Morgunblaðið - 04.03.2019, Side 29

MENNING 29
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 4. MARS 2019
STOFNAÐ 1956
Glæsileg íslensk
hönnun og smíði
á skrifstofuna
Bæjarlind 8–10
201 Kópavogur
Sími 510 7300
www.ag.is
ag@ag.is
Fyrir Á. Guðmundsson starfa íslenskir, vel menntaðir
arkitektar sem hafa þróað húsgögn og hönnunargripi
sem skapa notalegt andrúmsloft. Hver hlutur ber einkenni
klassískrar hönnunar en er einnig fallegur smíðisgripur sem
er þægilegt að nota og sómir sér vel á skrifstofunni.
Holiday er fyrsta myndsænska leikstjórans Isa-bellu Eklöf í fullri lengd.Miðað við gæði mynd-
arinnar mætti hins vegar halda að
hér væri þaulreyndur kvikmynda-
höfundur á ferð, það er sjaldgæft að
leikstjórar debúteri með svo
óhemjusterku verki.
Myndin byrjar á því að hin danska
Sasha kemur til strandbæjarins Bo-
drum í Tyrklandi. Hún er ein á ferð
og leiðist sýnilega. Hún kíkir í búðir
og mátar meðal annars sólgleraugu
og skæsleg baðföt. Þegar kemur að
því að borga reynist hún ekki eiga
innistæðu. Í næsta atriði er hún sótt
af náunga á flottum sportbíl. Hún
segir honum að hún hafi fengið lánað
örlítið af peningunum (hún er greini-
lega að flytja stóra upphæð af pen-
ingum) til að kaupa föt. Maðurinn
bregst við með því að skamma hana
eins og krakka og ógna henni, til
þess að kenna henni lexíu. Sasha lof-
ar að gera þetta aldrei aftur. Þessi
atburður virkar eins og viðvörun:
það er ofbeldi í vændum.
Maðurinn keyrir hana að glæsi-
legri villu við ströndina. Þar bíður
hennar kærastinn Michael, sem er
eiturlyfjabarón, og ófagurt föruneyti
hans. Við tekur mikið sundlaugar-
bakkahangs og partístuð en ekki líð-
ur á löngu þar til gamanið fer að
kárna og skuggahliðar Michaels
koma fram í dagsljósið.
Sagan er mjög áhugaverð og held-
ur manni í heljargreipum. Það er
kosið að halda vissri fjarlægð frá
persónunum, þær tala ekki ýkja
mikið og segja hlutina yfirleitt ekki
beint út. Engu að síður eru samtölin
raunsæ og vel skrifuð og það má lesa
mikið á milli línanna. Persónurnar
eru sömuleiðis heillandi þótt þær séu
fjarlægar, af því að gjörðir þeirra af-
hjúpa heilmikið um þeirra innri
mann.
„Skandí-kúl“ er hugtak sem er
mjög áberandi í Bo Bedre og sam-
bærilegum glanstímaritum og er
notað til að lýsa skandivískum flott-
heitum, einkum í tísku og innan-
húshönnun. Holiday hefur þetta
skandí-kúl yfirbragð, hún er nútíma-
leg, minimalísk og áferðarfalleg.
Myndavélin er að mestu kyrrstæð
en innrömmunin er mjög snjöll og
rammarnir ríkir af myndmáli. Víð-
mynd er notuð á skapandi hátt, ým-
ist til að sýna einn eða tvo aðgerðar-
lausa einstaklinga í miklu flæmi eða
fjölda manns í afmörkuðu rými þar
sem allt er á iði og fólk talar hvert of-
an í annað. Hljóð er afar hugvitsam-
lega notað, hljóðrásum er tvinnað
saman, raddir drukkna í klúbba-
tónlist og sjónvarpsglaumur yfir-
gnæfir sársaukavein. Þegar mynda-
vélahreyfingar láta á sér kræla eru
þær útreiknaðar og flóknar, eins og
til dæmis í karaoke-atriðinu. Þessi
stíll minnir ögn á handbragð annars
skandí-kúl leikstjóra, Óskarsverð-
launahafans Rubens Östlund.
Myndin er léttúðug og fyndin á
köflum en hún er jafnframt mjög
harmræn. Ofbeldið í umhverfi Söshu
er fyrst um sinn lúmskt og dulið en
fer svo stigvaxandi. Myndin sýnir
þannig með mjög sannfærandi hætti
hvernig manneskja í ofbeldis-
sambandi normalíserar ofbeldið sem
hún verður fyrir.
Í Holiday er unnið með skemmti-
legum hætti upp úr glæpona-grein
kvikmyndanna. Hér er gert ráð fyrir
að áhorfendur viti alveg hvernig
þetta gengur fyrir sig, það hafa flest-
ir séð Goodfellas og Pusher, og nota
þá þekkingu til að fylla í eyðurnar.
