Morgunblaðið - 15.06.2019, Blaðsíða 25

25
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 15. JÚNÍ 2019
Íslensk húsgögn
prýða nú suðurstofu
Bessastaða í fyrsta
sinn og eru það kafla-
skil. Samtök iðnaðar-
ins skoruðu á forseta
Íslands að prýða
Bessastaði íslenskum
húsgögnum og var
þeirri áskorun tekið af
áhuga og velvilja for-
setans. Í framhaldinu
var unnið að útfærslu
málsins og ber útkoman íslenskri hönnun og
framleiðslu gott vitni. Við val á húsgögnum í
suðurstofu Bessastaða var haft í huga að
blandað væri saman samtímahönnun og eldri
hönnun til að sýna þá miklu fjölbreytni sem
einkennir íslensk húsgögn.
Hönnun er samtal þriggja aðila sem eru
hönnuður, framleiðandi og notandi. Það
skiptir sannarlega máli að það samtal eigi
sér stað hér á landi sem getur m.a. verið
innblásið af sögu og menningu landsins.
Það verður ekki nema áhugi og eftirspurn
fari saman.
Forsetinn er sannarlega fyrirmynd ann-
arra, sér í lagi opinberra aðila eins og
ráðuneyta, stofnana og safna sem hljóta
nú að vilja hampa íslenskri hönnun og
framleiðslu enn frekar. Hið opinbera eyðir
40 krónum af hverjum 100 krónum sem
eytt er í hagkerfinu. Með vali sínu hefur
hið opinbera því mikil áhrif.
Byggir á traustum grunni
Hönnun og húsgagnaframleiðsla hér á
landi á sér djúpar rætur marga áratugi aftur
í tímann. Árið 1972 voru hátt í 300 fyrirtæki
starfandi við húsgagna- og innréttingafram-
leiðslu. Þeim fækkaði svo talsvert árin á eftir
en í dag eru hér stöndug fyrirtæki í greininni
sem geta framleitt vönduð húsgögn sem ein-
kennast af gæðum. Hönnuðir stofnuðu með
sér félag árið 1955 og fjölgaði hönnuðum tals-
vert næstu áratugi. Íslenskir hönnuðir hafa
getið sér gott orð hérlendis og erlendis og úr-
val af íslenskri hönnun hefur vaxið með tím-
anum.
Framsækni hefur einkennt íslenska hönn-
un og framleiðslu íslenskra húsgagna þegar
nýr efniviður hefur verið notaður, nýstárleg
form, ný áklæði eða húsgögnin mótuð á nýjan
hátt. Það getur verið langur vegur frá fyrstu
hugmynd og teikningu hönnuðar þar til hús-
gagnið hefur verið smíðað. Þegar handverk
og hönnun fara vel saman tekst oft að skapa
ný viðmið sem geta haft áhrif á margar kyn-
slóðir.
Mikilvæg menningaráhrif
Lítið skref fyrir mann en risastökk fyrir
mannkynið sögðu tunglfararnir fyrir hálfri
öld síðan og settu þannig ferð sína í stærra
samhengi. Þannig er tilkoma íslensku hús-
gagnanna á Bessastöðum angi af stærra máli
sem snýr að ímynd Íslands og menningar-
áhrifum. Falleg hönnun og vönduð fram-
leiðsla getur svo sannarlega eflt ímynd Ís-
lands og aukið þannig eftirspurn á því sem
héðan kemur. Með jákvæðri ímynd getum við
því náð forskoti í samkeppni við aðrar þjóðir
og skapað aukin verðmæti. Það er því til mik-
ils að vinna með því að hvetja til frekari dáða
á sviði hönnunar og vandaðrar framleiðslu og
að sama skapi að hvetja til eftirspurnar eftir
slíkum vörum. Það styrkir ímynd landsins og
efnahag, er jákvætt fyrir umhverfi og styður
við sjálfsmynd okkar.
Eftir Sigurð
Hannesson »Með jákvæðri ímynd getum
við því náð forskoti í sam-
keppni við aðrar þjóðir og
skapað aukin verðmæti.
Sigurður
Hannesson
Höfundur er framkvæmdastjóri Samtaka
iðnaðarins.
Til fyrirmyndar
Það er engin tilviljun að
Reykjavík óx hratt á síðustu öld.
