Skessuhorn - 29.07.2015, Qupperneq 16

MIÐVIKUDAGUR 29. JÚLÍ 201516
Eftir sextán ár sem forstöðumað-
ur Jónshúss í Kaupmannahöfn er
Skagamaðurinn Jón Rafns Runólfs-
son nú á heimleið ásamt konu sinni
Ingu Harðardóttur íþróttakennara.
Jón er menntaður innanhússarki-
tekt og hafði sem slíkur unnið hjá
verkfræðistofum á Akranesi en var
hættur því og farinn að starfa hjá
Íþróttasambandi Íslands í Laug-
ardalnum. Daglega fór hann milli
Akraness og Reykjavíkur þar sem
þau hjón voru búsett á Akranesi en
Inga sinnti íþróttakennslu við Fjöl-
brautaskóla Vesturlands, sem hún
hafði gert frá stofnun skólans árið
1975. Þegar starf forstöðumanns
Jónshúss var auglýst í fyrsta sinn
árið 1999 sótti Jón um starfið enda
þekkti hann vel til í Danmörku þar
sem þau hjón höfðu búið og stund-
að nám um fimm ára skeið frá 1970
til áramóta 1974-75 og áratug síðar
í eitt ár. Jón var ráðinn úr hópi 75
umsækjenda og þau hjón fluttu því
búferlum í Jónshús við Øster Vold-
gade í miðborg Kaupmannahafnar
þar sem spjallað var við þau á sól-
ríkum sumardegi upp úr miðjum
júlí sl. Í upphafi tekur Inga fram að
Jón hafi einn verið ráðinn í þessa
stöðu og hún hafi bara náðarsam-
legast fengið að búa þar með hon-
um. Hún hefur þennan tíma kennt
sund hjá nágrannasveitarfélaginu
Lyngby og hefur kennt þar fólki á
öllum aldri, frá ungum krökkum til
aldraðra og verið ritari Dansk-ís-
lenska sjóðsins.
Fór utan með
flutningaskipi
Þau Jón og Inga höfðu verið bú-
sett í Danmörku áður þar sem Jón
stundaði nám á árunum 1970-1975 í
fjögur og hálft ár. „Það hefur margt
breyst síðan, ferðamátinn milli
landa líka, því þá fór ég utan sem
messagutti á flutningaskipinu Selá
með það sem ég gat tekið með af
búslóðinni,“ segir Jón. „Þannig var
að ég ætlaði að fara með sements-
flutningaskipinu Freyfaxa en áætl-
un þess breyttist svo það var ekki
sent til Danmerkur að þessu sinni.
Guðmundur heitinn Sveinbjörns-
son talaði þá við einhverja hjá Haf-
skip fyrir mig og það fór svo að ég
var munstraður messagutti á Selá
og fór utan með henni. Ég kom svo
í land í Fredrikshavn þrettán dög-
um seinna. Inga kom svo seinna. Ég
byrjaði í tækninámi en fór svo í nám
í innanhúsarkitektúr en Inga fór
að kenna því hún var þegar lærð-
ur íþróttakennari. Sonurinn, Þór-
hallur, var fæddur þá og var innan
við eins árs en síðan fæddist dótt-
irin Bergþóra á þessum fyrri Dan-
merkurárum en þriðja barnið okk-
ar Þórhildur fæddist svo á Akranesi
eftir að við komum heim.“
Brjálað að gera þegar
Grundahverfið byggðist
Jón fór að vinna hjá Verkfræði-
og teiknistofunni á Akranesi eft-
ir heimkomuna árið 1975. „Það
var brjálað að gera á þessum tíma
enda var verið að byggja á fullu
„inn í hverfi,“ eins og það var
kallað þegar Grundahverfið reis.
