Morgunblaðið - 20.08.2019, Síða 11

FRÉTTIR 11Innlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. ÁGÚST 2019
Laugavegi 178 | 105 Reykjavík | Sími 551 3366 | Opið virka daga kl. 10-18, lokað um helgar í sumar
Sundföt
frá Elomi
Misty
Verð 7.890 kr.
Verð 4.750 kr.
Verð 7.890 kr.
Verð 4.990 kr.
Bæjarlind 6 | sími 554 7030
Við erum á facebook
Verðhrun
Aðeins 7 verð
kr. 1.000-7.000
Allar
útsölubuxur
kr. 3.900
eða minna
Allra síðustu
dagarnir
á útsölunni
Guðrún Erlingsdóttir
ge@mbl.is
„Ég tel svar heilbrigðisráðherra
við spurningu Oddnýjar G.
Harðardóttur, þingmanns
Samfylkingarinnar, um áform ráð-
herra að eyða biðlistum eftir
greiningu og þjónustu barna með
ADHD, vera reiðarslag og mikil
vonbrigði,“ segir Gyða Haralds-
dóttir, forstöðumaður Þroska- og
hegðunarstöðvar Heilsugæslu
höfuðborgarsvæðisins.
Í svari til Oddnýjar kemur fram
að fjárveitingar til Þroska- og
hegðunarstöðvar hafi verið auknar
um 60 milljónir á ári frá 2016 í því
skyni að stytta biðtíma eftir grein-
ingu barna að 18 ára aldri. Það
hafi ekki tekist. Í ljósi þess telur
heilbrigðisráðherra að skoða þurfi
aðra þætti sem geti haft áhrif á
þjónustu, biðlista og biðtíma. Hug-
myndir Svandísar Svavarsdóttur
heilbrigðisráðherra falla í grýttan
jarðveg ADHD-samtakanna og
Þroska- og hegðunarstöðvar, en
þær ganga út á að geðheilsuteymi
í öllum heilbrigðisumdæmum
landsins muni stytta biðtíma
greiningar á ADHD í framtíðinni.
Lýsir vanþekkingu
Gyða segist ekki átta sig á því
hvernig hugmyndir heilbrigðis-
ráðherra muni stytta biðlista eftir
greiningu. 1. stigið, eða frum-
greining, fari fram hjá skólasál-
fræðingum, 2. stigið, greining og
ráðgjöf, fari fram hjá Þroska- og
hegðunarstöð fyrir börn yngri en
18 ára og hjá ADHD teymi á
Landspítala fyrir fullorðna. 3. stig
þjónustu fari fram á sjúkrahúsum,
Barna- og unglingageðdeild og
Greiningarstöð ríkisins.
„Mér er ekki kunnugt um að
greining hafi farið fram á heilsu-
gæslustöðvum hingað til. Það lýsir
að mínu mati vanþekkingu heil-
brigðisráðherra að setja slíkar
hugmyndir fram í svari um leiðir
til að stytta biðlista 400 barna sem
bíða þurfa í allt að 12 til 14 mán-
uði eftir greiningu,“ segir Gyða og
bætir við að skilningleysið sem
komi fram í svari ráðherra geri
það að verkum að starfsfólk hrein-
lega velti því fyrir sér hvort bar-
áttan sé vonlaus og hugsanlega
ekkert annað í stöðunni en að loka
á biðlistana og hætta að taka við
fleiri umsóknum. Þannig myndi
saxast af biðlistanum og hann
minnka.
Gyða segir slíkt vera neyðar-
lausn. Hún segir að fleiri börn
með þyngri og flóknari vanda
komi nú til greiningar, en hjá
börnum sem sé vísað í greiningu
sé búið að reyna ýmis önnur úr-
ræði. Það eina sem bæta myndi
ástandið væri að fjölga starfs-
mönnum Þroska- og hegðunar-
stöðvar, en þar starfa nú 25
manns. Þannig væri hægt að veita
mannsæmandi þjónustu. Gyða
segir að það taki á börnin og for-
eldra þeirra að bíða lengi eftir
greiningu og aðstoð í kjölfarið.
Það taki líka á starfsmenn að geta
ekki sinnt börnunum sem skyldi
og taka við símtölum frá grátandi
foreldrum.
Ástandið verra en tölur sýna
Hrannar Björn Arnarsson,
framkvæmdastjóri ADHD samtak-
anna, segir mikilvægt að fá stað-
festingu á að ástandið sé eins
slæmt og raun ber vitni. Hann
segir samtökin finna nánast dag-
lega fyrir erfiðleikum foreldra og
fullorðinna einstaklinga með að
komast í greiningu. Ástandið sé
verra en komi fram í svari heil-
brigðisráðherra, þar sem 556 full-
orðin voru á biðlista eftir grein-
ingu og þjónustu í byrjun júní hjá
ADHD-teymi Landspítala.
Þeir sem leiti annað og þeir sem
leiti ekki eftir þjónustu séu ekki
inni í tölu heilbrigðisráðherra en
biðtími fullorðinna eftir greiningu
geti verið allt að tvö ár.
