Tímarit Máls og menningar - 01.03.2002, Síða 33

,, Katrín Jakobsdóttir: ísland í aðalhlutverki tmm bls. 31
ipróttasíðunum. Nefna má fyrirsagnir sérstak-
lega en þar eru aðalatriði fréttanna dregin út
eins og þau koma fyrir sjónir greinarhöfunda. Á
tíu dögum birtust eftirfarandi fyrirsagnir á
íþróttasíðum Morgunblaðsins:
íslendingar í sviðsljósinu41
Tíu íslendingar í Noregi42
Þrír íslendingar á Wembley43
Á réttri leið undir stjórn íslendinganna44
Hér er stöðugt verið að leggja áherslu á árang-
ur Islendinga í útlöndum. Fyrstu tvær fyrirsagn-
irnar snúast báðar um mikinn fjölda íslenskra
knattspyrnumanna í norsku og sænsku deilda-
keppninni en þær tvær seinni snúast um árang-
ur „íslendingaliðsins" Stoke sem er breskt
knattspyrnulið undir stjórn íslensks þjálfara og
að miklum hluta í eigu íslenskra fjárfesta. í fyr-
irsögnunum er þess gætt að leggja áherslu á
þjóðernið og þjóðarheitið 'fslendingar' dregið
upp við hvert tækifæri.
En árangur íslendinga í útlöndum er ekki
eina birtingarform þjóðernisstefnu í Morgun-
blaðinu. Stöðugt eru dregnir upp útlendingar til
að lýsa yfir jákvæðum skoðunum á landi og
þjóð. Þær eru reyndar oftast hófstilltari en þeg-
ar Islendingar sjálfir hafa orðið í fréttaflutningi. í
Lesbók Morgunblaðsins þann 13. maí 2000 má
sjá nokkur slík dæmi þar sem sjónum er beint
að menningarmálum. Þar er til dæmis birt rit-
9erð rússnesks Islandsvinar, Nikolaj N.
Simonov. Hún nefnist „Einskonar föðurland í
mínum huga". Útdrátturinn sem stendur feit-
letraður hljómar svona:
..Þegar ég var rúmlega þrítugur las ég fyrir til-
viljun fjórar íslendingasögur. Fyrstu viðbrögð
mín voru líkust raflosti. Mér leið eins og ég
hefði hitt stúlkuna sem ég hafði ávallt elskað
°9 leitað allt mitt líf."45
Spánverjar eru þekktir að því að vera glaðir og
léttir í lund.47
ítalir hafa orð á sér fyrir að vera örlyndir, glað-
lyndir og alúðlegir í viðmóti. Þeir eru listhneigð-
Frakkar hafa orð á sér fyrir að vera alúðlegir í
framkomu, háttvísir mjög og glaðlyndir.49
Flestir eru líklega sammála um að þessum
fullyrðingum sé kastað fram án mikillar hugsun-
ar og þær séu einfölduð útgáfa af algengum
goðsögnum um mismunandi þjóðir. En þetta er
gert að staðaldri í Morgunblaðinu, einkum þeg-
ar umfjöllunarefnið er íslendingar.
Menning og íþróttir eru ekki einu málaflokk-
arnir þar sem hlutur íslands á alþjóðavettvangi
er blásinn upp. í innlendum fréttum er þessi
áhersla víða sjáanleg, og má bæði sjá hana í því
hvað er valið til frásagnar og hvernig er sagt frá
því. í frétt í Morgunblaðinu þann 9. apríl 2000
er til dæmis sagt frá geimfaranum Bjarna
Tryggvasyni sem er fæddur á íslandi þó að
hann hafi ekki búið hérlendis frá barnæsku:
Um 350 börn voru viðstödd hátíðahöldin í
Menningarsafninu i Ottawa og fór ekki á milli
mála ánægja þeirra með að Bjarni skyldi vera
meðal þeirra og heilsa upp á þau. Bjarni fékk
t.d. áberandi meira klapp en stjórnmálamenn-
irnir sem fluttu ræður við athöfnina. [...] Bjarni
kom því þó að, að hann hefði fæðst á íslandi og
væri því sannur afkomandi víkinganna.60
Athyglisvert er að hér eru geimfarar og víking-
ar tengdir saman, rétt eins og í fréttinni sem
nefndist „Ferðir víkinganna jafnast á við geim-
ferðir nútímans". Þessi samlíking minnir les-
endur á að víkingarnir voru hetjur síns tíma og
fóru í hættulega leiðangra til að kanna ónumin
lönd, rétt eins og geimfarar nútímans. Einnig er
verið að árétta það að íslendingar eigi fulltrúa í
báðum þessum starfsstéttum.
Ráðamenn landsins fá ekki aðeins hól og við-
urkenningu í útlöndum á þar til gerðum hátíð-
um. í opinberum heimsóknum eru íslendingar
lofaðir upp í hæstu hæðir samkvæmt frétta-
flutningi Morgunblaðsins. Þar birtist grein um
heimsókn Davíðs Oddssonar til Slóveníu sem
bar yfirskriftina: „Þakklátir íslendingum fyrir að
viðurkenna Slóveníu fyrstir."
Greinin hefstá ítrekun þessa, fslendingareru
bestir því að þeir voru fyrstir:
Hér er því lögð áhersla á að birta jákvætt
álit útlendings á íslandi og íslendingasög-
unum sem eru samkvæmt þessu raf-
magnaðar bókmenntir. Á næstu blaðsíðu
er jákvæð afstaða útlendinga í garð lands
°9 þjóðar aftur í sviðsljósinu en þar er við-
tal við eistneskan tónlistarkennara á ís-j
landi. Fyrirsögnin er: „íslendingar eru
músíkalskir. "4S
Annars staðar en sem fullyrðing í Morgun-
blaðinu væri slík fullyrðing um þjóðareðli fárán-
ieg. Helst minnir þetta á gamlar kennslubækur
í landafræði þar sem sjá mátti staðhæfingar
eins og:
. . . að hann hefði fœðst á íslandi og væri því
sannur afkomandi víkinganna ...
„Ferðir víkinganna jafnast á við geimferðir
nútímans"