Menn komu og báðu um teikn-
ingar og mörgum fannst þetta alls
ekki ganga nógu hratt hjá okkur
því allir þurftu að fá sínar teikning-
ar strax. Bjarkargrundin var eigin-
lega tilbúin þá og verið að byrja á
næstu götum fyrir innan. Svo var
byrjað að byggja Grundaskóla og
ég vann við teikningar að honum
strax þegar hugmyndin kom upp
um að byggja skóla þarna í grús-
inni. Margir snerust öndverðir við
og spurðu hvar Skagamenn ættu þá
að fara á skauta,“ segir Jón og hlær
og rifjar upp hve skrítið byggingar-
land hefði verið í Grundahverfinu
þar sem mölin var nánast upp úr
efst í hverfinu en svo hyldýpi þeg-
ar neðar kom. „Hann er merkileg-
ur þessi melur sem nær þarna ofan
úr Grundahverfi í gegn þar sem
Grundaskóli er og alveg langt niður
á Skaga. Þegar við fórum að byggja
íþróttahúsið á Jaðarsbökkum feng-
um við hálfgert sjokk því þá lent-
um við í jaðrinum á melnum og þar
var hyldýpi niður á fast. Við héld-
um að við myndum sleppa á möl-
inni alla leið.“
Eins árs vera í
Danmörku rúmum
áratug síðar
Tólf árum eftir fyrstu Danmerkur-
dvölina fóru þau hjón svo aftur til
Danmerkur í eitt ár en Inga ákvað
að sækja um námsleyfi á launum,
sem var hægt þá, til að tryggja sér
að fá þetta leyfi einhvern tímann
á starfsævinni en yfirleitt þurfti að
sækja margoft um. „Ég fékk þetta
námsleyfi hins vegar í fyrstu at-
rennu,“ segir Inga og bætir við
að hún hafi notað tímann til að
mennta sig frekar í íþróttafræðun-
um og ná betri tökum á dönskunni.
„Ég mátti eiginlega ekkert vera að
þessu. Mikið að gera í vinnunni
og svo var ég formaður bygginga-
nefndar fyrir íþróttahúsið á Jaðars-
bökkum og þar var mikið verk að
vinna auk þess að vera í stjórnar-
störfum hjá ÍA. Við létum þó slag
standa og fórum út þetta eina ár.“
Fór kvölds og morgna
með Akraborg
Heima á Akranesi vann Jón áfram
á Verkfræði- og teiknistofunni al-
veg þangað til hún var lögð niður.
„Fyrst gerðist það að stór eigandi að
stofunni, Akraneskaupstaður, ákvað
að selja sinn hlut til starfsmanna
stofunnar og ég keypti minn hlut
eins og aðrir. Smátt og smátt fjar-
aði svo undan rekstrinum og það
fór svo að Almenna verkfræðistof-
an keypti stofuna og ég fylgdi bara
með. Nokkrir af starfsmönnunum
stofnuðu Verkfræðistofu Vestur-
lands. Svo gerðist það að Almenna
verkfræðistofan vildi að við keypt-
um hlut í fyrirtækinu. Ég hafði ekki
áhuga á því og sagði nei. Í kjölfarið
kom svo uppsagnarbréf og ég hætti
þar. Þá fór í hönd skemmtilegur
tími því mér bauðst starf við verk-
efnastjórn hjá Íþróttasambandi Ís-
lands.“ Áfram bjuggu Jón og Inga á
Akranesi þótt nýtt starf Jóns hjá ÍSÍ
væri í Laugardalnum í Reykjavík.
„Ég fór bara daglega á milli með
Akraborginni. Ég hlakkaði alltaf
til að fara í Akraborgina enda var
þarna hópur um borð sem sat allt-
af við sama borðið í aftari salnum
ásamt því að nokkrir úr áhöfninni
komu að spjalla við okkur. Þetta
voru merkilegir umræðufundir og
við héldum meira að segja árshá-
tíð líka. Þarna voru Hvítanesmenn
í hópnum því þeir fóru alltaf með
flutningabílana á milli, Guðmund-
ur „styrkur“ var að vinna í Bifreiða-
eftirlitinu í Reykjavík og margir
fleiri komu við sögu svo þarna voru
oft líflegar umræður. Þetta var svo
auðvelt því maður labbaði bara upp
á Lækjartorg í Reykjavík frá Akra-
borginni og gat nánast tekið hvaða
strætó sem var því þeir fóru flestir
Suðurlandsbrautina á þessum tíma
og stoppuðu rétt við Laugardal-
inn. Ég varð svo formaður ÍA og
fór að vinna fyrir Íþróttabandalag-
ið. Auglýsingin um starf forstöðu-
manns Jónshúss kom svo á hárrétt-
um tíma þarna í ágúst árið 1999. Ég
sótti um og fékk þrátt fyrir að um-
sækjendur væru 75 um starfið. Lík-
lega hefur vera mín í Danmörku og
dönskukunnáttan ráðið miklu þar
um.“
Jónshús var í umsjá
prestsins
Jón segir að í raun hafi engin rammi
verið settur utan um starf sitt og
dagskipunin hafi ekki verið flók-
in þegar hann tók við húsi nafna
síns Sigurðssonar í Kaupmanna-
höfn. „Þetta hús komst í eigu ís-
lensku þjóðarinnar árið 1966 og
frá 1970 hafði það verið í umsjá ís-
lenska prestsembættisins hér. Hluti
af starfi prestsins hér var að vera
umsjónarmaður hússins. Þannig
var þetta alveg þangað til 1997 eða
1998 að presturinn sem hafði verið
hér flutti héðan út. Þá var ákveðið
að breyta fyrirkomulagi húsrekst-
ursins. Námsmannafélagið sem þá
var hér og Íslendingafélagið sáu um
rekstur eldhússins og félagsheim-
ilisins en presturinn var umsjón-
armaður hússins. Hér höfðu verið
fimm prestar í röð á stuttum tíma
þannig að þeir höfðu ekki tíma til
að gera neinar breytingar. Íslend-
ingafélagið og Námsmannafélagið
reyndu ýmsan rekstur hér frá árinu
1970 og fengu yfirleitt einhvern til
að sjá um þetta. Hér hafa marg-
ir verið veitingamenn og hér var
Skagamaðurinn Bergljót Skúladótt-
ir um tíma og sá um veitingarekst-
urinn í ein 9 ár. Hún hætti 1995-96.
