Morgunblaðið - 17.10.2018, Blaðsíða 18

SVIÐSLJÓS
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Heildarlaun félagsmanna íSFR hækkuðu um rúm9% á seinasta ári ogvoru tæpar 541 þúsund
kr. að jafnaði í janúar sl. Sömu sögu
er að segja af launaþróun félags-
manna í Starfsmannafélagi Reykja-
víkurborgar (St.Rv.) en laun þeirra
eru nú að jafnaði 562 þúsund kr.
fyrir fullt starf og hækkuðu um 8%
milli ára. Þetta kemur fram í nýbirt-
um niðurstöðum árlegrar launa-
könnunar félaganna sem gerð var
fyrr á þessu ári.
Fjallað er um könnunina í Blaði
stéttarfélaganna sem félögin tvö
gefa út og er þar m.a. birtur sam-
anburður á launum félaga í SFR,
St.Rv. og félagsmanna í VR en fé-
lögin þrjú hafa um árabil verið í
samstarfi um gerð sambærilegra
launakannana. Fram kemur að
heildarlaun VR-félaga í 100% starfi
eru tæpar 672 þúsund kr. að með-
altali en heildarlaun SFR-félaga í
fullu starfi eru mun lægri skv. könn-
ununum eða tæpar 550 þúsund kr. á
mánuði. ,,Þetta þýðir að laun SFR-
félaga þyrftu að hækka um 22% að
meðaltali til að ná launum VR-
félaga,“ segir í umfjölluninni.
Meðallaun St.Rv.-félaga eru
nokkru hærri en hjá SFR eða tæpar
581 þús. kr. og er VR með 16%
hærri heildarlaun en St.Rv. að með-
altali.
Umtalsverður munur kemur
einnig í ljós á meðallaunum stéttar-
félaganna ef borin eru saman laun á
hverja vinnustund fyrir fólk í 100%
starfi. Þá kemur m.a. á daginn að
VR-félagar eru með 23% hærri
heildarlaun á hverja vinnustund en
SFR-félagar, en vinnutími félags-
manna er svipaður og því litlar
breytingar á launamun félaga þó til-
lit sé tekið til vinnutímans að því er
fram kemur í umfjölluninni. „Þegar
samanburður á meðal-heildar-
launum pr. vinnustund er skoðuð
fyrir VR og St.Rv. eykst munurinn
milli félaganna. VR-félagar eru með
20% hærri heildarlaun pr. vinnu-
stund en St.Rv.-félagar, enda er
vinnutími St.Rv.-félaga í fullu starfi
lengri en VR-félaga í fullu starfi.“
Hér eru eingöngu borin saman
meðallaun allra félagsmanna, sem
segir lítið um heildarlaun einstakra
starfsstétta en munur á launum
þeirra er oft og tíðum töluverður.
VR birti niðurstöður sinnar
könnunar fyrir nokkru og þar má
t.a.m. sjá að stjórnendur og sér-
fræðingar lyfta heildarlaununum
innan VR verulega þegar meðaltöl
eru reiknuð. Þannig voru heildar-
laun stjórnenda í VR 796 þús kr. að
jafnaði í VR-könnuninni og sérfræð-
ingar með 764 kr. á mánuði að með-
altali. Heildarlaun sérhæfðs starfs-
fólks og tækna í VR eru hins vegar
596 þús. kr. og sölu- og afgreiðslu-
fólk er með 542 þús. í heildarlaun að
jafnaði.
Munurinn rúm 19%
Launakannanir SFR og St.Rv.
leiða enn á ný í ljós verulegan launa-
mun kynjanna. Munur á heildar-
launum fullvinnandi karla og
kvenna innan SFR er núna rúm
19% en var rúm 20% fyrir ári. SFR
bendir á að þetta er álíka munur og
hefur verið undanfarin sjö ár. „Að
teknu tilliti til aldurs, vinnutíma,
starfsaldurs, starfsstéttar, mennt-
unar, vaktaálags og atvinnugreinar
er munurinn sem eftir stendur og
rekja má til kyns rúmlega 11% en
minnstur mældist munurinn 7% árið
2010 og 2013,“ segir í greiningu á
niðurstöðunum. Í St.Rv. mælast
konur í 100% starfi með ríflega 14%
lægri laun en karlar í 100% starfi og
hefur munurinn aukist um eitt pró-
sentustig miðað við síðustu þrjú ár.
