Morgunblaðið - 04.12.2018, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 4. DESEMBER 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
George H. W.Bush, 41.forseti
Bandaríkjanna,
lést 1. desember sl.
Athygli vekur
hversu góð eftir-
mæli Bush fær, bæði sem
manneskja og forseti. Má vart
á milli sjá hvort hrósið er
meira úr herbúðum repúblik-
ana eða demókrata.
Óneitanlega nota sumir
demókratar hrósið um Bush
eldri í leiðinni til að koma því
rækilega á framfæri hversu
ólíkir þeir séu hann og núver-
andi forseti. Sá fyrrnefndi hafi
gert sér far um að jafna
ágreining á milli manna og
fylkinga en Trump sé and-
stæðan í þeim efnum og reki
fleyg þar á milli hvenær sem
færi gefst.
Þekkt er að George Bush
yngri hefur aldrei látið styggð-
aryrði falla um sinn eftirmann,
Barack Obama. En samband
Bush eldri og forsetans sem
sigraði hann, Bill Clintons, var
svo náið að Barbara Bush á að
hafa sagt að þau hjónin hafi
seint á ævinni eignast einn
soninn enn þar sem Bill væri.
Oft þykir sá forseti sem nær
aðeins að sitja eitt kjörtímabil í
embætti fara ekki glæsilega
frá Hvíta húsinu. Jimmy
Carter fór þannig frá og einnig
Gerald Ford sem varð forseti
eftir hrakninga Richard Nix-
ons. Lyndon Johnson vann
mikinn sigur í kosningum 1964,
ári eftir morðið á
John Kennedy, en
Johnson var vara-
forseti hans. En
stríðsreksturinn í
Vietnam, sem Ken-
nedy hafði lagt
grunn að, svarf fylgið illa af
Johnson. Hann var nánast
brotinn maður í lok kjör-
tímabilsins og sigurlíkur hans
litlar sem engar. En George H.
W. Bush hafði verið varaforseti
Reagans svo í baráttunni fyrir
endurkjöri hafði flokkur hans
haldið Hvíta húsinu í 12 ár.
En það kom meira til. Ross
Perot, auðkýfingur úr röðum
repúblikana, náði að koma sér í
alvöru sérframboð, sem er
sjaldgæft vestra. Perot fékk
18,9% atkvæðanna og vafalítið
þótti að mikill meirihluti þeirra
kæmi frá repúblikönum. Bill
Clinton fékk 43% atkvæðanna
og var því fjarri því að vera
með meirihluta atkvæða en
fékk vegna klofnings andstæð-
inga sinna ríflegan meirihluta
kjörmanna og þar með Hvíta
húsið.
Er það dálítið skondið því
Hillary eiginkona hans hefur
gert mikið úr því að hún hafi
fengið meirihluta atkvæða þótt
Trump hafi fengið góðan meiri-
hluta kjörmanna. Krefst hún
þess nú að hinu „ósanngjarna
kerfi“ verði breytt en það hef-
ur gilt frá öndverðu um al-
menna kosningu forsetans og
var engin tilviljun enda voru
færð fyrir því gild rök.
George H. W. Bush
þykir nú hafa verið í
hópi farsælla for-
seta Bandaríkjanna }
George H. W. Bush
Samfylkingar-flokkarnir
þrír, Viðreisn, Pír-
atar og Samfylk-
ing, ná vel saman í
þeim málum þar
sem fjandskapur
þeirra við landsbyggðina, ekki
síst sjávarútveg og landbúnað,
ræður mestu um afstöðuna.
Þetta kom ágætlega í ljós í gær
þegar frumvarp um veiðigjöld
var afgreitt til nefndar úr ann-
arri umræðu alþingis. Þing-
menn þessara flokka stóðu
þétt saman um að reyna að
koma í veg fyrir að málið feng-
ist afgreitt og vildu viðhalda
þeirri óvissu sem ríkt hefur um
þessa undirstöðuatvinnugrein
landsins, sjávarútveginn.
Gagnrýnin var í grunninn sú
að ekki væri nógu langt gengið
í skattheimtu á greinina, þó að
fyrir liggi að engin grein sé
skattlögð af sama þunga og
sjávarútvegurinn. Og það er
ekki eins og verið sé að létta
ofurskattlagningunni af
sjávarútveginum með því
frumvarpi sem til umræðu er,
þó að full ástæða væri til.
Frumvarpið geng-
ur út á að laga
skattlagninguna
með því að færa
reikningsár
skattsins nær í
tíma.
Að þessu leyti er frumvarpið
til bóta, en samfylkingarflokk-
arnir vilja frekar að haldið
verði í óhagræðið af því stór-
gallaða fyrirkomulagi sem við
lýði er heldur en að lagfæra
það og gera rekstur sjávar-
útvegsfyrirtækjanna þannig
viðráðanlegri.
