Umhverfistölur - 15.01.1997, Qupperneq 15

Umhverfistölur
13
Útstreymi af brennisteinstvíoxíði og köfnunarefnisoxíðum á íbúa í ýmsum borgum árið 1990
íbúar SO, NOx íbúar SO, NOx
millj. kg á íbúa kg á íbúa millj. kg á íbúa kg á íbúa
Island Reykjavík 0,1 20 15 Lettland Ríga 0,9 8 10
Finnland Helsinki 0,8 27 44 Litáen Vilníus 0,6 47 19
Noregur Osló 0,5 12 29 Pólland Varsjá 1,7 34 11
Svíþjóð Gautaborg 0,7 3 24 Rússland Moskva 9 6 " 18
Austurríki Vín 1,6 9 21 Pétursborg 4,9 13d 12
Búlgaría Sofía 1,3 96 11 Sviss Ziirich 0,4 11 16
Frakkland París 8,5 12 19 Tékkóslóvakía Prag 1,2 38 19
Grikkland Aþena 3,1 6 12 Úkraína Kiev 2,5 5 12
Króatía Zagreb 0,9 10 8 Ungverjaland Búdapest 4 95 23
Frá iðnaði og orkuverum.
Heimild: Miljö i Europa, SCB 1995; Hollustuvernd ríkisins.
Gastegundir sem hafa áhrifá loftslag
Heildarútststreymi koltvísýrings af mannavöldum hefur
minnkað í mörgum löndum Evrópu frá 1980. Sé litið á út-
streymi koltvísýrings á íbúa í mismunandi löndum (sjá mynd
bls. 14) skýrist meira útstreymi á norðlægum slóðum en suð-
lægum fyrst og fremst af kaldara loftslagi og meiri þörf á
upphitun híbýla. Island er eitt þeirra landa þar sem útstreymi
hefur aukist á þessu tímabili og jókst t.d. heildarútstreymi
um 7% milli áranna 1990 og 1993. Einkum er það vegna
aukinnarnotkunarfiskiskipaábrennsluolíu.Utstreymikoltví-
sýrings frá fiskiskipum hefur aukist um 26% á þessum tíma
og var um 35% af heildarútstreymi árið 1994. Næstmesti
mengunarvaldur á Islandi á þessu sviði eru samgöngtæki á
landi með um 28% af heildarútstreymi og er það aukning um
2,3% á þessum árum.
Koltvísýringur er ein þeirra lofttegunda sem veldur svo-
kölluðum gróðurhúsaáhrifum en þau leiða til hækkunar
hitastigs á jörðinni. Aðrar gróðurhúsalofttegundir eru m.a.
klórflúorkolefni, metan, tvíköfnunarefnisoxíð og óson.
Útstreymi metans og tvíköfnunarefnisoxíðs verður bæði af
náttúrlegum orsökum og af mannavöldum. Metan kemur
m.a. af hrísgrjónarækt, búfjárrækt, sorphaugum o.fl. En
helstu uppsprettur tvíköfnunarefnis eru brennsla, ökutæki og
áburðarnotkun. Útstreymi klórflúorkolefna er eingöngu af
mannavöldum, aðallega frá einangrunarefnum, kæli- og
frystikerfum, úðabrúsum o.fl. Klórflúorkolefni eru jafnframt
langvirkust í eyðingu ósonlagsins og hefurlsland skuldbundið
sig, ásamt öðrum aðildarríkjum að Vínarsamningi og
Montrealbókun, til að gera viðeigandi ráðstafanir til þess að
draga úr eða stöðva notkun á þessum efnum. I framhaldi af
því hefur verið sett reglugerð um bann á sölu og innflutningi
á þeim.
Útstreymi koltvísýrings (CO,) vegna orkunotkunar
Millj. tonn 1980 1993 Millj. tonn 1980 1993
ísland 1° 2 Holland 159 171
Danmörk 63 59 Irland 27 34
Finnland 59 55 Ítalía 377 408
Noregur 31 32 Lúxemborg 12 12
Svíþjóð 73 52 Pólland 449 33921
Austurríki 59 57 Portúgal 26 46
Belgía 127 113 Spánn 197 223
Bretland 594 558 Sviss 42 43
Frakkland 487 368 Ungverjaland 87 632)
Grikkland 49 74 Þýskaland 1.085 897
') 1982. 2) 1992.
Heimild: Environmental Data, OECD 1995.