Velflestir kjarasamningar SFR
og St.Rv. losna í lok mars á næsta
ári en samningar VR-félaga renna
út um næstu áramót líkt og aðrir
kjarasamningar á almennum vinnu-
markaði.
Töluverður launa-
munur milli félaga
Samanburður á launum VR, SFR og St.Rv.
Meðalheildarlaun fólks í 100% starfi og laun pr. vinnustund eftir kyni
800
600
400
200
0
Heildarlaun, þús. kr. Pr. vinnustund, þús. kr.
4
3
2
1
0
Karlar Konur
Heildarlaun Pr. vinnustund Heildarlaun Pr. vinnustund Heildarlaun Pr. vinnustund
VR SFR Starfsmannafélag
ReykjavíkurborgarHeimild: Blað stéttarfélaganna SFR og Starfsmannafélags Reykjavíkurborgar
626
723 3,5
3,9
508
629
2,8
3,3
547
640
2,9
3,3
18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. OKTÓBER 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Mál blaða-mannsinsJamal
Khashoggi er eitt af
þessum sérdeilis
einkennilegu og í
þessu tilviki óhugn-
anlegu málum sem
skjótast upp á fréttahimininn.
En er allt sem sýnist um þetta
mál?
Heimurinn hefur fordæmt
leiðtoga Sádi-Arabíu vegna
sterkra grunsemda um að þeir
hafi látið myrða þennan blaða-
mann. Bandaríkjamenn og for-
seti þeirra eru hvattir til harðra
viðbragða gagnvart árás á mann
sem heldur uppi merki blaða-
manna og hefur síðasta árið
skrifað í Washington Post.
Sagt er að valdamenn í
Riyadh hafi sent 15 manna hóp
„sérfræðinga“ í tveimur einka-
þotum til að veita Khashoggi
varmar viðtökur í embættis-
bústað ræðismanns þeirra í
Tyrklandi. En hvers vegna er
haft svo mikið við einn venjuleg-
an blaðamann þótt hann angri
yfirvöld með pistlum sínum í
Washington Post? Sárafáir virt-
ust kannast við hann þar til
grunsemdirnar vöknuðu.
Svarið er það að Khashoggi er
ekki neinn „venjulegur“ blaða-
maður. Hann var bróðursonur
Adnan Khashoggi vopnasala og
eins ríkasta manns heims sem
var sífellt í blöðum með glæsi-
kvendi upp á arminn. Hann var
náfrændi Dodi Fayed, ástmanns
Díönu prinsessu, sem lést ásamt
henni í bílslysi í París. Khas-
hoggi var í nánu vinfengi við
Osama bin Laden
tvo síðustu áratugi
tuttugustu aldar og
sótti þennan vin
sinn oft heim, bæði
til Súdan og einkum
þó í hellakeðjurnar í
Tora Bora í Afgan-
istan. Á sama tíma var hann
háttsettur útsendari leyniþjón-
ustu konungsfjölskyldunnar í
Riyhadh og hafði það verkefni að
fá bin Laden til að friðmælast
við hana. Eftir árásina á Tví-
buraturnana í New York leit-
aðist Khashoggi við að fjarlægj-
ast bin Laden enda minni
upphefð í vináttu við hann eins
og komið var.
Khashoggi starfaði vissulega
við fjölmiðlun af ýmsu tagi og
lengst af fyrir eigin valdhafa,
var ritstjóri ýmissa miðla og var
í nánu sambandi við valdamestu
menn í Riyadh, þar með talinn
æðsta yfirmann leyniþjónust-
unnar þar, allt þar til sá sagði af
sér örfáum dögum fyrir árásina
11. september 2001.
