Heimsmynd - 01.04.1993, Side 50

Saltfiskverkun skömmu eftir aldamót.
/
Astandið í íslensku þjóð-
félagi hefur sjaldan verið
verra en nú. íslenskir
ráðamenn vita í rauninni
ekkert lengur í sinn haus,
komnir úr takt við það
sem kallast almenningur í
þessu landi enda álögur á
skattborgarana ört vaxandi ógnvaldur
heimilanna. Þrátt fyrir það hafa „ekkert
mál, það reddast“ verið einkunnarorð okkar
Islendinga um nokkurra áratuga skeið og
við höfum náð langt á því. Við höfum reist
okkur heimili og hús, oftast fyrir lánsfé sem
aldrei greiðist að fullu, menntað okkur,
eignast böm og buru, gifst og skilið og náð
í annan/aðra á sama tíma og við byggjum
upp starfsframa og stofnum fyrirtæki og
segjumst hafa náð langt. Þetta er þróun sem
hér á landi kallast eðlileg, þetta er leiðin
sem flestir fara og allt sem gert er öðruvísi
gengur á skjön við eðlilegu leiðina.
Utlendingar sjá hlutina hér í öðru ljósi,
glöggt er gests augað segir jú máltækið, og
telja þeir okkur oft og tíðum ekki með
öllum mjalla. Ástæðuna telja þeir fjarlægð
okkar frá öðrum menningarheimum, víð-
áttuna og veðráttuna sem við búum við.
Landslagið hefur mótað okkur á þann hátt,
þó sjóndeildarhringur okkar sé ekki í sam-
ræmi við þá víðáttu sem við búum við.
Flatlendið og víðáttan gera það að verkum
að okkur eru allir vegir færir, hindrunum
ýtum við á augabragði til hliðar og höldum
ótrauð áfram. Það kom mér til dæmis mikið
á óvart þegar ég var einu sinni spurð að því
í útlöndum hvort við Islendingar fyndum
ekki mikið fyrir einangrun. Eg svaraði að
sjálfsögðu með vanþóknun að svo væri alls
ekki. Vissi manneskjan ekki að Island er
nafli alheimsins, vissi hún ekkert um
skákeinvígið og leiðtogafundinn? Vissi hún
ekki að annaðhvort förum við Islendingar
til Evrópu eða til Ameríku, Island er í
miðjunni, ein álfa? Líklega vissi hún það
ekki.
Það eru sérkenni okkar að hafa mikið að
gera, hafa ekki tíma til þess að gera
nokkurn skapaðan hlut vegna anna í starfi
og heima fyrir.
Það að dvelja
langdvölum ofan í
skurði og nagl-
hreinsa spýtur er
mælikvarði á vel-
gengni í lífinu.
Lífsbarátta fyrri
ára hefur snúist
upp í lífsgæða-
kapphlaup, kapp-
hlaupið um hin
efnalegu lífsgæði
fór að heita lífs-
barátta og eftir þá
baráttu áttum við
að hafa öðlast lífs-
hamingju. Það
þýðir að lífsham-
ingja okkar felst í
steinsteypu, bif-
reiðum og því ytra
markmiði sem við
setjum okkur. Allt
annað má bíða betri
tíma. „Þau hafa náð
langt, þau eru svo
dugleg," sagði full-
orðinn maður við mig um daginn og átti þar
með við ung hjón, sem áttu hús, tvo bfla og
tvö börn og ferðuðust starfs síns vegna
reglulega erlendis. Hann tók hins vegar
ekki eftir því að hjónabandið var í molum
og að þessi ungu hjón áttu fátt eftir
sameiginlegt nema kvöldin sem fóru í að
kanna skuldastöðuna og að skipuleggja
afborganir. Þau höfðu allan
tímann farið
„eðlilegu“ leiðina,
leiðina sem
þau
Sjónvörpin þóttu frekar byltingarkennd þegar
þau komu á markaðinn seint á þriðja
áratugnum.
kapphlaupið, er merkilegt umhugsunar-
efni. Hvað er það sem fær okkur til að
stunda tvöfalda og þrefalda vinnu oft og
tíðum til þess að geta talist vel megnir
þjóðfélagsþegnar? Af hverju svörum við
alltaf í afsök-
unartóni ef við
búum í lítilli
blokkarfbúð eða
eigum ekki bfl? Af
hverju förum við
ekki með strætó
eða göngum út í
búð? Þrátt fyrir
varnaðarorð að
leggja ekki út í
neina óráðsíu, þá
setjum við allt í
botn og syngjum
síðan falskan ör-
væntingartóninn á
eftir.
Eitt af mörgum
sérkennum okkar er
vertíðarhugsunar-
háttur. Við tökum
eina vertíð fyrir í
einu og gætum þess
að hugsa ekki ögn út
fyrir hana. Við hræð-
umst afborgunardaga
og gluggaumslög og
látum skuldadaga
sífellt koma okkur á óvart. Við vonum til
hins síðasta að afborgunin verði lægri en
stendur á yfirlitinu. Langtímamarkmið er
ógnvaldur okkar.
Slíkur hugsunarháttur á sér langa sögu í
íslensku þjóðfélagi. Island var og er lrklega
enn fátæk þjóð. Peningar voru ekki til í
landinu, langvarandi sjúkdómar á borð við
berkla rændu okkur æsku þessa
lands og náttúruhamfarir
sviptu hundruð manna
héldu að þau ættu að fara. Á þeirri leið er
bara ekkert minnst á að þau þurfi tíma til
þess að rækta hvort annað, sýna hvort öðru
áhuga og veita styrk við erfið verkefni.
Ungu hjónin bara vissu ekki að það þarf að
skilja eftir tíma til að elskast.
Þessi ástríða okkar Islendinga, lífsgæða-
Blæjubíll frá 1939 með V-8 vél og ekta
leðursætum.
heimilum sínum. En sá fítonskraftur sem
býr í þessari þjóð hefur hjálpað okkur við
50
HEIMS
MYND