Engin skýring hefur fengist
á viðvarandi fjandskap sam-
fylkingarflokkanna við grunn-
greinar íslensks atvinnulífs,
ekki síst atvinnulífsins á lands-
byggðinni. Þó verður að teljast
líklegt að fjandskapurinn skýr-
ist af áhuganum á að koma Ís-
landi inn í Evrópusambandið
og að samfylkingarflokkarnir
telji til dæmis að öflugur
sjávarútvegur, sem ólíkt
sjávarútvegi ESB stendur á
eigin fótum og skilar miklu til
samfélagsins, þvælist fyrir
Evrópusambandsdraumnum.
Samfylkingarflokk-
arnir láta fá tæki-
færi ónýtt til að ráð-
ast á landsbyggðina }
Enn ein atlagan
Þ
egar ég sest niður til að skrifa grein
eða pistil um stjórnmál byrja ég á
því að velta því fyrir mér hvaða
málefni skuli taka fyrir eða hvaða
pólitísku skilaboðum ég vil koma á
framfæri. Ég geri ráð fyrir að flestir stjórn-
málamenn hugsi þannig. Stundum eru þó ein-
hver önnur mál sem koma upp og mann langar
til að fjalla um þótt þau tengist ekki þing-
störfum beint.
Það verður ekki sagt að umræða sem nokkr-
ir þingmenn á bar urðu uppvísir að nýlega hafi
snúist mikið um pólitík. Umfjöllunarefnið var
að mestu annað fólk, m.a. fólk í stjórnmálum,
og umræðan var ekki vönduð. Það bætir ekk-
ert þegar sumir þeirra reyna að réttlæta orða-
lag sitt með þeim rökum að svona sé „kúltúr-
inn“ í íslenskum stjórnmálum, eða þegar grundvöllurinn
að afsökunarbeiðnum er einhvers konar réttlæting á orða-
notkuninni, af því að svona hafi þetta alltaf verið.
Vissulega hafa einstaklingar tekist harkalega á í gegn-
um tíðina á vettvangi stjórnmála, jafnt innan sem utan
þinghússins. Það þarf ekki að vera óeðlilegt að takast
stundum á um einstaka málefni af mikilli hörku. En þá er
líka mikilvægt að gera það með rökum og á málefnalegan
hátt og án þess að því fylgi meiðandi ummæli eða ósvífni í
garð náungans. Átökin snúast fyrst og síðast um ólíka sýn,
en ekki algjöra fyrirlitningu í garð annarra.
Það er ekki hægt að koma í veg fyrir það með fyrir-
mælum eða reglum að menn hegði sér kjánalega. Þær eru
til. Þingmenn hafa sett sér siðareglur, flestir
hafa hlotið eitthvert uppeldi og heyrt um
gullnu regluna. Það er einfaldlega líklegast til
árangurs að halda þá grundvallarreglu í sam-
skiptum og lífinu almennt að koma almenni-
lega fram við aðra. (Og biðjast svo afsökunar
án nokkurra skilyrða eða eftiráskýringa ef þér
tekst það ekki.)
Ágætur maður sem nú er fallinn frá, sér-
fræðingur á sínu sviði, sagði gjarnan þegar
vandræði voru á viðskiptavinum hans: „Segðu
sjálfur frá, segðu það strax, segðu alla söguna
og segðu satt.“ Það væri óskandi að formaður
Miðflokksins tæki þetta til sín frekar en að
koma með ótrúverðugar útskýringar á til-
færslu húsgagna og þar fram eftir götum. Ef
iðrunin er sönn þá er stutt í fyrirgefninguna
en það er ekkert, enn sem komið er, sem sýnir eftirsjá yfir
öðru en því að allt hafi komist upp.
Það er skylda okkar kjörinna fulltrúa að berjast fyrir
betra samfélagi af heilindum. Við horfum til framtíðar,
sjáum heiminn taka stórum breytingum til batnaðar,
framfarir á nær hverju sviði og leggjum okkur fram við að
vanda okkur. Ef einstaklingar ætla að afsaka hegðun með
vísan til eldri tíma, þá getur verið að þeir einstaklingar
endi á að missa af vagninum. Vagninum sem er á leið fram
veginn af því að framtíðin bíður ekki.
Áslaug Arna
Sigurbjörnsdóttir
Pistill
Með vinsemd og virðingu
Höfundur er formaður utanríkismálanefndar
og ritari Sjálfstæðisflokksins. aslaugs@althingi.is
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Binda má nærri tvöfaltmeira kolefni í skógi semer ræktaður í 200 ár ognytjaður samanborið við
samskonar skóg sem fær að vaxa óá-
reittur og er ónytjaður. Þetta kemur
fram í grein á vef Skógræktarinnar
(skogur.is). Þannig sýna athuganir á
samanlögðum bindingaráhrifum
nytjaskógar samanborið við ónytj-
aðan skóg að nytjaskógrækt og kol-
efnisbinding fara mjög vel saman.
