Morgunblaðið - 08.12.2018, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. DESEMBER 2018
Veður víða um heim 7.12., kl. 18.00
Reykjavík 2 skýjað
Hólar í Dýrafirði 3 súld
Akureyri 2 alskýjað
Egilsstaðir 2 alskýjað
Vatnsskarðshólar 5 rigning
Nuuk -5 skýjað
Þórshöfn 7 rigning
Ósló 0 skýjað
Kaupmannahöfn 8 súld
Stokkhólmur 1 þoka
Helsinki 0 snjókoma
Lúxemborg 8 rigning
Brussel 9 skúrir
Dublin 5 skúrir
Glasgow 6 skúrir
London 8 skúrir
París 9 léttskýjað
Amsterdam 7 súld
Hamborg 11 súld
Berlín 11 alskýjað
Vín 6 heiðskírt
Moskva -3 snjókoma
Algarve 21 heiðskírt
Madríd 11 heiðskírt
Barcelona 11 léttskýjað
Mallorca 16 léttskýjað
Róm 15 léttskýjað
Aþena 8 léttskýjað
Winnipeg -11 léttskýjað
Montreal -9 léttskýjað
New York 2 heiðskírt
Chicago -5 þoka
Orlando 19 heiðskírt
 8. desember Sólarupprás Sólsetur
REYKJAVÍK 11:04 15:37
ÍSAFJÖRÐUR 11:45 15:06
SIGLUFJÖRÐUR 11:29 14:47
DJÚPIVOGUR 10:41 14:58
VEÐUR KL. 12 Í DAG
Á sunnudag Hæg austlæg eða breytileg átt, bjart-
viðri, en hægt vaxandi suðaustanátt.
Á mánudag Vaxandi suðaustanátt, þykknar smám
saman upp og hlýnar sunnantil.
Austlæg átt, víða 5-13 m/s. Dálítil él austast annars yfirleitt bjartviðri og úrkomulítið og kólnar
um allt land í kvöld.
Nice&Mónakó
sp
ör
eh
f.
Vetur 1
Glæsileg ferð á frönsku rivíeruna eða Côte d‘Azur þar
sem við njótum lífsins og tökum þátt í hátíðahöldum
heimamanna á blómahátíð í Nice og upplifum
ævintýralega sítrónuhátíð í Menton. Fetum í fótspor
kvikmyndastjarna í Cannes og látum suðrænan blæ leika
um okkur í furstadæminu Mónakó.
28. febrúar - 8. mars
Fararstjóri: Hólmfríður Bjarnadóttir
Bókaðu núna á baendaferdir.is
Sími 570 2790 | bokun@baendaferdir.is | Síðumúla 2, 108 Reykjavík
Verð: 238.800 kr. á mann í tvíbýli.
Mjög mikið innifalið!
FRÉTTASKÝRING
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Flókin úrlausnarefni bíða ríkis-
valdsins eftir að Hæstiréttur
dæmdi ríkið skaðabótaskylt vegna
úthlutunar á makrílkvóta. Fallist
var á að ríkið bæri ábyrgð á því
fjártjóni sem Ísfélagið í Vest-
mannaeyjum og Huginn í Vest-
mannaeyjum kynnu að hafa orðið
fyrir þar sem ekki hefði verið
fylgt fyrirmælum laga varðandi
úthlutunina. Veiðistjórnun á mak-
ríl er í uppnámi eftir niðurstöðu
Hæstaréttar í fyrradag og meðal
spurninga sem leita þarf svara við
á næstunni er hvernig makrílveið-
um verður stjórnað og hverjir fá
að koma að þeim veiðum.
Af hálfu ríkisins verður áfram
farið yfir málið í næstu viku, en
það var rætt á ríkisstjórnarfundi í
gær. Útgerðarfyrirtæki eru sömu-
leiðis að gaumgæfa niðurstöðurnar
og skoða næstu skref. Spurningar
af þeirra hálfu eru væntanlega
hvort ríkið fæst til að setjast niður
og semja um skaðabætur eða hvort
það lætur reyna á bótaupphæðir
fyrir dómstólum.
