
til að fá hita og orku í líkamann og til að
vernda flæði brjóstamjólkurinnar. Ekki er
talið gott fyrir konuna að fara í bað í þessa
þrjátíu daga sem hún á að hvíla sig þar sem
vatnið kælir niður líkamann og hleypir vindi
í líkamann í gegnum svitaholurnar. Vindur
er talinn vera hættulegur þar sem hann getur
valdið sjúklegu ástandi sem lýsir sér sem
kuldahrolli og erfiðleikum við hreyfingu hjá
konunni síðar á ævinni (Holroyd, Twinn og
Yim, 2004; Riordan, 2005). Konur sem ekki
geta sinnt þessum aldagömlu hefðum vegna
ólíkrar menningar, það er þær eru staddar í
öðru menningarsamfélagi þar sem ekki er
tekið tillit til þessara hefða, eru líklegri til að
hafa börn sín styttra á brjósti því þær telja að
brjóstamjólkin sé ekki eins holl (Mistry o.fl.,
2008).
Það getur verið erfitt fyrir ljósmæður
og annað heilbrigðisstarfsfólk að átta sig á
þessum menningarmun og vera styðjandi við
þær konur og fjölskyldur þeirra sem fylgja
þessum hefðum. Hraðinn innan spítalans er
oft á tíðum mikill og ekki gefst tími til að
spyrja konur út í þessa þætti þó viljinn sé
fyrir hendi. Jafnframt stoppa þær oft stutt við
og uppbygging fæðunnar hér á landi er allt
önnur en margar þeirra eiga að venjast.
Áhrif lýðfræðilegra þátta:
Ýmsir lýðfræðilegir þættir geta haft áhrif
á brjóstagjöf og lengd hennar en ekki eru
allir á eitt sáttir um hversu mikil áhrif þessir
þættir hafa. Í rannsókn Foo o.fl. (2005) kom
fram að asískar konur í Singapúr hefðu
börnin sín sjaldan eingöngu á brjósti fyrstu
sex mánuðina. Var mun algengara að þær
gæfu brjóstamjólk og þurrmjólk á víxl. Þetta
er mögulega ástæðan og styður upplifun
mína að asískar konur séu fyrri til að gefa
þurrmjólkurábót en íslenskar konur. Það er
ef til vill algengara í þeirra menningu að gefa
saman brjóstamjólk og þurrmjólk
Samkvæmt Leung, Tam, Fok, og Wong
(2003) og McLachlan og Forster (2006)
hafði aldur verðandi móður, það er hærri
aldur, hærra menntunarstig, góð fjárhagsleg
staða og félagslegur stuðningur jákvæð áhrif
á upphaf og lengd brjóstagjafar. Einnig hafði
áhrif hvort kona var frumbyrja eða ekki en
mæður voru líklegri til að hafa haft fyrsta
barn sitt á brjósti frekar en þau sem hún eign-
aðist síðar. Þá eru konur líklegri til að hafa
stúlkubörn frekar á brjósti en drengi þar sem
móðirin telur að brjóstamjólkin dugi ekki
til að mæta næringarþörfum drengsins (Foo
o.fl., 2005; Scott, Landers, Hughes og Binns,
2001). Rannsóknir um áhrif lýðfræðilegra
þátta á brjóstagjöf eru þó ekki samhljóma.
Í rannsókn Lee, Wong, Lui, Chan og Lau
(2007) kom fram að hærri brjóstagjafatíðni
var meðal mæðra sem ættu tvö til þrjú börn
og voru heimavinnandi. Jafnframt að konur
með minni menntun væru líklegri til að
hafa börn sín á brjósti en konur með hærra
menntunarstig. Sambærilegar niðurstöður
fengust í rannsókn Abada, Trovato og Lalu
(2001) en þar kom fram að hærra mennt-
unarstig kvenna á Filippseyjum leiddi til
lægri tíðni brjóstagjafar. Höfundar rannsókn-
arinnar skýra þá tilhneigingu kvenna með
hærra menntunarstig að þær taki frekar upp
nýstárlegar hugmyndir sem leiði venjulega
til þess að þær gefa venjubundnar hefðir upp
á bátinn. Það segir sig sjálft að sá tími sem
móðir hefur í barneignarleyfi og hversu fljótt
hún þarf að fara út á vinnumarkaðinn hefur
áhrif á þann tíma sem hún hefur barn sitt á
brjósti. Þær konur sem eru búnar að mennta
sig, hafa góða vinnu og finnst vinnan vera
mikilvægur þáttur í þeirra lífi hætta fyrr með
börn sín á brjósti en konur sem eiga mögulega
mörg börn og hafa litla menntun. Það borgar
sig ekki fyrir þær að fara út á vinnumark-
aðinn, þær hafa jafnframt oft meiri reynslu af
brjóstagjöf og minni peninga milli handanna.
