Ljósmæðrablaðið - 01.07.2010, Page 31

31Ljósmæðrablaðið - júlí 2010
hjúkrunarfræðinga og ljósmæðra séu ólík
að mörgu leyti þá eigum við margt sameig-
inlegt og markmið með sérfræðistörfum
þessara fagstétta virðast vera svipuð. Nú er
komin nokkur reynsla af störfum sérfræð-
inga í hjúkrun á Landspítala og því nærtækt
að líta á þeirra störf. Í frétt um ráðningu
sérfræðinga í hjúkrun á Landspítala er fjallað
um hvað það felur í sér að vera sérfræðingur
í hjúkrun. Þessi stutta lýsing gefur okkur
hugmynd um störf þeirra:
„Sérfræðingur í hjúkrun hefur sértæka þekk-
ingu, framhaldsmenntun og færni til að leysa
viðfangsefni er lúta að hjúkrun sjúklinga og
fjölskyldna þeirra og þverfaglegri samvinnu
vegna þjónustu við sjúklinga.
Sérfræðingur í hjúkrun stundar rannsóknir
og stuðlar að nýtingu rannsóknarnið-
urstaðna í hjúkrun.
Meginhlutverk sérfræðinga í hjúkrun er
hjúkrun, fræðsla, ráðgjöf, rannsóknir og
starfsþróun. Ásamt öðrum hjúkrunarfræð-
ingum ber sérfræðingur í hjúkrun ábyrgð
á að sjúklingar njóti bestu hjúkrunar sem
möguleg er á hverjum tíma. Enn fremur
stuðlar sérfræðingur í hjúkrun að auknum
gæðum hjúkrunar og er frumkvöðull og
leiðtogi“ (Landspítali, 2006).
Það er ekki síður mikilvægt fyrir okkur að
sækja fyrirmyndir til ljósmæðra sem hafa
reynslu af sérfræðistörfum. Íslenskar ljós-
mæður hafa löngum leitað til Bretlands í leit
að faglegri þekkingu. Til dæmis eru margar af
þeim kennslubókum sem notaðar eru í ljósmóð-
urnáminu frá Bretlandi og sömuleiðis mörg
fagtímarit sem við lítum mikið til, s.s. MIDIRS
og British Journal of Midwifery. Sérfræðings-
stöður ljósmæðra hafa verið til staðar í Bret-
landi frá 1999 en markmiðin með þeim eru m.a.
að bæta þjónustu, bæta gæði þjónustu, skapa
tækifæri til starfsþróunar og halda reyndum
ljósmæðrum í klínísku starfi. Rauði þráðurinn
í áherslu sérfræðiljósmæðranna í Bretlandi er
að styðja við eðlilegt ferli og stuðla að faglegri
þróun þjónustu og starfshátta. Ljósmæður
sem valist hafa til þessara starfa í Bretlandi
hafa verið ljósmæður með mikla starfsreynslu
og að lágmarki með meistarapróf. Ljósmæð-
urnar hafa sérhæft sig á ákveðnu sviði, t.d.
heilsugæslu, lýðheilsu, eðlilegri fæðingu, ljós-
mæðrarekinni þjónustu og umönnun í fæðingu
(Byrom, Edwards, & Garrod 2009). Sérfræði-
ljósmæðurnar í Bretlandi verja a.m.k. 50% af
Karen Jewell sérfræðiljósmóðir að störfum í mæðravernd. Á hennar sérsviði er m.a. þjón-
usta við konur af erlendum uppruna (flóttafólk, hælisleitendur o.s.frv.). Þar þurfti oft að nota
túlkaþjónustu, en yfirleitt ekki vitað hvaða mál konan talaði fyrr en hún var komin á staðinn
þ.a. túlkun fór oftast fram í gegnum síma.
Mikil hefð er fyrir þjónustu í heimahúsum –
ljósmóðir á leið í vitjun eftir fæðingu
Einn liðurinn í starfsnámi hjúkrunarfræð-
inga og ljósmæðra til sérfræðiviðurkenn-
ingar á Landspítala er að fara út fyrir land-
steinana og vinna með sérfræðingum. Ég fór
í september 2009 til Bretlands og dvaldi þar
í 3 vikur. Til ferðarinnar var veittur styrkur
frá Leonardo da Vinci Learning Programme.