Spurning um fordæmisáhrif
Um háar upphæðir er að tefla í
þessu sambandi, en endurskoð-
unarfyrirtækið Deloitte komst að
þeirri niðurstöðu að hagnaðar-
missir Ísfélags Vestmannaeyja
hefði numið um 2,3 milljörðum
króna og að Huginn hefði orðið af
um 365 milljónum. Spurning um
fordæmisáhrif á önnur fyrirtæki
sem byggðu veiðar að hluta eða
öllu leyti á úthlutun byggðri á
veiðireynslu í upphafi makrílveiða
hér við land er áleitin. Þar kynni
að reyna á ákvæði um fyrningu.
Þá vakna einnig spurningar um
fordæmisgildi fyrir árin 2015 til
2018 og fjártjón vegna þess afla
sem fyrirtækin fengu ekki að
veiða á því tímabili, en úthlutanir í
makríl hafa heldur minnkað. Fyrir
fyrirtæki sem byggja á afla-
reynslu er það umhugsunarefni að
síðasta sumar leigðu sum þeirra
til sín aflaheimildir sem þau hefðu
átt að fá úthlutað samkvæmt dómi
Hæstaréttar.
Útgerðarmynstur einstakra fyr-
irtækja er talsvert ólíkt og ýmsir
þættir kæmu væntanlega til álita.
Meðan sum þeirra eru háð upp-
sjávarskipum eru önnur með fjöl-
breyttari skipakost og hafa einnig
úthlutanir í öðrum flokkum en
þeim sem byggjast á veiðireynslu,
þ.e. frystiskipum og ísfisktogur-
um.
Fiskveiðistjórnarkerfið hefur
lengi verið bitbein í þjóðfélaginu
og hætt er við að það verði ekki til
að auðvelda málin ef útgerðirnar
fá marga milljarða í bætur. Ef
önnur skip en aflareynsluskipin
missa aflaheimildir í makríl myndi
það eflaust taka í hjá einhverjum
útgerðum, en það virðist vera
lagaleg niðurstaða samkvæmt
dómi Hæstaréttar.
Breytingar ráðgerðar 2015
Áður hafði Umboðsmaður Al-
þingis árið 2015 komist að sömu
niðurstöðu og Hæstiréttur. Hér-
aðsdómur Reykjavíkur sýknaði
ríkið hins vegar af kröfum útgerð-
arfyrirtækjanna í maí í fyrra. Um-
boðsmaður og Hæstiréttur leggja
lög um úthafsveiðilög til grund-
vallar enda er makríllinn deili-
stofn. Héraðsdómur leggur hins
vegar lög um veiðar innan land-
helgi til grundvallar sinni niður-
stöðu.
Upphafið að þessum ógöngum í
veiðistjórnun á makríl má rekja til
úthlutunar Jóns Bjarnasonar, þá-
verandi sjávarútvegsráðherra, um
fyrirkomulag makrílveiða 2011. Þá
var 112.000 lestum ráðstafað til
uppsjávarskipa sem veiddu makríl
í flottroll og nót á árunum 2007-
2009. Tvö þúsund lestir fóru til
línuveiða minni báta, sex þúsund
tonn til ísfiskskipa og tæplega 35
þúsund tonnum var úthlutað til
vinnsluskipa.
Samkvæmt dómi Hæstaréttar
hefði nánast allur þessi afli átt að
koma í hlut aflareynsluskipa og
viðmiðunartíminn átt að vera þrjú
bestu árin sex ár á undan, en
makrílafli fór hratt vaxandi þessi
árin. Kerfið var síðan framlengt
ár eftir ár með litlum breytingum.
Steingrímur J. Sigfússon tók við
embætti sjávarútvegsráðherra af
Jóni Bjarnasyni í árslok 2011, en
síðan hafa Sigurður Ingi Jóhanns-
son, Gunnar Bragi Sveinsson, Þor-
gerður Katrín Gunnarsdóttir og
Kristján Þór Júlíusson gegnt
þessu embætti. Sigurður Ingi
lagði fram frumvarp um stjórnun
makrílveiða 2015, en það náði ekki
fram að ganga.
