Morgunblaðið - 20.07.2019, Blaðsíða 42

VIÐTAL
Ragnheiður Birgisdóttir
ragnheiðurb@mbl.is
Sjónvarpsþættirnir Chernobyl, sem
fjalla um stórslysið sem varð í sam-
nefndu kjarnorkuveri árið 1986, hafa
slegið í gegn að undanförnu. Tón-
skáldið Hildur Guðnadóttir sá alfarið
um gerð tónlistarinnar fyrir þættina
og hefur hún nú verið tilnefnd til
Emmy-verðlauna fyrir bestu tónlist í
sjónvarpsmynd eða þætti í stutt-
seríu.
„Ég las handritið áður en farið var
að taka nokkuð upp og mótaði mér
skoðanir um hvað ég vildi gera út frá
minni tilfinningu fyrir handritinu.
Svo byrjaði ég að leggja línurnar um
það hvernig tónlistin yrði,“ segir tón-
skáldið og heldur áfram: „Þættirnir
reyna að vera trúir því sem gerðist í
raunveruleikanum svo það er enginn
skáldskapur í þáttunum. Mér fannst
þess vegna mjög mikilvægt að tón-
listin væri heiðarleg eins og þætt-
irnir sjálfir. Ég fór í kjarnorkuverið
þar sem þættirnir voru teknir upp,
áður en sjálfar tökurnar hófust, og
tók upp marga klukkutíma af hljóð-
um frá kjarnorkuverinu. Þetta er
kjarnorkuver í Litháen, frá sama
tímabili og Chernobyl, sem er ekki
lengur nýtt til þess að búa til orku.
Ég reyndi að hlusta á kjarn-
orkuverið, bæði á hugmyndir og
raunveruleg hljóð til þess að gera
tónlistina úr.“
Vann með hljóð kjarnorkuvers
Hildur vann svo í marga mánuði
með þessi hljóð til þess að skapa tón-
listina við Chernobyl. „Það er rosa-
lega mikið af hljóðum í kjarnorku-
verum sem eru fyrir ofan heyranlegt
tíðnisvið, of hröð eða af öðrum ástæð-
um ekki nýtileg eins og þau koma af
kúnni. Þannig að stundum þurfti ég
að hægja á hljóðum eða færa þau yfir
á heyranleg tíðnisvið. Þegar maður
er kominn með mikið safn af hljóðum
sem hægt er að nota getur maður
farið að blanda þeim saman í eitthvað
sem virkar músíkalskt.“
Hildur notaði engin hljóðfæri til
þess að vinna tónlistina fyrir
Chernobyl-þættina en hún nýtti sína
eigin rödd. „Mjög stór hluti af at-
burðunum í Chernobyl er mannlegi
þátturinn, þannig að mér fannst
mjög mikilvægt að hann fengi mikið
pláss og röddin í mér varð mannlegi
hlutinn af tónlistinni. Ég syng elegí-
ur, t.d. þegar er verið að grafa
fórnarlömb slyssins,“ segir hún.
Undir lok síðasta þáttar Cherno-
byl-þáttaraðarinnar eru minning-
arorð um þá sem létust og yfirlit yfir
hvað varð um þá sem létust ekki. Það
er eina atriðið þar sem Hildur nýtti
eitthvað annað en hljóðin úr kjarn-
orkuverinu eða sína eigin rödd. Þar
syngur kór úkraínskt þjóðlag sem að
sögn hennar er sungið þegar einhver
deyr. „Þetta er svolítið eins og þeirra
Heyr himna smiður.“
Að þessu eina lagi undanskildu
samdi Hildur alla tónlistina fyrir
þáttaröðina og tók sú vinna tímann
sinn. „Ætli ég hafi ekki unnið að
þessu í næstum því ár, frá því ég las
handritið og þar til við kláruðum
þættina alveg. Þetta voru sex eða sjö
mánuðir af upptökum, hljóðvinnslu
og svoleiðis en ætli allt ferlið hafi
ekki tekið hátt í ár,“ segir hún.
