Heimsmynd - 01.04.1993, Blaðsíða 10

- En svo fara dæmin að færast nær
okkur. í Bandaríkjunum færðust reiknings-
skilin nær á kjörtímabili Bush forseta.
Helstu undrabörn fjármálamarkaðanna á
níunda áratugnum, eins og Boesky og
Millken, hurfu bak við lás og slá. Spari-
sjóðakerfið hrundi og fjöldi frammámanna
á þeim bæjum liggja undir ákærum fyrir
svik og ólögmæt viðskipti, þar á meðal
Neill, sonur Bush fyrrum forseta. Þeir sem
liggja undir ákærum í máli BCCI-bankans,
sem teygði glæpsamlega anga sína um
fyrir mútum, en þó blöskraði flestum um-
fang þessarar starfsemi og upphæðir mútu-
greiðslnanna, eftir því sem herferðin
Hreinar hendur breiddist út frá Mflanó til
allra hinna ríku iðnaðarborga Norður-Ítalíu
og suður á bóginn til hinna fátæku héraða
Suður-Ítalíu, þar sem mafían á í harðri
samkeppni (og stundum samvinnu) við
stjómmálaflokkana. Meginatriðin í þessari
starfsemi eru víðast áþekk. Verk, stór og
smá, eru boðin út á vegum ríkisstjómar-
innar, tröllaukinna rfldsfyrirtækja, héraðs-
En sósíalistar eru engan veginn einir um hituna
þegar spillingu ber á góma í opinberu lífi.
allan heim, hafa um áratugi verið meðal
virtustu fésýslu- og stjórnmálamanna í
Washington.
I Japan hefur hvert mútu-, fjármála- og
glæpahneykslið rekið annað á undanföm-
um árum. Mörkin milli stjómmála, opin-
berrar stjómsýslu, verðbréfa- og fasteigna-
markaða og virtrar kaupsýslu annars vegar
og hins vegar skipulagðrar glæpastarfsemi
af margvíslegu tagi verða æ óljósari. Helsti
valdamiðlari landsins á undanfömum ára-
tugum gistir nú tukthúsið, eftir að upp
komst um milljarða jena sjóði í hirslum
hans, sem aldrei höfðu verið gefnir upp til
skatts, enda óhægt um vik að finna mútu-
greiðslum af þeirri stærðargráðu sann-
ferðugan stað í skattaframtali sínu.
En svo var það að flóðgáttir opnuðust á
Italíu. Ný kynslóð dómara tók upp á því að
rífa sig lausa undan skikkjulöfum póli-
tískra yfirboðara sinna og framfylgja
laganna bókstaf, óháð því hver í hlut átti. í
rúmt ár hefur herferðin Mani Pulite
(Hreinar hendur) verið í gangi með þeim
árangri, að sagt er að þeir sem vanir voru
að sjást og umgangast á frumsýningar-
kvöldum á La Scala eyði nú tímanum
saman í besta bróðemi í San Vittor-fang-
elsinu í Mflanó.
Auðvitað höfðu allir lengi vitað að
ítalska stjómkerfið gekk að einhverju leyti
stjórna, borgarstjórna og annars staðar í
stjórnkerfinu. Sá sem verkið fær borgar
fyrir til viðkomandi stjómmálaflokks, sem
ræður hver verkið hlýtur. Þar sem þessi
viðskipti em ólögleg og pappírslaus opnast
möguleikar fyrir innheimtumennina að láta
hluta af þessu renna í eigin vasa, auk þess
sem kerfið veitir óprúttnum stjórnmála-
mönnum á öllum stjómstigum tækifæri til
að selja völd sín og áhrif hæstbjóðanda á
eigin spýtur. í fyrstu beindist rannsóknin
helst að sósíalistum en áður en margir
mánuðir voru liðnir, hafði hver einasti
stjórnmálaflokkur, sem nokkra aðstöðu
hafði, eða hafði haft, í stjórnkerfi Ítalíu,
verið flæktur í málið. Meira að segja
kommúnistar sluppu ekki, enda víða áhrifa-
ríkir í helstu borgum og héraðastjórnum
landsins. I einstaka tilfellum gátu mútur
farið upp í 200 milljónir króna. Áætlað
hefur verið að mútumar hafi getað aukið
útgjöld ríkisins um þrjá til fjóra milljarða
dollara á árinu 1991 einu saman og þannig
numið um 15 prósentum af 100 milljarða
dollara fjárlagahalla ríkisins það ár. „Til
eru bakgreiðslur til hæfis hvers manns
smekk: Vissar prósentur eða flatar ein-
greiðslur, út í hönd eða með afborgunum,
bundnar gengi bandaríkjadollars, punds
eða marks,“ sagði dómari í málinu um hin
„Gullnu fangelsi“, sem svo voru kölluð,
HEIMS 10 MYND
vegna þess að byggingarkostnaðurinn var
slflcur, að rimlamir hefðu allir getað verið
úr gulli.