Uppbygging hafnarinnar, vatns-
veitu, hitaveitu og rafveitu settu
undirstöður vaxtarins. Hér var
hagkvæmt að búa. Landrými
mikið og álögur lengi vel hóf-
legar. Fólk af landsbyggðinni
flutti á mölina í von um betra líf.
Þörf fyrir nýtt húsnæði var
gríðarleg. En henni var mætt af
framsýnum frumherjum sem
byggðu upp borgina við sundin.
Síðustu ár hefur húsnæðiskostnaður á höfuð-
borgarsvæðinu hækkað hraðar en dæmi eru
um. Húsnæðisverð tvöfaldaðist á átta árum og
leiguverð fylgdi óumflýjanlega á eftir. Þetta
gerðist undir stjórn Samfylkingarinnar. Í dag
er staðan sú að leiguverð í Reykjavík er hærra
en í Kaupmannahöfn, Stokkhólmi, Ósló og
Helsinki, samkvæmt úttekt Íbúðalánasjóðs.
Gildir einu hvort miðað er við litla eða stóra
íbúð. Miðsvæðis eða í úthverfi. Ungt fólk á aldr-
inum 25-34 ára er þrefalt líklegra til að vera í
foreldrahúsum en jafnaldrar þess í hinum ríkj-
um Norðurlandanna. Í stað þess að leysa vand-
ann með því að tryggja eðlilegt framboð, var
farin sú leið að búa til flókið úthlutunarkerfi til
„óhagnaðardrifinna félaga“ eins og það er kall-
að. Þessi aðferðarfræði öll hefur orðið til þess
að fleiri hafa flutt út á land. Í fyrsta sinn frá
stofnun lýðveldisins sem nú á 75 ára afmæli,
hefur fjölgað meira á landsbyggðinni en á höf-
uðborgarsvæðinu. Stutt er síðan höfuðstöðvar
Íslandsbanka fluttu úr Reykjavík. Fóru í Kópa-
vog. Tryggingastofnun við Hlemm fylgdi svo á
eftir. Hún fór í Kópavog í apríl á þessu ári.
Fyrirtæki og stofnanir eiga fáa
kosti í Reykjavík nema kannski
Esjumela. Þangað er ekki stutt
að fara. Ekki er ofsögum sagt að
skortur og álögur á húsbyggj-
endur hafi orðið til að dreifa fólki
burt úr borginni. Ekki er líklegt
að þetta hafi hjálpað til að létta á
umferðinni. Öðru nær. Ekki
hjálpar til að Reykjavík leggur
hæsta útsvar allra sveitarfélag-
anna á höfuðborgarsvæðinu á
launafólk. Og fasteignagjöldin
hækka langt umfram verðlag,
þvert á „lífskjarasamninginn“
nýgerða. Akraneskaupstaður hefur ákveðið að
draga til baka kerfislægar hækkanir á fast-
eignasköttunum. Það er gott fordæmi. Nú er að
sjá hvað borgarsjórnarmeirihlutinn gerir, en
Viðreisn ber alla ábyrgð á álögum hans þetta
árið. Ólíklegt er að menn sjái að sér. Eitt er víst
að háar álögur, skattar og gjöld gera borgina
ekki eftirsóknarverða. Hér þarf að snúa við
þessari öfugþróun. Bæta framboð á hag-
stæðum lóðum fyrir húsnæði. Lækka álögur og
gjöld. Minnka yfirbygginguna sem eykur tafa-
kostnað. Við þurfum að leita í upprunan sem
gerði borgina að vaxtarstað landsins alls. Auka
framboð og minnka skort. Komast úr álögum.
Úr álögum
Eftir Eyþór Arnalds
»Háar álögur, skattar og
gjöld gera borgina ekki
eftirsóknarverða. Hér þarf að
snúa við þessari öfugþróun.
Eyþór Arnalds
Höfundur er oddviti Sjálfstæðisflokksins
í borgarstjórn.
Markmið Kvennahlaupsins er
að hvetja konur á öllum aldri til
aukinnar heilsueflingar og til
frekari þátttöku í starfi íþrótta-
hreyfingarinnar á Íslandi. Það
hefur sannarlega mælst vel fyrir
og því til stuðnings segir það sitt
að Kvennahlaupið hefur lengi
verið stærsti einstaki íþrótta-
viðburðurinn á Íslandi. Þátttaka í
hlaupinu hefur aukist jafnt og
þétt og ár hvert hlaupa þúsundir
kvenna um allt land og njóta þess
að hreyfa sig saman. Dætur, mæður, frænkur,
systur og vinkonur taka þátt og þar eru börn,
ungmenni og karlar einnig velkomin.