Ferðin hófst í S-Wales þar sem ég dvaldi í
Swansea og Cardiff í tæpar 2 vikur, síðan
var ég í London í rúma viku og fylgdist með
sérfræðiljósmæðrum að störfum.
Í S-Wales eru starfandi 5 sérfræðiljósmæður
(consultant midwives) og eru þær hver og
ein með ákveðið landssvæði sem þær sinna.
Þær vinna þvert á stofnanir og eru tals-
vert á ferðinni til að fara á milli sjúkrahúsa,
fæðingarheimila og heilsugæslu. Auk þess
að vera með ákveðin svæði voru þær allar
með ákveðin áhugasvið sem störf þeirra og
rannsóknir beindust að, eins og t.d. lýðheilsa,
heilsuefling, eðlilegt barneignarferli, fæð-
ingarreynsla, ljósmæðrarekin barneignar-
þjónusta o.fl. Sumar sérfræðiljósmæðranna
voru með hlutastöður við háskóla. Í störfum
þeirra fólst u.þ.b. 50% klínísk vinna og 50%
fræðistörf, kennsla og ráðgjöf. Leiðtogahlut-
verkið var mjög áþreifanlegt hjá þeim, alls
staðar þar sem þær komu biðu þeirra erindi
og leitað var eftir samráði við þær frá ljós-
mæðrunum á staðnum. Það var augljóst
að þær voru faglegir leiðtogar. Talsvert var
um að konum væri vísað til þeirra í ráðgjöf
vegna ýmiss konar vandamála eða frávika í
barneignarferlinu. Þetta voru þá tilvísanir frá
öðrum ljósmæðrum og fæðingarlæknum. Oft
var spurningin um val á fæðingarstað t.d. ef
konan var með einverja áhættuþætti (fyrri
keisari, á blóðþynningu, þunglyndislyfjum
eða með BMI yfir 35 o.fl.) Þarna reyndi á
það hlutverk þeirra að tengja gagnreynda
þekkingu við dagleg störf og stuðla jafnframt
að upplýstu vali verðandi foreldra.
Í London var ég að vinna með ljósmæðrum
við St Thomas´ Hospital. Öll barneign-
arþjónustan er í raun veitt út frá spítalanum,
það má segja að þar sé eins konar miðstöð.
Ljósmæðurnar eru hins vegar að störfum úti
í hverfunum við mæðravernd, heimafæð-
ingar og sængurleguþjónustu. Spítalinn
þjónar stóru svæði í suðurhluta London og
þar eru yfir 8.000 fæðingar á ári. Ljósmæð-
urnar vinna saman í 6 manna hópum og sjá
um mæðravernd, eru á fæðingarvöktum og
sinna sængurleguþjónustu. Nokkrir ljós-
mæðrahópar tengdust spítalanum og voru
sumir þeirra með ákveðna sérhæfingu, t.d.
fyrir ungar mæður, konur með áhættuþætti
eins og sykursýki, vímuefnaneyslu, geðræn
vandamál, hjartasjúkdóma o.fl. Mikil hefð er
fyrir því í Bretlandi að veita barneignarþjón-
ustuna heim, bæði á meðgöngu og eftir
fæðingu þ.a. stór hluti af mæðraverndinni
fer fram í heimahúsum. Á St Thomas´ voru
3 sérfræðiljósmæður starfandi og skiptu þær
með sér sviðum þannig að ein hafði umsjón
með meðgöngunni, önnur með fæðingar-
deildunum og sú þriðja með sængurlegunni
og hafði hún einnig reglulega fundi með
ljósmæðrahópunum.
Flestar sérfræðiljósmæðurnar fara nokkuð
reglulega til annarra landa þar sem þær eru
ýmist í þróunarstarfi eða til að leiðbeina og
vera öðrum ljósmæðrum til ráðgjafar.
Það var einstaklega vel tekið á móti mér og
metnaður í því að ég fengi sem mest út úr
vettvangsheimsókn minni. Á þessum tíma
voru viðræður í gangi milli stjórnvalda Bret-
lands og Íslands vegna Icesave deilunnar - en
hafi verið einhver stirðleiki í milliríkjasam-
skiptunum, þá náði það svo sannarlega ekki
inn í samskipti okkar ljósmæðra! Ég mætti
bara hlýju og einlægum áhuga hjá sérfræði-
ljósmæðrunum á að deila með mér þekkingu
sinni og reynslu.
Valgerður Lísa á vettvangi
með breskum sérfræðiljósmæðrum