Hlutverk stjómmálamannanna var líka
að sjá verktakaiðnaðinum fyrir verkefnum.
Glæsilegar hraðbrautir hafa verið lagðar,
sem enda skyndilega út í mýri, eins og kett-
irnir í ævintýrunum forðum. Hafnir hafa
verið byggðar, sem engin skip hafa nokkru
sinni sést í. Glæsilegir íþróttaleikvangar,
leikhús, söfn, sjúkrahús og aðrar opinberar
byggingar standa víða hálfkaraðar, eins og
verktakamir skildu við þær þegar opinber-
ar fjárveitingar þraut, vegna þess að aðrir
stjómmálamenn höfðu náð yfirhöndinni og
höfðu önnur verk í huga. Nú þegar hafa
dómstólar farið fram á að 127 þingmenn af
sex hundruð verði sviptir þinghelgi. For-
stjórar stærstu og virðulegustu fyrirtækja
landsins eru margir hverjir þegar innan
múranna í fangelsunum dým: Fiat, Mont-
Edison, Ferruzzi, Ríkisjárnbrautirnar; og
bíða þar vina sinna úr röðum hinna póli-
tísku flokka. Svo víðtæk er spillingin, að
Ochetti formaður Kommúnistaflokksins
fyrrverandi hefur beðið mönnum vægðar,
ef þeir einungis hafa stolið fyrir fjárhirslur
flokks síns, en verða ekki uppvísir að því
að hafa auðgað sjálfa sig í leiðinni, eða
framið verknaði sína einungis í sjálfs-
auðgunarskyni. Hann óttast að ella missi
allur almenningur trú á þjóðskipulagið!
- En þetta er nú bara Ítalía og ítalir eru
nú eins og þeir eru. Fínt að eyða fríinu þar,
en þeir em rotnir inn að hjartarótum. Það
er einmitt hluti af þeirra óskammfeilna
sjarma. Sem er sér á parti og ekki öðmm til
eftirbreytni.
- En það er ekki allt búið enn. Frammá-
maður stjórnarandstöðunnar kvartaði yfir
því í síðasta mánuði, að land hans mætti nú
státa af þeim vafasama heiðri að eiga fleiri
ráðherra, sem lægju undir opinberum
ákærum dómstóla en nokkurt annað land í
Evrópu. En þessi stjórnarandstöðuþing-
maður var ekki ítalskur. Hann var Frakki.
Þetta var sex vikum fyrir almennar kos-
ningar til þingsins og pólitísk spilling var
það umræðuefni sem var á allra vörum. í
grein í Le Monde viðurkenndi Francois
Mitterrand að meint spilling væri það efni
sem bæri helst á milli hjá Sósíalista-
flokknum og kjósendum hans.
En Sósíalistaflokkurinn er flokkur
heiðarlegs fólks, að mati forsætisráðherr-
ans. Vafalaust gildir það um þorra flokks-
manna. En undantekningamar sem sanna
regluna, stinga í augu. Forseti þingsins,
Henri Emmanuelli, liggur undir ákærum
fyrir að hafa aflað fjár í ólöglega kosn-