Kvennahlaupið sameinar tvo mikilvæga
þætti í lífi okkar allra – samveru og hreyfingu.
Þar er hvatt til samstöðu kvenna og að hver
njóti þess að hreyfa sig á sínum forsendum og
eigi ánægjulega samverustund með fjölskyldu
og vinum. Ljóst er að konur eru meira áber-
andi á vettvangi íþróttanna nú en fyrir 30 ár-
um, hróður íslenskra íþróttakvenna eykst og
þær hafa náð frábærum árangri á heimsvísu,
og margar konur eru nú í forsvari fyrir
íþróttahreyfinguna hérlendis. Áframhaldandi
hvatning og vitundarvakning um
heilsueflingu er okkur öllum
mikilvæg. Við ættum að nýta öll
slík tækifæri, ekki síst þegar þau
stuðla að slíkum sameiningar-
krafti og henta þátttakendum á
öllum aldri.
Ég vil þakka þeim fjölmörgu
sem komið hafa að Kvennahlaup-
unum þessa þrjá áratugi og tekið
þátt í skipulagningu þeirra víða
um land og erlendis. Fjöldamarg-
ir sjálfboðaliðar hafa lagt verk-
efninu lið og tekið þátt í að skapa
skemmtilega stemningu fyrir
þátttakendur. Án þeirra hefði hlaupið ekki
blómstrað eins og raun ber vitni. Ég óska þátt-
takendum og aðstandendum hjartanlega til
hamingju með þessi merku tímamót og hlakka
til að taka þátt í Kvennahlaupum framtíðar-
innar.
Eftir Lilju Alfreðsdóttur
Lilja Alfreðsdóttir
»Kvennahlaupið sameinar tvo
mikilvæga þætti í lífi okkar
allra – samveru og hreyfingu.
Höfundur er mennta- og menningar-
málaráðherra.
Kvennahlaup sem
skiptir máli, fyrr og nú
Það kom ekki á óvart að
fjölmiðlar skyldu fylgjast með
yfirheyrslum og málflutningi í
máli umbjóðanda míns Krist-
ins Sigurjónssonar gegn Há-
skólanum í Reykjavík sl.
fimmtudag. Það er vegna þess
að Kristinn hafði verið rekinn
úr starfi við skólann, sem hann
hafði gegnt með sóma um ára-
tugi, vegna ummæla sem hann
hafði látið falla á vettvangi ut-
an skólans um þjóðfélagsmál. Komu um-
mæli hans starfi hans við skólann ekkert
við, þó að rektor hans hafi dylgjað um að
í þeim hafi falist hvatning til mismununar
og haturs á vettvangi skólans.
Fyrir hefur legið að þessi ummæli voru
einu áþreifanlegu atvikin sem ollu aðför-
inni að Kristni. Rektorinn mætti fyrir
dóm til skýrslugjafar. Í framburði sínum
lét hann sig hafa, að bera aðrar algerlega
ósannaðar sakir á Kristin. Meðal þeirra
var áburður um að hann hefði sagt nem-
endum ósæmilegar sögur í kennslu-
stundum. Þetta segir Kristinn einfaldlega
vera ósatt. Hann hafi aldrei gerst sekur
um neitt slíkt. Rektorinn gat ekki fundið
ásökunum sínum um þetta neinn stað. Þá
sagði rektorinn líka að ummælin hefðu
valdið óróa innan skólans. Þetta var líka
ósannað og mótmælt af Kristni. Hitt kann
vel að hafa valdið óróa á vettvangi skólans
að stjórnendur skyldu reka virtan starfs-
mann hans fyrir að hafa tjáð sig utan
skólans um almennt málefni.
Það er auðvitað afar ámælisvert af fyrir-
svarsmönnum skólans að bera fram fyrir
dómi ósannar ásakanir á hendur þessum
fyrrverandi starfsmanni sem nú leitar eftir
starfi við kennslu í grein sinni við aðra
skóla. Þetta gerir svo sem ekkert til dóm-
arans vegna, sem hefur þjálfun í að greina
í sundur ósannaðar fullyrðingar sem aðilar
bera fram, og það sem sannað er og unnt
er að byggja dóm á.
