Heimsmynd - 01.04.1993, Blaðsíða 39

MALCOLM OG MARTIN
Tveir merkir leiðtogar hittast á Capitol Hill í Washington D.C. 1964. dr. Martin
Luther King og Malcolm X. Báðir urðu fórnarlömb ofbeldis.
svaraði honum. Hann skynjaði menntunar-
skort sinn fljótt þegar hann settist við bréfa-
skriftir. Sem glæpamaður á götunni hafði
hann gert sér ljóst að hann byggi yfir þeim
hæfileika að eiga gott með að tjá sig en hann
vantaði orðaforðann, götumálið var honum
of tamt. Hann varð sér úti um orðabók og
hann las hana! Hann skrifaði niður hvert orð
með klaufalegri hendi og reyndi að leggja
þau öll á minnið. Hann vaknaði upp á
morgnana með orðin hringlandi í höfðinu og
svona hélt hann áfram dögum saman. Og
hann las bækur. Þegar ljósin voru slökkt
klukkan tíu á kvöldin, settist hann við klefa-
dymar og hélt áfram að lesa í skímunni frá
loftljósinu á ganginum. A klukkutíma fresti
gekk vörðurinn framhjá klefanum og þá
stökk hann upp í kojuna og þóttist vera
sofandi. Af öllu því sem hann las, vestrænni
og austrænni heimspeki, kom ekkert honum
eins úr jafnvægi og hryllingur þrælahaldsins.
„Bók eftir bók varð ég þess æ betur áskynja
hvernig hvíti maðurinn hafði kúgað og
arðrænt aðra kynþætti í aldanna rás.“ Og
Malcolm fór að predika yfir svörtum sam-
föngum sínum. Hægt og hljóðlega tók hann
tíma í að uppfræða þá um það sem hann
hafði lært. Hann kannaði viðbrögð þeirra og
sigtaði út þá þýlyndu, svertingja af ætt
Tómasar frænda, sem hann vissi að myndu
klaga hann fyrir fangelsisyfirvöldum fyrir
áróður.
Fáa fyrirleit Malcolm meir en þá
værukæru svertingja, sem undu glaðir við
molana sem féllu af borði hvíta mannsins og
áttu enga ósk heitari en að samsama sig hátt-
um og samfélagi þeirra hvítu. Það var á
þessum tímapunkti sem Malcolm ákvað að helga líf sitt í að segja
hvíta manninum til syndanna og fyrir þann málstað sagðist hann
tilbúinn að láta lífið. Hann varð stöðugt vissari í sinni sök urn illsku
hvíta mannsins. Hann las Paradísarmissi Miltons og hvemig djöf-
ullinn reyndi að nota páfann í Róm, Karla-Magnús og Ríkharð
Ljónshjarta til að ná aftur stöðu sinni eftir að honum var sparkað úr
Paradís. Honum fannst Milton með þessu móti vera að segja það
sama og Muhammad, að djöfullinn væri tákngervingur vestrænnar
menningar.
alcolm lét sér vaxa skegg, hætti að reykja og borða
svínakjöt enda genginn hinni nýju kennisetningu á
vald. Því brá honum mjög þegar hann uppgötvaði
að yngri bróðir hans, Reginald, sem upphaflega
hafði kynnt honum kenningar Muhammads hafði
verið rekinn úr reglunni. Malcolm skrifaði til
Muhammads og bað hann að horfa framhjá synd-
um bróður síns en lærimeistarinn svaraði honum og benti honum á
að Reginald hefði ekki verið nógu agaður til að vera múslimi og
efaðist Malcolm um það væri trú hans sjálfs ekki nógu sterk.
Malcolm meðtók skýringar lærimeistarans. Síðar var Reginald
komið fyrir á hæli þegar hann fór að sýna annarlega hegðun á
götum Roxbury. En það var einnig löngu síðar að Malcolm varð
fyrir einu stærsta áfalli lífs síns. Það var rúmum áratug eftir að hann
losnaði úr fangelsi og var þá orðinn einn þekktasti talsmaður
múhameðstrúarmanna í Bandaríkjunum að hann uppgötvaði að
maðurinn sem hafði fengið hann til að hafna sínum eigin bróður á
þeirri forsendu að hann væri ekki nógu agaður varð uppvís að
tvöföldu og syndsamlegu lífemi sjálfur. Þá leið Malcolm mikla
þjáningu vegna yngri bróður síns og jafnframt þá var hans eiginn
dauðadómur kveðinn upp.
Fram að þeim tíma, árin 1952 til 1963, helgaði Malcolm líf sitt
því að breiða út boðskap Elijah Muhammad. Laus úr fangelsi fór
hann að vinna í bílaverksmiðju í Detroit. Kvöldin notaði hann til að
veiða nýja áhangendur Muhammads á götum fátækrahverfanna.
Smátt og smátt óx vegur hans innan samtakanna en fyrsta moska
múslima hafði verið sett á laggirnar í Bandaríkjunum 1931, í
Detroit. Malcolm, sem nú hafði hlotið nafnið X, sem tákn fyrir
hinn ókunna uppruna blökkumanna, var hvatamaðurinn að því að á
einum áratug risu upp moskur múslima í fimmtíu ríkjum Banda-
ríkjanna og sjálfur var hann klerkur í stærsta söfnuðinum, New
York, Musteri sjö eins og sá söfnuður var kallaður. Siðareglur
Elijah Muhammad voru strangar. Hver sá sem hlýddi þeim ekki í
einu og öllu var rekinn eða einangraður um tíma, eftir þyngd
brotsins. En það var ekki fyrr en löngu síðar, þegar Malcolm sjálf-
um hafði verið úthýst af Muhammad, og ekki fyrir brot á
siðareglum, að hann komst að því að kenningar (framhald á bls. 81)
39
HEIMS
MYND