Skessuhorn - 21.12.2004, Blaðsíða 35

^utsíunu...
ÞRIÐJUDAGUR 21. DESEMBER 2004
35
Víkingi verið á loðnu á sumrin
og veturna en veitt síld úr
Norsk-íslenska stofninum á
vorin. Þannig heíúr þetta verið
ágæt blanda og skapað tilbreyt-
ingu í veiðunum.“
Umgangast stofhana
af varfærni
Nótaskipið Víkingur var
smíðaður árið 1960 í Þýska-
landi og er skipið 1170 brúttó-
tonn; 72,5 metra langt og um
10,5 metrar á breidd. Afli
skipsins er að mestu unninn í
fiskimjöisverksmiðjum HB
Granda á Akranesi, í Reykjavík
og Þorlákshöfn en auk þess er
landað fyrir austan, undanfarið
m.a. mikið á Vopnafirði en út-
gerðarfyrirtæki skipsins, HB
Grandi, sameinaðist nýlega
Tanga á Vopnafirði. Auk þess
að bræða aflann í fiskimjöl er
nokkurt magn unnið til mann-
eldis bæði af loðnu og síld.
A Víkingi hefur Viðar verið
skipstjóri í aldarfjórðun en
skipið er enn þann dag í dag
eitt öflugasta nótaveiðiskip
sem Islendingar eiga. En gott
skip er lítils virði, ef „kallinn“
sem flestu ræður er ekki út-
sjónarsamur og starfi sínu vax-
inn. Fulltrúar útgerðarinnar
sem blaðamaður ræddi við eru
á einu máli um að samanlagt sé
Viðar sá skipstjóri sem borið
hafi hvað mestan afla íslenskra
skipstjóra að landi og verið
óvanalega farsæll í störfum sín-
Viðar á sinum yngrí árum.
um alla tíð. Aðspurður um
þetta gerir Viðar lítið úr og
segist ekki hafa hugmynd um
það magn sem hann og menn
hans hafi aflað í gegnum tíðina.
Blaðamaður gefst þó ekki upp
og spyr hann í framhaldinu
hvaða kosti góður skipstjóri
þurfi einkum að hafa? Viðar
VíkingurAK 100.
hugsar sig um drykklanga
stund og svarar síðan gætilega,
rétt eins og forðum þegar hann
ræddi við útgerðarmanninn
Harald: „Mikilvægast er að
mínu viti að í áranna rás hefur
ntaður aflað sér þekkingar á
umhverfisþáttunum; hitastigi
sjávar og fengið innsýn í lifn-
aðarhætti til dærnis loðnunnar
sem hefur verið uppistaðan í
veiðurn okkar. Loðnan lifir t.d.
á rauðátunni sem verður til úr
þörungum sem lifa á norður-
og suðurhveli jarðar. Átan
berst með straumum suður
með austurströnd Grænlands
þangað sem loðnan, ein fiski-
tegunda, er fær um að nýta
hana, ásamt hvölunum. Loðn-
an er þannig undirstaðan í líf-
ríkinu við ísland og menn
verða ætíð að gæta hófs í veið-
um hennar og spyrja sig hvað
stíft á að sækja í stofninn.11
Þannig ræðir Viðar urn fiskinn
af virðingu enda leggur hann
ríka áherslu á að umgangast
þurfi auðlindir hafsins af skyn-
semi og án rányrkju af neinu
tagi. Hann bætir við: „Þegar
maður fer að eldast sér maður í
skírara ljósi hversu illa þau fara
saman hugtökin græðgi fiski-
mannsins og nægjusemi veiði-
mannsins," skýrir Viðar út fyr-
ir blaðamanni og bætir við:
„Kúnstin er að finna hvar skyn-
samlegast er að setja mörkin i
veiðunum ef maður er í eðli
sínu veiðimaður því þá getur
verið erfitt að finna gullna
meðalveginn og forðast
rányrkju úr fiskistofnunum.“
Las Ægi til að
kynnast háttum
síldarinnar
Sú saga er kunn að ákveðinn
fiskifræðingur taki aldrei
veigamiklar ákvörðunum um
sókn í fiskistofna fyrr en hann
hafi ráðfært sig við reynslu-
boltann Viðar Karlsson áður.