Svar heilbrigðisráð-
herra vonbrigði
 400 börn og 556 fullorðnir á biðlista eftir ADHD-greiningu
Morgunblaðið/Eggert
Bið Ekki er gott fyrir börn né fullorðna að bíða lengi eftir greiningu og
þjónustu vegna ADHD. Tæplega 1.000 börn og fullorðnir bíða þjónustu.
Kristján H. Johannessen
khj@mbl.is
Tímabilið janúar til júlí 2019 voru um-
sóknir um hæli hér á landi alls 444 og
eru umsækjendur af um 60 þjóð-
ernum. Er fjöldi umsókna nokkuð
meiri nú en á sama tímabili í fyrra
þegar 370 hælisumsóknir bárust.
Fjölmennastir eru umsækjendur
frá Írak (74), Venesúela (46) og Afg-
anistan (36), en hlutfall umsókna frá
svokölluðum öruggum uppruna-
ríkjum er nú nokkuð lægra en á síð-
asta ári. Þórhildur Ósk Hagalín, upp-
lýsingafulltrúi Útlendingastofnunar,
segir það nýlundu að svo margir sæki
um hæli frá Venesúela.
„Ef frá eru taldir þeir sem koma
frá öruggum upprunaríkjum hefur
fólk frá Írak alltaf verið fjölmennasti
hópurinn. Nú er fólk frá Venesúela
aftur á móti mjög fjölmennur hópur,
mun fjölmennari nú en undanfarin ár,
og skýrist það eflaust af stjórnmála-
ástandinu þar í landi,“ segir Þórhild-
ur Ósk og bætir við að það sem af sé
þessu ári hafi 41 einstaklingur frá
Venesúela fengið viðbótarvernd hér á
landi og sé það næstum helmingur
allra viðbótarverndartilfella á árinu.
Af þeim 303 umsóknum sem Út-
lendingastofnun tók til efnislegrar
meðferðar tímabilið janúar til júlí sl.
lauk 154 með ákvörðun um veitingu
alþjóðlegrar verndar (55) eða við-
bótarvernd (88) og 11 með veitingu
dvalarleyfis af mannúðarástæðum. Í
149 tilvikum var umsækjendum synj-
að um hæli, viðbótarvernd og mann-
úðarleyfi, samkvæmt upplýsingum
frá Útlendingastofnun. Flestar veit-
ingar voru til umsækjenda frá Írak
(27), Venesúela (44) og Sýrlandi (15).
Flestir þeirra sem var synjað komu
frá Moldóvu (33), Írak (31) og
Georgíu (14).
Búast ekki við færri umsóknum
Í fyrra voru umsóknir um hæli á
Íslandi 800 og voru umsækjendur af
70 þjóðernum. Aðspurð segist Þór-
hildur Ósk eiga von á fleirum í ár.
„Við höfum ekki gert ráð fyrir því að
þetta ár verði minna en í fyrra. Það
verður að líkindum svipað og sl. ár og
kannski nær 2017 þegar umsækj-
endur voru talsvert fleiri.“
444 hælisumsóknir
borist á þessu ári
Fjöldi umsókna um alþjóðlega vernd
Fjöldi eftir upprunalöndum 2016-2019
Þjóðerni umsækjenda
Kyn og aldur umsækjenda
120
100
80
60
40
20
0
Örugg upprunaríki Önnur ríki
2017 2018 2019
jan. feb. mars apríl maí júní júlí
2016 2017 2018 janúar-júní
2019
Hælisleitendur á fyrri hluta árs 2019
Karlar Drengir
Konur Stúlkur
Írak Venesúela
Afgan istan Nígería
Albanía Önnur lönd
53%
12%
22%
13%
74
46
36
29
22
237
Alls
444
436
525
607
294
697
571
193
75
Heimild: Útlendingastofnun
Jan.-júlí
Jan.-júlí
75
47
73 77
44
56
72
Gat kom á nót-
arpoka einnar
sjókvíar Arnar-
lax við Laugar-
dal í Tálkna-
firði fyrr í
mánuðinum og
barst Matvæla-
stofnun til-
kynning um
þetta síðastlið-
inn föstudag.
Uppgötvaðist gatið við þrif og er
viðgerð lokið að því er segir á vef
stofnunarinnar. Samkvæmt upplýs-
ingum Arnarlax var gatið um 7 sentí-
metrar á hæð og 12 sentímetrar á
breidd, en 179 þúsund laxar voru í
kvínni og var meðalþyngd þeirra 280
grömm. „Við köfunareftirlit sem átti
sér stað fyrr í þessum mánuði, eða 6.
ágúst sl., var nótarpoki heill,“ segir á
vef MAST.
Atvikið er þar til meðferðar og
munu eftirlitsmenn skoða aðstæður
hjá fyrirtækinu og fara yfir viðbrögð
þess. Bent er á að Arnarlax hafi lagt
út net í samráði við Fiskistofu til að
kanna hvort slysaslepping hafi átt sér
stað.
Netanna hafi verið vitjað bæði á
laugardag og sunnudag og enginn lax
veiðst. Því hafi síðan verið hætt.
Gat á kví í
Tálknafirði
Sjókvíar Arnarlax í
Tálknafirði.