Morgunblaðið - 17.10.2018, Blaðsíða 10

10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. OKTÓBER 2018
N
Ý
R
&
K
R
A
F
T
M
E
IR
I
Vinsælasti bíllinn á Íslandi
hefur nú fengið skarpara útlit,
meiri íburð, lengri drægni,
meira afl, aukið akstursöryggi
og margt fleira.
HEKLA · Laugavegi 170-174 · Reykjavík · Sími 590 5000 · hekla.is · Höldur Akureyri · Bílasala Selfoss · Bílás Akranesi · HEKLA Reykjanesbæ · BVA Egilsstöðum *Miðað við fulla hleðslu og fullan tank við bestu aðstæður.
Mitsubishi Outlander PHEV er rafdrifinn & svo miklu meira. Fullkominn samleikur raf- og bensínorkunnar skilar
þér sönnu akstursfrelsi og háþróaðar tæknilausnir færa þér allt að 600 km heildardrægni*með lágmarkseyðslu
allt niður í 2.0 l/100 km (Skv. WLTP viðurkendri mælingu). Virkjaðu það besta úr báðum heimum.
Verð frá 4.690.000KR.
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Öðru hvoru berast fyrirspurnir og
jafnvel umsóknir um eldi á framandi
tegundum í sjó eða vatni hér á landi.
Nokkrar slíkar tegundir eru í eldi
sem hefur gengið
vel og má nefna
senegalflúru, en
synjað hefur ver-
ið um leyfi fyrir
nokkrum tegund-
um. „Það er
óhætt að segja að
fólki hefur dottið
ýmislegt í hug í
gegnum árin og
áratugina og
sumum hefur
orðið vel ágengt,“ segir Gísli Jóns-
son, dýralæknir fisksjúkdóma hjá
Matvælastofnun, um innflutning á
krabbadýrum, lindýrum og fiskum.
Af tegundum sem teljast fram-
andi hérlendis og leyfi hefur fengist
til að flytja inn síðustu ár nefnir
Gísli styrju, senegalflúru, sæeyra og
ostrur. Þessar tegundir eru allar í
eldi eða ræktun, sem lofar góðu. Til-
raunaeldi á tilapiu var hætt vorið
2016, en seiði voru fyrst flutt inn frá
Kanada vorið 2008 og þau alin að
Fellsmúla í Landsveit. Þá hefur til-
raun með evrópuhumar fjarað út og
er nú lokið að sögn Gísla. Sú tilraun
sýndi að tegundin væri ekki fýsileg
til eldis hér.
Risarækjan spennandi
Af öðrum tegundum sem leyft
hefur verið að flytja inn á síðustu ár-
um má nefna sæbjúgu frá Japan,
barra frá Frakklandi, hrogn sand-
hverfu frá Frakklandi, hrogn lúðu
frá Kanada, beitukóng til tilrauna
og kyrrahafshvítrækju frá Banda-
ríkjunum til fóðurtilrauna á vegum
Matís, að ógleymdri risarækju sem
flutt var inn frá Svíþjóð og Nýja-
Sjálandi í kringum aldamót. Því eldi
var hætt, en Gísli segir að sú tilraun
hafi á margan hátt verið spennandi.
Þessu til viðbótar má nefna reglu-
legan innflutning frá haustinu 2007
á sótthreinsuðum hrognum regn-
bogasilungs frá Danmörku. Síðustu
þrjú árin hefur verulega dregið úr
þeim innflutningi, en helstu fyrir-
tæki í greininni tóku ákvörðun um
að færa sig yfir í laxeldi sem skýrir
stöðuna, segir í ársskýrslu fisk-
sjúkdómalæknis fyrir árið 2017, sem
í þessari samantekt er að nokkru
stuðst við. Innflutning á hrognum
regnboga má rekja allt aftur til árs-
ins 1951 þegar hrogn voru fyrst flutt
inn frá Danmörku.
Um 500 tonn af senegalflúru
Svo staldrað sé við nokkrar fram-
andi tegundir sem eru í eldi þá var
senegalflúra í fyrsta sinn flutt hing-
að til lands frá Spáni í tilraunaskyni
á vegum Stolt Sea Farm á Reykja-
nesi 2013. Seiðin koma frá móður-
stöð Stolt Sea í Cervo á Norðvestur-
Spáni.
Fyrstu framleiðslunni var slátrað
2015. Í eldisstöð fyrirtækisins við
orkuver HS Orku á Reykjanesi er
áætlað að framleidd verði um 500
tonn í ár og er fiskurinn að mestu
fluttur út með flugi. Helstu mark-
aðssvæði eru Spánn og Bretland, en
einnig Frakkland, Ítalía og Banda-
ríkin. Nú starfa um tuttugu manns
hjá fyrirtækinu.