Hann tók síðar að styðja
Bræðralag múslíma sem ógnaði
valdi Mubaraks, forseta Egypta,
svo að hann var hrakinn úr emb-
ætti. Al-Sisi hershöfðingi náði að
hrekja Mohamed Morsi, leiðtoga
Bræðalagsins, frá völdum.
Framansögð lýsing er aðeins
brot af sögunni en hún gerir
óneitanlega umfjöllun síðustu
daga um aðför að „blaðamann-
inum“ sem skrifar pistla í Wash-
ington Post eilítið skiljanlegri en
hún var. Hvers vegna hefur mál-
ið ekki verið sett í rétt samhengi
sem er flestum aðgengilegt?
Fréttir um meint
örlög Khashoggi
blaðamanns hafa
verið allt of göt-
óttar. Hvers vegna?}
Örlög „blaðamannsins“
Fernando Alban,stjórnarand-
stæðingur í Vene-
súela, lést á dög-
unum í haldi
stjórnvalda. Alban
hafði verið sakaður
um að hafa tekið þátt í „morð-
tilræði“ við Nicolas Maduro,
forseta landsins, þar sem dróni
hlaðinn sprengiefni hafði flogið
fullnærri Maduro, en sprungið
svo án þess að valda skaða.
Þótti lítill fótur fyrir ásök-
ununum á hendur Alban.
Samkvæmt frásögn stjórn-
valda fyrirfór Alban sér með
því að stökkva út um glugga á
10. hæð höfuðstöðva leyni-
lögreglunnar í Caracas þar
sem hann var í haldi. Sögðu
vinir hans og fjölskylda að sú
frásögn væri fjarstæða og sök-
uðu því stjórnvöld um að bera
ábyrgð á dauða hans.
Fleiri hafa tekið undir þær
ásakanir og hefur Bandaríkja-
stjórn til dæmis fordæmt
stjórnvöld í Venesúela vegna
málsins, auk þess sem fulltrúar
Sameinuðu þjóðanna hafa kall-
að eftir því að óháð
rannsókn fari fram
á dauða Albans.
Þrátt fyrir að
stjórnvöld í Vene-
súela þverneiti að
hafa látið myrða
Alban er ljóst að trúverð-
ugleiki þeirra hefur gjör-
samlega horfið með sífellt ger-
ræðislegri framgöngu, þar sem
lýðræðið í landinu hefur svo
gott sem verið afnumið og
stjórnarandstæðingar eru
beittir æ meiri hörku.
Óháð því hvort hinar graf-
alvarlegu ásakanir séu sannar
eða ekki er það staðreynd að
fjöldi manns situr nú í fangelsi
í Venesúela fyrir þær sakir
einar að hafa sett sig upp á
móti stjórn sósíalista. Eftir ör-
lög Albans verða þeir nú allir
að teljast í lífshættu og þó að
krafan um óháða rannsókn sé
skiljanleg er jafn ljóst að á
meðan núverandi stjórnvöld
halda völdum í Caracas eru
engar líkur á að slík rannsókn
fari fram eða að ástandið í
landinu batni.
Stjórnvöld í Vene-
súela eru farin að
grípa til þekktra að-
ferða harðstjórna}
Ástandið versnar enn
E
in stærsta áskorun sem Ísland
og nágrannalönd þess standa
frammi fyrir nú er mönnunar-
vandi í heilbrigðiskerfinu. Sá
vandi hefur verið viðvarandi í
fjölmennum starfsstéttum í heilbrigðiskerf-
inu, t.d. og sérstaklega hjá hjúkrunarfræð-
ingum. Það er áhyggjuefni að slíkur flótti
sé einna helst vandamál þegar um er að
ræða stórar kvennastéttir og ljóst er að við
þurfum að bæta kjör hjúkrunarfræðinga
og annarra fjölmennra kvennastétta, gera
starfsumhverfið eftirsóknarverðara og
meta menntun til launa á sanngjarnan
hátt.
