Skessuhorn - 07.03.2007, Blaðsíða 17

— 1
MIÐVIKUDAGUR 7. MARS 2007
17
fl-
Vertíðarlok fyrir æði mörgum árum. A myndinni erufrá vinstrijón Friðþjófsson, Frið-
þjófur Guðmundsson, Sœvar, Steinar Karisson, Björgvin Konráðsson, Kristján Þorkelsson,
Brynjólfur Lárustínwson, Haukur Þorkelsson og böm úr fjólskyldunum.
Fetað í fótspor
forfeðranna
Sævar ákvað ungur að verða sjó-
maður. Fór í Stýrimannaskólann og
byrjaði sjómennsku sína sem stýri-
maður hjá Sigurði Kristjánssyni,
frægri aflakló. En fljótlega kaupa
þeir saman bát, Friðþjófur og syn-
irnir Sævar og Jón, sem fékk nafinið
Hamar og þá var farið að gera út.
„Við byrjuðum saman í þessu, Jón
bróðir, pabbi og ég. Fyrsti báturinn
hét Hamar og við bræður höfum
haft það sem síðara nafh á okkar
skipum alla tíð, þótt við rekum sitt
hvora útgerðina í dag. Jón bróðir
hefur verið duglegri í þessu en ég.
Hann rekur fiskvinnslu og á fleiri
skip en mínir bátar hafa alltaf heitið
Saxhamar, ég er búin að eiga þá tvo
fyrir utan þennan fyrsta. Eitt af mín-
um mestu happafleyjum, fékk ég af-
hent 1969. Hinsvegar var samning-
urinn um smíði bátsins gerður,
tveimur árum fyrr eða 1967, sama
dag og sonur minn fæddist. Það
urðu því tveir stórir viðburðir í h'fi
mínu þennan dag. Síðar lét ég saga
hann í sundur og lengja. Fjölskyldan
fór að skoða bátinn meðan hann var
í tvennu lagi og þessi sami sonur
minn varð alveg miður sín, það var
búið að skemma bátinn hans pabba
sem reyndar varð mikið betra skip
eftir þessar breytingar,“ segir Sævar
og brosir við minningunni. „Strák-
túninu og þar ofan við.
„Húsin sem standa hér fyrir neð-
an í kringum höfnina eru öll byggð á
sandi,“ segir Sævar. ,yVlenn höfðu
ekki einu sinni fyrir því að reyna að
grafa niður á fast, það myndi aldrei
borga sig, svo langt er niður, heldur
voru sökklamir bara steyptir og hús-
in reist þar ofan á. Eg hef aldrei vit-
að til þess að nokkurt þeirra hafi
hreyfst neitt. Þetta er svo þjappað.
Lag fyrir lag, var sandinum dælt upp
sem þjappaðist þar af leiðandi vel.
Það er óhemju af landi sem varð til
við gerð hafiiarmannvirkjanna þar
sem öllum sandinum var dælt upp á
land eins og ég sagði fyrr. Hér áður
náði sjórinn eiginlega rétt upp að
gamla Rifi, bæ foreldra minna. Þar
er klettur sem var nánast niður við
fjöru hér áður fyrr. Það er þekkt að
farið sé í landfyllingar í þorpum og
bæjum til að vinna land, en hér kom
það til af öðrum ástæðum en víða
annarsstaðar. Og allir höfðu hag af
þessari framkvæmd."
Afskekkt eyja með
granna báðu megin
Þótt stutt sé í næstu granna þá
vora Hellissandur og Rif lengi af-
skekkt. Enginn vegur var milli staða,
menn fóru annaðhvort gangandi eða
á hestum. Olafsvíkurenni var á aðra
hliðina og úfið hraunið á hina. Það
var því enn önnur ástæða fyrir því að
Foreldrar Sævars ásamt fleira fólki að taka affyrir margt löngu í Rifi.
urinn átti síðar eftir að verða skip-
stjóri á þessum sama báti. Eg hef
sjálfur lítið verið á sjó síðustu árin.
Lenti í slæmu slysi úti á sjó árið
1980. Fékk á mig brot sem hafði þær
afleiðingar að ég held mig mest í
landi síðan.“
Byggt á sandi
á nýju landi
I vísu sem mörg böm kunna og
byggð er á tilvitnun í hina merku
bók, Biblíuna, segir: „A sandi byggði
heimskur maður hús“ og blaða-
manni hefur alltaf fundist að það
myndi vera mikil heimska að byggja
hús sitt á sandi. En byggðin í Rifi
sannar að svo er alls ekki. Allar
byggingar sem standa fyrir neðan
klettana eru byggðar á sandi. Þeim
hinum sama og dælt var upp úr
höfninni. Öll fiskvinnslufyrirtækin
og öll þjónustufyrirtækin eru þar, en
íbúðabyggðin er fyrir ofan, á gamla
koma höfiúnni í gagnið. Enginn átti
bíl í þorpinu ffarnan af, enda litlar
ástæður til. Læknirinn kom keyrandi
ffá Ólafsvík og fór þá eftir fjörunni.