Á Reykjanesi hófst tilraun með
eldi á styrju á vegum Stolt Sea
Farm í árslok 2014. Tilgangurinn er
að kanna möguleika á að koma á fót
kavíarframleiðslu en styrjuhrogn
eru mjög verðmæt. Slík framleiðsla
er tímafrek og krefst þolinmæði því
sex til átta ár tekur að ala seiði fram
til kynþroska.
Frá 2015 hefur styrjan verið alin í
17-18 gráða heitum söltum sjó með
góðum árangri, en kavíar úr styrju
alinni í sjó er verðmætari en úr
ferskvatnsfiski. Styrjan hefur dafn-
að vel og þeir allra stærstu af um
200 fiskum eru orðnir um og yfir 30
kíló að þyngd.
Græn sæeyru hafa vinninginn
Tilraunir með eldi á sæeyrum hóf-
ust 1988. Græn sæeyru virðast hafa
vinninginn af nokkrum tegundum
og hafa þau tólf sinnum verið flutt
inn frá 1996. Á síðasta ári voru græn
sæeyru flutt inn í þrígang frá Japan
og Írlandi á vegum fyrirtækisins
Sæbýlis, 285 stykki frá Írlandi og
450 frá Japan. Dýrin verða alin á
Eyrarbakka sem framtíðar kyn-
bóta- og undaneldisdýr og er ætlað
að styrkja erfðagrunn tegund-
arinnar.
Ostrur til áframræktunar voru í
fyrra fluttar til Íslands fimmta árið í
röð. Það er fyrirtækið Víkurskel ehf.
á Húsavík sem hefur fengið endur-
tekna heimild til innflutnings á ung-
viði risaostru frá eldisstöð á Norður-
Spáni. Fyrsta innflutningsleyfið var
veitt 2013 eftir að hafa farið í gegn-
um mikið umsagnarferli opinberra
stofnana, nefnda og umsagnaraðila.
Gísli segir að ekki hafi verið talinn
meinbugur á þessum innflutningi og
sú skoðun hafi heyrst að þetta gæti
ekki gengið upp í köldum sjónum
svo norðarlega. Á daginn hafi hins
vegar komið að ræktunin hafi geng-
ið þokkalega, en vaxtartími sé
óneitanlega langur.
Alls komu í fyrrahaust 500.000
ostrur til Húsavíkur og ný ostru-
kynslóð kom þangað á dögunum.
Fyrstu íslensku ostrurnar úr Skjálf-
anda hafa verið til sölu á veitinga-
stað í Reykjavík undanfarið.
Synjað um eldi á Löngufjörum
Nokkrum árum síðar fékk fyrir-
tækið Fjarðarskel heimild til að
rækta ostrur í Hvalfirði, en mun
ekki hafa nýtt sér leyfið. Fyrirtækið
Litla-Hraun hafði einnig áhuga á
ostrurækt og sótti um leyfi í byrjun
árs 2017 vegna áframræktunar við
Löngufjörur á Snæfellsnesi. Þeirri
umsókn var hins vegar hafnað og
segir Gísli að ýmsir samverkandi
þættir hafi verið þar að baki.
Í fyrsta lagi sé hitastig verulega
hærra heldur en í Skjálfanda og því
hafi verið taldar meiri líkur á að um-
rædd tegund, Crassotrea gigas, og
er skilgreind sem ágeng, gæti breitt
úr sér. Einnig að þrílitna ostrur teg-
undarinnar séu ekki fullkomlega
ófrjóar.
Þá nefnir Gísli að breytingar hafi
verið gerðar á lögum um náttúru-
vernd í lok árs 2015. Inn hafi komið
nýtt ákvæði sem segi að allur inn-
flutningur framandi lífvera skuli
háður samþykki Umhverfisstofn-
unar, sem jafnfram skuli leita um-
sagnar sérfræðinganefndar. Sú
nefnd hafi hafnað þessum áformum
um innflutning á einni milljón ostra
á ári til þriggja ára. Í úrskurði Um-
hverfisstofnunar segir m.a. að
óheimilt sé að veita leyfi til innflutn-
ings ef ástæða er til að ætla að inn-
flutningurinn ógni eða hafi veruleg
áhrif á líffræðilegan fjölbreytileika.
Auk áframræktunar á ostrum á
Löngufjörum hefur ýmsum öðrum
tegundum verið hafnað á síðustu ár-
um og má þar nefna kóngakrabba,
hlýrahrogn, glerál og leturhumar.
Myndarlegar Í eldisstöðinni á Reykjanesi braggast styrjurnar vel og þær stærstu eru orðnar yfir 30 kíló að þyngd.
Styrjurnar
spjara sig vel
á Reykjanesi
 Góður árangur í eldi nokkurra teg-
unda sem skilgreindar eru sem framandi
Sæeyra Tilraunir hafa verið gerðar
með þrjár tegundir á Eyrarbakka,
en græn sæeyru hafa staðið sig best.
Gísli
Jónsson