„Sumir telja að allt tal um kol-
efnisbindingu með skógrækt sé hálf-
gert plat ef skógurinn er nytjaður í
leiðinni. Kolefnið sé fjarlægt með
timbrinu við skógarhögg og þá sé
bindingin orðin að engu. Sé viðinum
brennt til að baka pitsur eða hann
notaður sem kolefnisgjafi í kísil-
málmvinnslu er kolefninu skilað aft-
ur út í andrúmsloftið í formi CO2. Sé
viðurinn hins vegar flettur í borð og
planka og síðan notaður í húsbygg-
ingar eða annað endingargott endist
hann í áratugi eða aldir og kolefnið í
honum er bundið áfram um það
langan tíma, en auðvitað ekki til ei-
lífðar,“ segir í greininni.
Hringrás eða hrein viðbót
Dæmið er ekki alveg svona ein-
falt. Viði sem brennt er í stað kola
eða olíu fylgir loftslagságóði, því þá
er unnið innan hringrásar kolefnis á
yfirborði og í lofthjúpi jarðar í stað
þess að bæta kolefni úr jarðlögum í
kolefnishringrásina. Trjáplöntur
sem er plantað í stað þeirra sem fara
í eldinn binda svo kolefnið sem losn-
ar við brunann.
Viður, sem kemur í stað stein-
steypu í byggingum, dregur úr
gríðarstóru kolefnisspori steyp-
unnar. Pétur Halldórsson, kynn-
ingarstjóri Skógræktarinnar, segir
að kolefnisspor steypu sé mjög stórt
og það megi rekja til framleiðslu og
flutnings sementsins. Sementsfram-
leiðsla sé orkufrek og orkan gjarnan
sótt í jarðkol. Einnig eru sements-
flutningarnir mjög mengandi.
Timbur sem notað er til hús-
bygginga geymir í sér kolefnið svo
lengi sem húsið stendur. Pétur nefn-
ir að Norðmenn séu að ljúka við
byggingu stærsta timburhúss í
heiminum en það er 85,4 metra hátt
og nefnist Mjøstårnet. Í húsinu
verða íbúðir, hótel, skrifstofur, veit-
ingastaðir og almenningsrými. Hús-
ið er byggt úr krosslímdum timbur-
einingum sem eru mjög brunaþolnar
og sterkar. Húsið er ekki síður
brunahelt en ef það væri úr stáli eða
steypu.
Innlent betra en innflutt
Meðfylgjandi línurit sýnir kol-
efnisbindingu í lerkiskógi. Pétur
segir að helstu nytjatrjátegundir
sem ræktaðar eru hér á landi séu
stafafura, lerki, sitkagreni og
alaskaösp. Tré þessara tegunda
vaxa hratt og hátt og hafa beina
stofna. Nytjaskógarnir eru grisjaðir
reglulega á vaxtartímanum og að
lokum er uppskorinn nytjaviður.
Ætla má að svipuð lögmál gildi um
kolefnisbindingu nytjaskóga, sama
hver trjátegundin er.
„Ef við notum íslenskt timbur í
stað innflutts til að nota í stóriðjunni
þá er ákveðinn ávinningur af því og
minni losun en ef notast væri við inn-
flutt timbur til sömu nota,“ sagði
Pétur. Nefna má að bæði Járn-
blendiverksmiðjan á Grundartanga
og kísilverið á Bakka nota mikið
timbur við framleiðslu sína.
Allir skógar binda kolefni þegar
þeir vaxa. Það á til dæmis við um ís-
lensku birkiskógana sem ekki eru
ræktaðir til skógarhöggs heldur í
öðrum tilgangi. Séu skógarnir ekki
nytjaðir með skógarhöggi drepast
trén þegar þau ná ákveðnum aldri.
Dauðu trén fúna og kolefnið losnar
aftur, en nýjar trjáplöntur binda kol-
efni og þannig viðheldur skógurinn
bindingunni.
Nytjaskógrækt og
kolefnisbinding
Kolefnisbinding í lerkiskógi
Nytjaður skógur samanborið við ónytjaðan skóg
400
350
300
250
200
150
100
50
0
tonn C/ha
Ekki nytjaður
Nytjaður per lotu
Nytjaður heild
25 50 75 100 125 150 175 200
Ár frá gróðursetningu
Heimild: Skógræktin
Skráð viðarframleiðsla úr ís-
lenskum skógum árið 2016 var
4.048 rúmmetrar, samkvæmt 2.
tbl. Skógræktarritsins 2017.
Inni í því var bolviður, borðviður,
arinviður, kurl, spænir og girð-
ingarstaurar. Allt seldur viður.
Af þessu var borðviðurinn 133
rúmmetrar, það eru söguð borð.
Framleiddar voru 99,3 millj-
ónir rúmmetra af sögunarvið ár-
ið 2014 í Evrópu, samkvæmt 2.
tbl. Skógræktarritsins 2018.
Hráviður, kurl og aðrar viðar-
afurðir en timbur voru 550,7
milljónir rúmmetra. Sögunar-
viður, eða borðviður, var því
18% viðarafurða í Evrópu 2014.
Ekki þykir ástæða til að ætla að
hlutföll viðarafurða hér á landi
verði mjög frábrugðin þessu
þegar fram líða stundir.
4.000 m3
árið 2016
VIÐARFRAMLEIÐSLAN
Ísland Vaxandi skógarhögg.
Morgunblaðið/Eggert