„Við vorum eiginlega einangruð
ffá umheiminum, þótt svona stutt
væri í næstu granna. Það er ekki fyrr
en eftir 1960 sem vegur kemur hing-
að frá Ólafsvík og var hann lengi vel
hættulegur vegna grjóthruns og
snjóflóða. Vegurinn fyrir Jökul kom
eitthvað fyrr en endaði síðan héma.
Ef fólk þurfti að bregða sér af bæ var
farið gangandi eða á hestum. Samt
vora sköpuð hér mikil verðmæti sem
landmenn allir nutu góðs af. En nú
er öldin sannarlega önnur og miklar
breytingar hafa átt sér stað í þessu
umhverfi síðustu áratugi. Nú skjót-
ast menn á milli á örskots stundu og
það er ekki einu sinni mannsaldur
síðan fólk var að brjótast þetta tor-
leiði, fyrir Ólafsvíkurennið, í fleiri
klukkutíma.“
Gamla Rif endurgert
Sævar hefur lengi átt þann draum
að gera upp gamla húsið sem hann
ólst upp í. Hann eignaðist það á sín-
um tíma og nýtti það til ýmissa
hluta. Það hýsti vélaverkstæði í ein
10 ár, síðan var það geymsluhús en
hefur staðið autt um tíma. Sævar
passaði alltaf að ditta að því svo það
skemmdist ekki. Veggimir eru ffá
því 1896 svo í grunninn er það orð-
ið yfir hundrað ára gamalt. Bærinn
stóð á hól sem sem hefur verið slétt-
aður út að hluta og umhverfið lagað
til.
„Núna er ég að láta lagfæra húsið
allt saman, í upprunalegri mynd,
bæði að innan og utan,“ heldur Sæv-
ar áffam, „og gera húsið íbúðarhæft
aftur. Eg er að vonast til að því verði
öllu lokið í vor. Hvaða starfsemi
verður svo í húsinu, kemur bara í
ljós, en eins og gengur eru ýmsar
hugmyndir um það.“
Margt breyst,
þó ekld allt
Margt hefur breyst fr á því að Sæv-
ar tölti um tún og engjar í Rifi á
bemskuárum sínum. Þá voru bara
íbúðarhús og gripahús á jörðinni, nú
kúra einbýlishús þorpsbúa þar sem
áður voru tún og úthagar. Suma
bletti mátti ekki slá þá ffekar en nú,
af því hlaust yfirleitt tjón. Trúin og
hjátrúin meitlaðist inn í sálarlífið og
situr þar enn, engum til skaða en
flestum til blessunar. Foreldramir
vora trúaðir þótt ekki væri verið að
flíka slíku. Og enn sækja menn sjó-
inn, eins og fyrr, þótt búnaður og
skip hafi tekið stakkaskiptum frá því
sem var. Þar kom trúin líka við sögu,
því alltaf var farið með ferðabæn
áður en lagt var úr höfn. Aðspurður
um helstu breytingar segir Sævar
þær einkum vera hvað varðar húsa-
kynni, skip, aðbúnað sjómanna,
veiðarfæri og tækni.
„Hins vegar er það svo að enn er
ýmislegt í tilverunni sem við getum
ekki skýrt, þrátt fyrir tækni og kunn-
áttu. Enn eru menn mismunandi
fisknir, þrátt fyrir sömu skólagöngu.
Það er einfaldlega Guðs gjöf sem
ekki er úthlutað til allra. Og þótt
ekki þurfi lengur að vita að beygja
eigi þegar stefnið viti beint á þennan
tind eða sólin skíni á hnjúkinn þama
til að hitta á réttu miðin, þá er það
svo að tvö skip geta verið hlið við
hhð, annað verður ekki vart en hitt
mokfiskar. Við þessu eigum við eng-
in svör þótt tæknin
sé orðin mikil. Og
náttúran lætur ekki
að sér hæða. Hvað
sem öllu líður þá
vitum við að ekki er
vert að slá suma
bletti, það getur
kostað eina kú, eins
og gerðist hjá föður
mínum forðum. Og
enn hef ég fetað í
fótspor hans því
segja má að ég sé
orðinn útvegs-
bóndi,“ og Sævar
skellihlær yfir
þessu. „Þegar ég
kom í land fékk ég
mér nefnilega
nokkrar skjátur til
að dunda mér við
og hef virkilega gaman af því. En hér
í Rifi er sagan svo greinileg. Rétt við
fjárhúsin mín má til dæmis sjá tóffir
gamalla verbúða sem minna á liðna
tíma og mikil breyting er orðin ffá
því að hér stóð einn afskekktur
sveitabær til dagsins í dag. Það er
sannarlega gaman að hafa fengið að
fylgjast með því,“ sagði Sævar Frið-
þjófsson að lokum.
Handtakið er þétt, þegar blaða-
maður þakkar fyrir ánægjulega sam-
verustund. Ekki er að efa að Rif á sér
stórt pláss í brjósti þessa ffumbyggja
sem hefur verið svo heppinn að fá að
vaxa upp og dafha með plássinu sínu.
Nokkuð sem afar fáir fá tækifæri til.
Jökullinn hefur ekki tekið ofan fyrir
blaðamanni þennan daginn, en
kvöldsólin leikur um tinda þegar
haldið er af stað heim. BGK
Sœvar og Helga með bömin sín Friðþjóf Sæunni og Halldóru.