Hann sem skipstjóri er sagður
nálgast veiðarnar ekki síður
sem vísindamaður en sjómað-
ur. Þessi eðlisgreind og þekk-
ing á lífríki sjávar geri hann að
vísindamanni sem hinir bók-
lærðu vísindamenn vilji gjarn-
an ráðfæra sig við, enda beri
hann mikið skynbragð á hvern-
ig fiskar hagi sér út frá breyt-
ingum í umhverfinu.
Aðspurður vill Viðar hvorki
játa þessu né neita, enda hóg-
vær maður og orðvar. Þó við-
urkennir hann að sú þekking á
fiskinum í sjónum og atferli
hans og breytingar á umhverf-
isþáttum, svo sem hitastigi
sjávar og öðru sé reynsla sem
vissulega sé einhvers virði.
Þegar hann hafi verið að hefja
síldveiðar hafi hann t.d. reynt
að setja sig vel inn í hegðun
fiskjarins t.d. út frá straumum
og reynt að undirbúa sig af
kostgæfni fyrir þær. „Mér gekk
vel á síldinni og þakka það að
ég reyndi að undirbúa mig vel
og vinna ákveðna heimavinnu
áður, keypti m.a. 15 árganga af
Ægi og kortlagði þar hvaða
veiðidagar höfðu verið góðir
árin á undan og hvar síldin
hafði verið að gefa sig. Þannig
held ég að mér hafi tekist að
kynnast því hvernig fiskurinn
var að hegða sér og hvar veiði
væri helst von í framhaldinu.
Reglan
er engin regla
Viðar segir að síldar- og
loðnuveiðar einkennist af því
að á þeim veiðum er engin
regla á hlutunum og því þrífist
til lengdar einungis ákveðnar
manngerðir við þær. „Túrar
geta verið allt frá nokkrum
klukkutímum og upp í hálfan
mánuð og þannig er óvissan
meiri en á togskipunum þar
sem ákveða þurfi t.d. löndun
með löngum fyrirvara og
skipuleggja þarf allt í þaula.
Við getum hinsvegar lítið
skipulagt okkur á nótaveiðun-
um því veiðarnar sjálfar og
geymsluþol hráefnisins stýrir
því hve ört er siglt að landi.
Þannig eru þessar veiðar í eðli
sínu mjög ólíkar og þessi óvissa
hæfir alls ekki öllum. Þegar við
búum við þessa reglu, að það er
engin regla og ekkert fyrirfram
vitað, þá eru þessar veiðar ein-
faldlega þannig að þegar fiskur
sést í tækjunum, þá er kastað
og unnið þar til komið er nóg
um borð, þá er siglt og yfirleitt
flýtt sér strax til baka á miðin
aftur meðan vitað er hvar fisk-
urinn heldur sig. Við sem
stundum slíkar veiðar verðum
að læra að lifa með því að
reglubundið líf og skipulagn-
ing er ekki í okkar kortum,
hvorki sem snýr að svefni,
heimkomu eða viðveru í landi,
þetta eru alltaf óreglulegir eða
fyrirfram óþekktir þættir.“
En hvað með sjómenn sem
starfa við slíkar aðstæður, er
einhver regla t.d. varðandi
landlegur um jól og stórhátíðir,
þegar allir kjósa að vera í landi
og njóta samvista með ættingj-
um og vinum. „Eg hef verið
svo heppinn að hafa einungis
einu sinni verið á sjó um jól, þá
unglingur á togara. Þetta var
mjög sérstök reynsla. Menn
urðu þöglir og fjarrænir og
mjög ólíkir því sem þeir áttu að
sér. Þarna sá maður meira en í
annan tíma, hvernig menn
sakna þess að geta ekki verið
heima hjá sínu fólki á hátíð
ljóss og friðar. Það var gott að
kynnast þessu því oft vilja
menn gleyma þessu og taka
sem sjálfsögðum hlut. Við að
upplifa jól á sjó, fjarri sínu
fólki, lærir maður að meta það
sem maður hefur og getur
þannig betur sett sig í spor þess
fólks sem t.d. þarf að liggja á
spítölum á slíkum stundum,"
segir Viðar Karlsson að lokum.
Vð höfum þetta ekki lengra
enda biður Vðar blaðamann
þess lengstra orða að fara nú
ekki að skrifa neina langloku
upp úr stuttu spjalli. Skips-
stjóranum, aflaklónni og vís-
indamanninum Viðari er að
lokum þakkað fyrir móttök-
urnar og fyrir að gefa lesend-
um litla innsýn inn í heim skip-
stjórans við Islandsstrendur í
tæpa hálfa öld.
MM