Ósannindi til að skaða
Kristin frekar
Það er hins vegar skaðlegt fyrir Kristin,
þegar fjölmiðlar segja frá þessum dæma-
lausa framburði rektorsins og láta þá í
engu getið andsvara málflytjanda hans við
þessum ósóma. Það er ekki nóg með að
rektorinn hafi rekið manninn fyrir ummæli
utan skólans, heldur virðist hann með
áframhaldandi rógi um hann koma í veg
fyrir að aðrir vilji ráða hann til vinnu.
Hann bítur höfuðið af skömm sinni.
Það blasir við öllum sem kynna sér mál-
ið að skólinn er eftirá að reyna að safna
sprekum í bálköstinn sem á að taka Kristin
Sigurjónsson af lífi. Það er gert með því að
tefla fram rógi um ávirðingar hans í starf-
inu gegnum árin, sem enginn fótur er fyrir
og engar sannanir styðja. Hann hafði ein-
faldlega átt flekklausan feril í starfi sínu,
sem skólinn hafði aldrei gert minnstu at-
hugasemdir við þrátt fyrir að reglulega
hafi átt sér stað viðtöl við hann eins og
aðra starfsmenn. Það er
greinilegt að stjórnendurnir
hafa að einhverju marki áttað
sig á skaðanum sem þeir ollu
skólanum með framferði sínu
gegn Kristni og vilja núna
reyna að tjalda til eftirá-
fundnum skýringum á hátt-
erni sínu.
Starfsmannastjórinn
og umræðuhópurinn
Svo var annað í þessum frá-
sögnum af málflutningnum.
Ég hafði vikið að því að kona
sem gegnir starfi starfs-
mannastjóra skólans hefði átt aðild að fjöl-
mennum umræðuhópi á netinu, sem lyti
stjórn ofstækisfullra kvenna sem einfald-
lega virtust leggja hatur á karlmenn. Hafði
ég sjálfur orðið fyrir barðinu á sóðalegum
árásum á þessum vettvangi, sem ég gerði
grein fyrir opinberlega sl. haust. Við mál-
flutninginn nefndi ég þetta dæmi til að
sýna fram á hvernig starfsmenn þessa
skóla fengju mismunandi meðferð hjá
stjórnendum hans eftir geðþótta sem þar
ríkti. Starfsmannastjórinn hafði beitt sér
mjög gegn Kristni og sýnilega haft ákveðið
frumkvæði að brottvikningu hans. Var því
fróðlegt í þágu málflutningsins í málinu að
fjalla um þessa mismunun, því víst er að
ofstækisfólkið á síðu starfsmannastjórans
taldi feng að því að þessi hátt setti starfs-
maður í HR styddi sóðalegan málflutning-
inn þar. Mátti segja að þessi þátttaka
stjórans væri skólanum mun skaðlegri en
miklu saklausari ummæli Kristins höfðu
verið.
Að gefnu tilefni frá dómaranum skýrði
ég við málflutninginn tilganginn með því
að nefna þetta til sögunnar. Taldi ég þetta
skipta máli, einkum þegar lagt yrði mat á
miskabótakröfu Kristins.
Í fjölmiðlum var sagt frá spurningum
dómarans um þetta en alveg sleppt að
nefna skýringar mínar. Mátti skilja þessar
fréttir þannig að virðulegur dómarinn hafi
sett ofan í við málflytjandann fyrir að
flytja málið um eitthvað sem væri óvið-
komandi sakarefninu.
Ekki veit ég skýringu á þessum frétta-
flutningi. Það er eins og fréttamennirnir
hafi sérstaklega viljað styðja fyrirsvars-
menn skólans í þeirri ámælisverðu fram-
komu þeirra að vilja hindra möguleika
Kristins á að fá vinnu annars staðar. Það
er því hagsmuna hans vegna nauðsynlegt
að koma fram með þessar athugasemdir.
Eftir Jón Steinar
Gunnlaugsson
» Það er ekki nóg með að
rektorinn hafi rekið mann-
inn fyrir ummæli utan skólans,
heldur virðist hann með áfram-
haldandi rógi um hann koma í
veg fyrir að aðrir vilji ráða
hann til vinnu. Hann bítur höf-
uðið af skömm sinni.
Jón Steinar
Gunnlaugsson
Höfundur er lögmaður.
Höfuð bitið af
skömminni