Það mætti segja að myndin sleppi
því að sýna það sem venjulega er
einblínt á í mafíósamyndum og sýni
þess í stað það sem venjulega er skil-
ið út undan. Slagsmál og peninga- og
dópstúss er á bak við tjöldin á meðan
að hversdagslífið er í forgrunni. Þá
er unga fallega kærastan, sem
venjulega er bakgrunnspersóna í
glæponamyndum, færð inn í sviðs-
ljósið. Þetta er týpa sem maður hef-
ur margoft séð á hvíta tjaldinu en
aldrei í aðalhlutverki, maður hefur
sjaldan fengið að sjá sögu slíkra per-
sóna.
Í einni senu liggur Sasha meðvit-
undarlaus í rúminu eftir að henni
hefur verið byrluð ólyfjan. Michael
kærasti hennar stillir henni upp í alls
konar skrítnar stellingar og leikur
sér að henni líkt og barbídúkku.
Þetta atriði er vitaskuld mjög tákn-
rænt innan samhengis myndarinnar,
þar sem það sýnir hversu litla virð-
ingu Michael ber fyrir Söshu, en það
er líka táknrænt innan víðara sam-
hengis. Það má líta á þessa senu sem
ádeilu á hvernig konur eru stundum
framsettar eins og leikföng karl-
manna í bíómyndum og afhjúpað
hversu sjúklegt það er. Það er samt
vert að taka fram að Sasha er ekki
bara máttlaust fórnarlamb, hún er
margslungin persóna og að vissu
leyti ákveðin andhetja.
Holiday er áhrifarík og nýstárleg
mynd sem fjallar um beiskan og
grimman veruleika með skapandi
hætti.
Á bak við tjöldin
Bíó Paradís
Holiday bbbbn
Leikstjórn: Isabella Eklöf. Handrit:
Johanne Algren og Isabella Eklöf. Kvik-
myndataka: Nadim Carlsen. Klipping:
Olivia Neergaard-Holm. Aðalhlutverk:
Victoria Carmen Sonne, Lai Yde, Thijs
Römer. 93 mín. Danmörk og Svíþjóð,
2018. Sýnd á Stockfish kvikmyndahá-
tíðinni.
BRYNJA
HJÁLMSDÓTTIR
KVIKMYNDIR
Sýnd í Bíó Paradís þri. 5. mars kl.
17.30 og fim. 7. mars kl. 22.20.
Skapandi „Í Holiday er unnið með
skemmtilegum hætti upp úr glæp-
ona-grein kvikmyndanna,“ segir í
rýni um kvikmyndina Holiday.
Á annan tug fyrrverandi og núver-
andi meðlima Staatskapelle, sem er
hljómsveit Staatsoper í Berlín,
kvarta undan Daniel Barenboim, tón-
listarstjóra Staatsoper í Berlín sem
einnig er hljómsveitarstjóri Staats-
kapelle. Samkvæmt fréttum The
New York Times hafa þeir í þýskum
fjölmiðlum sakað stjórnandann um
eineltistilburði auk þess sem hann
niðurlægi hljómsveitarmeðlimi og
kalla þeir eftir því að ráðamenn
bregðist við. Talsmaður Klaus Lede-
rer, æðsti ráðamaður á sviði menn-
ingar í Berlín, upplýsir að Lederer
hafi farið þess á leit við Staatsoper að
fenginn verði óháður aðili til að
skoða kvartanirnar.
The New York Times hafði sam-
band við sjö fyrrverandi og núver-
andi meðlimi Staatskapelle sem allir
segjast hafa orðið vitni að kúgandi
framkomu Barenboim sem þeir segja
fara langt út fyrir það sem viðgengst
í bransanum. Willi Hilgers, fyrrver-
andi pákuleikari hjá Staatskapelle,
segir Barenboim ítrekað hafa niður-
lægt sig fyrir framan starfsfélagana
með þeim afleiðingum að hann fékk
„hækkaðan blóðþrýsting, þjáðist af
þunglyndi og svefnleysi“. Leo Si-
berski, fyrrverandi trompettleikari
hjá Staatskapelle sem nú er tónlistar-
stjóri Plauen-Zwickau leikhússins,
segist margoft hafa orðið vitni að
reiðiköstum Barenboim í garð koll-
ega sinna og sjálfur orðið fyrir
barðinu á honum eftir að hafa óskað
eftir tímabundnu leyfi.
Í nýlegu sjónvarpsviðtali svarar
Barenboim, spurður um ásak-
anirnar: „Ég fæddist í Argentínu og
er því með suðrænt blóð í æðum og
æsi mig af þeim sökum við og við.“ Í
skriflegu svari til The New York
Times skrifar hann: „Að beita ein-
hvern kúgun og niðurlægja gefur í
skyn að ætlun viðkomandi sé að
meiða og njóta þess. Slík framkoma
er víðsfjarri mér. Ég veit vel að þeg-
ar taugarnar hafa verið strekktar
hef ég orðið hvass í tali og sé eftir
því, en það var allt og sumt. Ég er
ekki hrotti,“ segir Barenboim og
bætir við: „Hljómsveit yrði óstarfhæf
ef kjósa ætti um hraða og styrkleika-
breytingar. Einhver verður að
stjórna, taka ákvarðanir og bera
ábyrgðina.“
Barenboim hafnar
ásökunum um einelti
AFP
Umdeildur Daniel Barenboim.