Það er nú verkefni Kristjáns
Þórs að leiða þetta flókna mál til
lykta, bæði til fortíðar og fram-
tíðar.
Lausna leitað til fortíðar og framtíðar
 Flókin úrlausnarefni bíða ríkisvaldsins  Makrílstjórnun í ógöngum eftir niðurstöðu Hæstaréttar
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Í heimahöfn Heimaey VE, skip Ísfélagsins, kemur til Eyja vorið 2012.
Fjallað er um dóm Hæstaréttar á heimasíðu Landssambands smábáta-
eigenda og þar segir meðal annars:
Hætt er við að dómur Hæstaréttar eigi eftir að hafa mikil áhrif. Sér-
staklega þegar horft er til skaðabótakrafna sem gætu numið milljörðum.
Þá rótar dómurinn upp allri úthlutun í makríl þar sem aflamark áranna
2011 - 2014 hefði átt að byggjast á aflahlutdeild reiknaðri útfrá sam-
felldri veiðireynslu þriggja bestu árana, sem voru 2008 - 2010, á 6 ára
veiðitímabili 2005 - 2010. Þess má geta að makrílveiðar smábáta voru þá
lítt hafnar, aðeins 180 tonn veidd árið 2010 og 304 tonn á árinu 2011,
sem var 0,1 og 0,2% af heildaraflanum. Árið 2016 veiddu smábátar 8.368
tonn sem var 5,4% af heildarafla af makríl það árið.
Rótar upp allri úthlutun
HEIMILDIR SMÁBÁTA HAFA VAXIÐ MJÖG
„Hæstiréttur virðist að mínu mati taka tímabundinn
einkahag einstakra útgerða fram yfir þjóðarhag,“ segir
Jón Bjarnason, fyrrum sjávarútvegsráðherra, um dóma
Hæstaréttar sem féllu í fyrradag þar sem skaðabóta-
skylda íslenska ríkisins vegna stjórnunar veiða á makríl á
árunum 2011 til 2014.
Jón harmar niðurstöðu Hæstaréttar og er henni ósam-
mála. Þetta kemur fram í pistli á vefsvæði Jóns.
Úthlutanirnar voru framkvæmdar á grundvelli reglu-
gerðar sem Jón Bjarnason setti árið 2010 og var fljótt um-
deild.
Pistill Jóns hefst á því að hann rekur söguna og forsendur þess að reglu-
gerðin var sett. Um það segir Jón m.a.:
„Við stóðum í harðvítugum deilum við ESB um rétt okkar til makrílveiða.
Og þessar útgerðir frekar en aðrir hefðu ekki fengið mikinn afla í sinn hlut,
ef ráðherra hefði ekki staðið fast á rétti Íslendinga til makrílveiða og staðið
af sér m.a. hótanir um viðskiptabann ef við héldum áfram veiðum.“
Harmar dómsniðurstöðu
Jón Bjarnason, fyrrverandi ráðherra
Dómur Hæstaréttar um úthlutun makrílkvóta
Í vikunni náði rúmanýtingin á
bráðalegudeildum Landspítala
117%. Undanfarin misseri hefur
nýtingin verið í ríflega 100%, en
gert er ráð fyrir því á hefð-
bundnum bráðasjúkrahúsum að
nýtingin sé 85%.
Þetta kemur fram í föstudags-
pistli Páls Matthíassonar, forstjóra
Landspítalans, sem birtur var á vef-
síðu spítalans í gærkvöldi.
Þar segir að við slíkar aðstæður
sé öryggi sjúklinga ekki tryggt.
Embætti landlæknis og velferðar-
ráðuneytinu var gerð grein fyrir
stöðunni og segir Páll í pistli sínum
að hann eigi von á athugasemdum
og ábendingum innan tíðar.
117% rúmanýting á Landspítala í vikunni
Morgunblaðið/Ómar
Landspítalinn Nýting rúma var þar
talsvert meiri en æskilegt þykir.