Þar sem brjóstamjólkin er ódýrari en þurr-
mjólkin velja þær frekar að gefa brjóstamjólk
en þurrmjólk. Þetta viðhorf kemur einnig
fram í rannsókn Ingram, Johnson og Hamid
(2003) en þar töluðu ömmur um að margar
ungar mæður í dag vilji ekki hafa börn sín
lengi á brjósti þar sem það hafi áhrif á þeirra
fyrri lífsstíl. Þessar konur væru oft útivinn-
andi og þyrftu að fara fljótt eftir fæðinguna
aftur til vinnu sem leiddi til þess að konan
hætti alveg með barnið á brjósti og barnið
fengi formúlu í staðinn.
Búferlaflutningar fólks frá Asíu til þróaðri
landa hafa einnig sýnt fram á bæði lægri
tíðni brjóstagjafar og að mæður hafa þau
börn sem eru fædd í nýja landinu ekki eins
lengi á brjósti og þær hefðu haft þau börn
sem fæddust í heimalandinu. Þetta er talið
vera meðal annars vegna þess að þeim finnist
þægilegra að hafa barnið á þurrmjólk og þær
telja að brjóstmjólkin sé ekki nógu mikil eða
góð. Efnahagsþættir hafa einnig áhrif, þær
þurfi að fara út á vinnumarkaðinn, félags-
legur stuðningur frá stórfjölskyldunni er lítill
og sú trú að velmegandi fjölskyldur hafi ekki
börn sín á brjósti heldur bara fátækar konur í
lágstétt. Ofangreindir þættir geta allir dregið
úr tíðni brjóstagjafar hjá asískum innflytj-
endum. Konurnar vilja gjarnan falla inn í
þá menningu sem þær búa við í sínum nýju
heimkynnum (McLachlan og Forster, 2006;
Mistry o.fl., 2008). Þá telja margar asískar
konur að börn á þurrmjólk vaxi hraðar og
séu heilbrigðari en börn sem eingöngu eru á
brjósti því auglýsingar og áróður eru þannig
(Mistry o.fl., 2008).
Samkvæmt Lee o.fl. (2007) telja þeir að
hröð þéttbýlismyndun og nútímavæðing
samfélagsins séu áhættuþættir fyrir lægri
tíðni brjóstagjafar og að móðir hætti fljótlega
með barnið á brjósti. Konur vinna meira úti
og þær vantar fyrirmyndir úr umhverfi sínu
sem styður við brjóstagjöfina t.d. frá móður
eða tengdamóður. Hefur verið sýnt fram á
að nærvera þeirra á heimilinu auki tíðni og
lengd brjóstagjafar hjá nýbökuðum mæðrum
(Abada, Trovato og Lalu, 2001).
Stuðningur við brjóstagjöf
Fjölskyldan er ein mikilvægasta stofnun
hvers samfélags og viðurkennd sem
grundvallar samfélagseining því flestir hafa
meira samband við þennan félagshóp en
nokkurn annan. Fjölskyldan tekur að sér
þá ábyrgð að kynna menningarbakgrunn til
meðlima sinna og myndar félagslegt net sem
er áhrifaríkt stuðningskerfi fyrir þá sem henni
tilheyra. Mikilvæg lífsreynsla eins og fæðing
barns felur oft í sér ákveðnar hefðir og venjur
sem eru bundnar menningu og hefur áhrif á
kenningar og framkvæmd þegar kemur að
barneignarferlinu. Öll menningarsamfélög
viðhalda ákveðnum venjum og væntingum
fyrir hvert stig í þessu ferli sem þróast frá
þeim menningarviðhorfum um hvernig fólk
heldur heilsu og kemur í veg fyrir sjúkdóma.
Fjölskyldumunstrið er oft mjög ólíkt og
nær yfir mismarga einstaklinga og spilar
menning einstaklinganna oft stórt hlutverk.
Í hefðbundnum samfélögum leitar óreynd
kona eftir andlegum stuðningi á meðgöng-
unni og við brjóstagjöf hjá móður sinnar,
eldri systrum, frænkum eða ömmu (Riordan,
2005). Í Asíu býr stórfjölskyldan oft saman
og kemur heilbrigðisvitund einstaklinganna
oft frá þekkingu og viðhorfum þeirra sem
eldri eru þrátt fyrir aukna fræðslu og betri
aðgang að upplýsingum. Í rannsókn Ingram,
Johnson og Hamid (2003) kom fram að
asískar mæður væru líklegri en hvítar mæður
að fá ráð um meðgöngu og brjóstagjöf frá
fjölskyldumeðlimum sínum en frá heil-
brigðisstarfsfólki. Einnig kom fram að mjög