Hildur lýsir því að hún hafi þurft
að breyta tónlistinni jafnóðum og
breytingar voru gerðar á myndefn-
inu. „Það er alltaf verið að breyta
klippingu og breyta tímalínunni,
fram og til baka, þannig að maður
þarf endalaust að vera að breyta tón-
listinni. Maður semur stykki fyrir
senu og svo getur hún breyst tíu
sinnum vegna þess að skoðanir fólks-
ins sem vinnur að þáttunum breytast
svo maður er endalaust að fara fram
og til baka.“
Af virðingu við þúsundir manna
Kjarnorkuslysið í Chernobyl varð
fyrir 33 árum og því eru enn margir á
lífi sem urðu fyrir áhrifum af slysinu.
Hildi fannst mikilvægt að hafa það í
huga þegar hún vann að gerð þátt-
anna. „Þegar maður er að vinna með
efni sem snertir mörg þúsund manns
sem eru enn á lífi, sem eiga minn-
ingar frá atburðunum eða þekktu
fólk sem varð fyrir áföllum, þá hefur
það auðvitað áhrif á það hvernig
maður kemur að efninu og vinnur
það. Það er líka ástæðan fyrir því að
mér fannst mikilvægt að vera ekki að
fabúlera eða dramatísera með
strengjasveit eða „thriller“-tónlist og
gera þannig eitthvað annað úr at-
burðunum en það sem þeir raun-
verulega voru. Mér fannst það mik-
ilvægt af virðingu við fólkið sem
upplifði þetta og er enn á lífi.“
Þegar Hildur er beðin um að bera
Chernobyl saman við önnur verkefni
segist hún helst vilja líkja því við þær
heimildarmyndir sem hún hefur unn-
ið að. „Þó þetta sé auðvitað ekki
heimildarmynd eru þættirnir byggð-
ir á sannsögulegum atburðum svo
það er sanngjarnast að líkja þeim við
heimildarmyndagerð.“ Vinnan að
þeim var því ólík fyrri verkefnum
Hildar. „Flestar bíómyndir sem ég
hef gert eru uppspunnar og þá hefur
maður meira skáldafrelsi til þess að
semja. Maður hefur ekki úr neinu
raunverulegu efni að moða heldur
snýst þetta aðeins um hvernig maður
upplifir söguna og hvernig maður vill
segja hana,“ segir hún og bætir við:
„Ég reyni alltaf að koma að hverju
verkefni algjörlega á þess forsendum
og vinn út frá því hvers hver saga
krefst til þess að vera sögð.“
Hildi óraði ekki fyrir því að þætt-
irnir myndu öðlast jafn miklar vin-
sældir og raunin varð. „Það er svo
erfitt að meta svona kvikmynda- og
sjónvarpsverkefni. Þau taka svo
rosalega langan tíma og þetta er svo
mikil vinna þannig að það er auðvelt
að missa sjónar á heildarmyndinni.
Maður verður bara að vinna sam-
kvæmt sinni sannfæringu og vona að
ákvarðanirnar sem maður hefur tek-
ið í byrjun hafi verið réttar. Maður
missir tilfinningu fyrir því hvernig
lokaútkoman á eftir að fara í fólk.“
Hildur segist hafa unnið önnur verk-
efni sem hafa tekið jafn langan tíma
en síðan vakið litla athygli. „Það eru
ekki alltaf gæði verkefnisins sem
ráða því hversu mikla athygli það
fær eða hvernig það fer í fólk. Þegar
við vorum að klára síðustu klipping-
arnar í Chernobyl hugsaði ég: „Það á
örugglega enginn eftir að sjá
þetta“,“ segir hún og hlær. Hún
spáði því að lokasería hinna geysi-
vinsælu þátta Game of Thrones sem
kom út á svipuðum tíma myndi taka
alla athyglina frá Chernobyl. „Ég
var þess vegna ekki alveg viðbúin
þessu,“ segir hún um vinsældir
þáttaraðarinnar.