Þetta gekk skrykkjótt eins og ger-
ist og gengur í veitingarekstri. Á
þessum lokaárum urðu félögin tvö
sammála um það að eigandi hússins
tæki alveg við þessu. Þá uppgötvað-
ist fljótlega að rekstur veitingahúss
eða kaffihúss var vonlaus. Ríkisend-
urskoðun var látin fara yfir þetta og
allt var skoðað ítarlega.“
Mikið um að vera í
Jónshúsi
Jón segir að eftir skoðun mála hafi
verið ákveðið að gera þriggja ára
tilraun. „Ákveðið var að ráða mann
í fullt starf og hefja hér sjálfbær-
an rekstur. Takmarkið var að þessi
maður hefði umsjón með skipu-
lagningu starfs í húsinu. Þann-
ig væri sagt við Íslendingafélögin í
Danmörku að hér væri aðstaða og
húsbúnaður en þeir sem vildu vera
með einhverja dagskrá sæju um
hana. Hér hafði verið fyrir kirkju-
kór og á þessum tíma var nýbúið að
stofna hér kvennakór. Þessir kórar
hafa verið hér síðan en annar kór tók
við af kirkjukórnum. Síðan hefur
verið hér íslenskukennsla fyrir börn
sem mikil áhersla er lögð á. Hún er
einu sinni í viku á laugardögum fyr-
ir íslenska krakka á grunnskólaaldri
sem búa í Danmörku. Kaupmanna-
hafnarborg greiðir kennaranum
laun en Jónshús sér fyrir aðstöðu
og bókum. Hér er alltaf lærður ís-
lenskur kennari og það hefur geng-
ið vel að manna þessa stöðu. Þetta
er vel sótt og nú eru tveir hópar
með samtals 55 krökkum. Svo er
hér bókasafnið og síðan er sýning
hér um Jón Sigurðsson sem er opin
alla daga nema á mánudögum. Auk
þess er hér félagsvist allan vetur-
inn einu sinni í mánuði. Þar er allt-
af sami vinningurinn sem er ferð til
Íslands fram og til baka með Ice-
landair. Hér prjónaklúbbur einu
sinni í mánuði, hér eru AA-fundir
á hverjum sunnudegi og Al-Anon
fundir einu sinni viku líka. Svo
hafa verið hérna mömmumorgn-
ar þar sem mæður koma með ung-
börn sín. Dönskukennsla fyrir Ís-
lendinga sem eru nýkomnir hingað
er líka. Svo kemur hingað mjög oft
ungt fólk sem er í tónlistarnámi til
að æfa. Það hefur oft ekki aðstöðu
til að æfa sig heima. Hér er því all-
ur tónskalinn tekinn oft á tíðum.
Bókmenntakvöld hafa verið hér og
margt fleira væri hægt að tína til.
Jón Run. og Inga Harðar á heimleið eftir
sextán ára búsetu í Kaupmannahöfn
Fyrrum formaður ÍA sest nú að í nágrenni KR-vallarins
Jón Runólfsson.
Jón og Inga utan við Jónshús í Kaupmannahöfn Sportbáturinn Kári bíður eigenda sinna á Skorradalsvatni.