Hvað hjúkrunarfræðinga varðar sér-
staklega er áskorunin tvíþætt. Í fyrsta lagi
þarf að tryggja að fjöldi útskrifaðra hjúkr-
unarfræðinga verði í samræmi við þörf og næga ný-
liðun í stéttinni og í öðru lagi þarf að tryggja að þeir
hjúkrunarfræðingar sem hafa menntað sig til starfs-
ins skili sér í fagið og loks að leita leiða til að ná til
baka þeim hjúkrunarfræðingum sem ekki starfa við
hjúkrun.
Ég hef ákveðið að leggja sérstaka áherslu á þessi
mál og hef til skoðunar aðgerðir í því skyni að
tryggja mönnun hjúkrunarfræðinga til framtíðar. Að-
gerðirnar varða allar starfskjör hjúkrunarfræðinga á
einn eða annan hátt. Þær varða meðal annars kjör,
vinnutíma, starfsumhverfi, menningu og
stjórnun og menntun hjúkrunarfræðinga.
Hvað kjör varðar þarf að vera sam-
hljómur í upplifun hjúkrunarfræðinga á
ábyrgð og vinnuálagi annars vegar og
launakjörum hins vegar. Vinnutími og
vaktaálag þurfa að vera þess eðlis að hægt
sé að samræma vinnu og einkalíf svo vel sé
og starfsumhverfi þarf að vera til þess fall-
ið að tryggja öryggi og heilsu starfsmanna.
Í því samhengi skiptir vinnuaðstaða,
tækjabúnaður, vinnuálag og möguleikar til
starfsþróunar miklu máli.
Mikilvægt er einnig að fjöldi braut-
skráðra hjúkrunarfræðinga taki mið af
þörf fyrir nýliðun í heilbrigðisþjónustunni.
Í yfirlýsingu minni, forsætisráðherra og
fjármálaráðherra frá 12. febrúar 2018 í
tengslum við kjarasamninga BHM kemur fram að
ráðast eigi í sérstakt átak í gerð nýrrar mannaflaspár
fyrir heilbrigðiskerfið. Að mínu mati er mikilvægt að
mannaaflaspá taki einnig til hjúkrunarfræðinga.
Að mínu mati þarf pólitískan vilja til þess að mönn-
un heilbrigðisþjónustunnar verði eins og best verður
á kosið. Samstarf við fagstéttirnar sjálfar er þar í
forgrunni, skýrar spár og metnaðarfull framtíðarsýn
fyrir íslenska heilbrigðisþjónustu.
Svandís
Svavarsdóttir
Pistill
Mönnun í hjúkrun
Höfundur er heilbrigðisráðherra.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
Tæplega fjórir af hverjum tíu
félagsmönnum í SFR telja
vinnuálag sitt of mikið. „Rúm-
lega einn af hverjum fjórum
svarendum segist vera svo
þreyttur eftir að heim sé kom-
ið að hann eigi erfitt með að
gera nokkurn skapaðan hlut,“
segir í umfjöllun SFR um nið-
urstöður launakönnunarinnar.
Konur eru oftar örmagna en
karlar og ungt fólk frekar en
eldra fólk.
Á hinn bóginn kemur fram
að aldrei hefur mælst meiri
ánægja með laun en nú. Nú
segist rúmur þriðjungur vera
ánægður með laun sín, en um
43% eru óánægð með launin.
„Nærri níu af hverjum tíu
[félagsmönnum í St.Rv.] eru
ánægðir með lífið og er það
álíka hátt hlutfall og síðustu
ár. Hlutfall félagsmanna sem
eru mjög ánægðir með lífið
hefur þó aldrei mælst hærra en
ríflega 40% félagsmanna segj-
ast nú mjög ánægð með lífið.
Aðeins 23% félagsmanna
voru ánægð með lífið árið
2011,“ segir í umfjöllun St.Rv
um niðurstöður launakönn-
unarinnar.
Eru örmagna
eftir vinnu
KÖNNUN SFR OG ST.RV.