Spennandi ferli Jókersins
Samhliða því að vinna að Cherno-
byl-þáttaröðinni hefur Hildur samið
tónlistina fyrir kvikmyndina The Jo-
ker. Ólíkt Chernobyl er sú saga upp-
spuni. Hildur nefnir þó að persónan
Jókerinn hafi verið til lengi og því líti
sumir næstum á hann sem raunveru-
lega persónu. „Þannig að hann er
mjög spennandi persóna til að vinna
með. Fólk hefur svo sterkar skoð-
anir á honum, ekki bara persónunni
heldur einnig hvernig hann hefur
verið leikinn og af hverjum. Fólk ber
mjög sterkar tilfinningar til hans.“
The Joker segir söguna af upp-
runa Jókersins sem hefur ekki verið
sögð áður. „Við komum að þessu á
svolítið annan hátt en þessar klass-
ísku Batman-myndir. Þannig að
þetta hefur verið ótrúlega spennandi
ferli,“ segir Hildur. „Ég samdi mikið
af tónlistinni bara eftir að hafa lesið
handritið og leikstjóranum fannst ég
hafa alveg hitt á tóninn sem hann
vildi að myndin skilaði.“ Hún lýsir
því að næstum því hver einasta sena
hafi verið tekin upp með tónlistina,
sem hún hafði samið sérstaklega fyr-
ir myndina, til hliðsjónar. „Það er
auðvitað frábær leið til þess að vinna
að kvikmynd af því að þá getur
tempóið, leikurinn og hreyfingarnar
verið litaðar svolítið af tónlistinni og
tilfinningunni í henni. Það er ótrú-
lega spennandi nálgun þegar þetta
vex allt svona saman sem ein heild.“
Hildur hefur tekið sér verð-
skuldað hlé frá stórum verkefnum á
borð við Chernobyl og The Joker.
„Það hefur verið svo brjálæðislega
mikið að gera síðustu ár. Ég vann
þessi verkefni samhliða svo ég hef
verið undir miklu álagi.“
Alveg æðisleg tilfinning
Þessari löngu og ströngu vinnu-
törn lauk á því að Hildur var tilnefnd
til Emmy-verðlaunanna fyrir tón-
verk sín í Chernobyl-þáttunum.
„Það er auðvitað ótrúlega frábært,
sérstaklega þegar maður hefur lagt
svona ofboðslega mikið í verkefnið.
Ég lagði hjarta og sál af fullum
krafti í það því sagan er svo mik-
ilvæg,“ segir Hildur. Þess vegna
þyki henni gaman að finna fyrir
áhuganum og þeim góðu viðtökum
sem þættirnir og tónlistin í þeim
hafa hlotið. „Það er alveg æðisleg til-
finning að finna svona sterkt fyrir
því og fá þessa stóru viðurkenningu,
ekki bara frá almenningi heldur líka
fagfólki í bransanum.“
Hildur telur að þessi tilnefning
muni hafa áhrif á störf hennar innan
geirans og nefnir sérstaklega að hún
muni hafa áhrif á það traust sem sé
borið til hennar. „Það fylgir því mjög
mikil ábyrgð að taka að sér svona
stór verkefni. Ég fann svolítið fyrir
því fyrir nokkrum árum að framleið-
endurnir væru síður til í að taka
sénsinn á að treysta konum í verk-
efni af þessari stærð. Ég þurfti
svona svolítið að berjast fyrir því að
vinna mér inn traust, bæði listrænt
og skipulagslega séð, og sanna að ég
gæti þetta.“ Hún segir tilnefningu til
Emmy-verðlaunanna gefa til kynna
að hún sé traustsins verð. „Það eru
ekki mörg fordæmi fyrir því að kon-
ur fái að taka að sér verkefni af þess-
ari stærðargráðu svo ég vona að
þetta opni dyr fyrir aðrar konur á
þessum velli.“
Hildur segist ekki hafa hugmynd
um hvort hún muni hreppa verðlaun-
in enda þekki hún ekki verk hinna
sem tilnefndir hafa verið. „Það er
svo mikill heiður að vera tilnefndur
svo það eitt og sér er alveg frábært.“
Ljósmynd/Antje Taiga Jandrig
Tónsmíðar „Ég reyni alltaf að koma að hverju verkefni algjörlega á þess forsendum,“ segir Hildur Guðnadóttir.
Lagði hjarta og sál í Chernobyl
 Tónskáldið Hildur Guðnadóttir tilnefnd til Emmy-verðlauna  Vann tónlistina við þáttaröðina
Chernobyl og kvikmyndina The Joker samhliða  Ekki viðbúin því að þættirnir yrðu svona vinsælir
42 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. JÚLÍ 2019
Fallegar 3ja og 4ra herbergja
íbúðir í nýbyggingu
Nánari upplýsingar á skrifstofu s. 420 6070
eða eignasala@eignasala.is
Sýningar-
íbúðir
tilbúnar
Bókið skoðun
Dalsbraut 4 - Reykjanesbæ
VERÐ FRÁ KR. 29.900.000