Heimsmynd - 01.04.1993, Qupperneq 71

Verslunarhús EG. Þó að aðeins um þúsund
manns húi í Bolungarvík minna þau helst á
stórmarkað í Reykjavík.
Loðnubrœðslan og
framkvœmdastjórinn,
Jónatan Einarsson.
Guðmundur Páll Einarsson, yfirverkstjóri,
við frystihúsið.
Gerð hans hefur vafalítið ekki síst náð
fram að ganga fyrir atfylgi Einars.
í raun og veru er hin dýra uppbygging í
Bolungarvík, aðeins í sautján kílómetra
vegalengd frá Isafirði, dæmi um þjóð-
hagslega óhagkvæmni. Ekki munaði svo
mikið um siglinguna út á miðin eftir að
bátar stækkuðu og hefði verið mun
hagkvæmara að einbeita sér að uppbygg-
ingu ísafjarðar. Og kannski er brýnast af
öllu núna þegar horfir í algert óefni í
Bolungarvík að grafa göng til Isafjarðar
svo að íbúar í Bolungarvík geti búið áfram
í húsum sínum en sótt vinnu til Isafjarðar
án þess að þurfa að aka hinn hættulega
Oshlíðarveg.
Einar Guðfinnsson var heilmikill
„gambler“. Hann sagði í samtali við Asgeir
Jakobsson:
„Ég hef alltaf hraðað mér að fram-
kvæma, það sem mér hefur fundist á
skorta, þegar getan hefur leyft, og þó oftast
heldur fyrr. Ég er marga áhyggjustundina
búinn að eiga vegna skulda sem ég sá ekki
hvemig ég gæti greitt.“
Asgeir segir ennfremur:
„Einar er allra manna bjartsýnastur og
kjarkurinn óbilandi, en þeir sem ekki
þekkja hann gætu haldið að hann væri full-
ur af bölmóði, þegar honum tekst best að
lýsa því hvemig allt sé að farast og ger-
samlega vonlaust. Þegar hann upphefur
þetta tal er hann að sækja í sig veðrið til
átaka. Það er enginn venjulegur barlómur
sem hann hefur upp - heldur er allt í
grænum sjó - og hann er mjög sannfær-
andi og ákveðinn. Þegar á þessu hefur
gengið nokkra stund, skiptir snögglega um
og hann snýst af jafnmiklum krafti að því
að finna ráð við þeim vanda sem um er að
ræða. Þetta minnti oft á veðurfar í um-
hleypingatíð; skýin hrannast upp þar til
það verður skýfall - æsileg rigning eða
haglbylur - en svo styttir jafnsnögglega
upp með heiðum himni.“
Asgeir segir að eitt sinn er þeir voru að
ræða saman hafi hann haft allt á homum
sér og sagt að lokum:
„Það getur ekki dregist út mánuðinn að
ég fari á hausinn."
Ég fór að hlæja: „Hvað heldurðu að þú
sért búinn að segja þetta oft um dagana?“
Hann varð enn ákafari við að sannfæra
mig um kollsteypuna og málaði nú allt
ástandið hálfu svartara en áður eins og
hann vildi vera viss um að hvergi sæi á
ljósan díl. En svo var élið gengið yfir og
hann segir glottandi:
„Það er ekki um annað að ræða en fara
að spara við þig kaffið. Það er orðið dýrt
kaffið.“
„Það er nú bara sá hængur á því snjall-
ræði,“ sagði ég, „að þú getur ekki þynnt
það meira en þú gerir - til dæmis núna
(hann hafði hellt uppá stanslaust meðan
hann lét dæluna ganga um ástandið) - en
það gæti máski létt eitthvað undir með þér
að nota rót?“
Hann hló með mér að þessari kaffi-
sparnaðarhugmynd sinni en sagði þó
fólgna í henni þá lífsreglu að bruðla aldrei
með neitt umfram þörf. „Þessa reglu,“
sagði hann, „verða menn að halda á hverju
sem gengur og jafnt í smáu sem stóru,
spara það sem hægt er að spara. Ef menn
slaka á þótt í litlu sé, þá fylgir fleira á eftir.
Það er ekki af nirfilshætti að ég ferðast
með strætisvagni í Reykjavík, ef ég kem
því við, heldur en taka leigubíl ...“
Einar Kr. Guðfinnsson, sonarsonur
Einars gamla, nú alþingismaður, var
útgerðarstjóri fyrirtækjanna er afi hans
lést. Hann sagði í minningargrein að gamli
maðurinn hefði haft það verk með höndum
71
eftir að hann var formlega búinn að láta af
öllum völdum að reikna út verð á vörum úr
byggingardeild og útgerðardeild og fylgj-
ast með reikningum:
„Afi var óvenju reikningsglöggur mað-
ur. Hann reiknaði jafnan út í huganum það
sem við nútímafólkið slógum upp í raf-
reiknivélum. Það sem krafðist meiri íhug-
unar setti afi ofan á blað og reiknaði
þannig út. Ekki datt honum þó í hug að
eyða til þessa pappírsörkum. Þess í stað
notaði hann umslögin sem bárust eftir að
hann var búinn að skera af þeim frímerkin.
Þannig kom fram nýtni hans og hirðusemi
á öllum sviðum.“
Annar sonarsonur Einars, Asgeir
Hjaltason, segir svo frá um afa sinn:
„Mest var gaman að fara með afa
morgunhringinn sem hann fór dag hvem.
Morgunhringurinn fólst í því að vakna
fyrir allar aldir, spjalla við trillukarlana
sem voru að leggja í hann, rölta urn frysti-
húsið og fyrirtækin, tala við fólk, frétta af
aflabrögðum, finna hjartslátt bæjarins.
Skipst var á kveðjum og ráðum. Gjaman
fylgdu nokkrar glettur: „Nei, heyrðu mig
nú, Einar minn. Þú hefur nú eitthvað
ruglast í morgun, þú ert með kirkjuhattinn
í dag!“ „Tja, er þetta nú satt? Þetta líkar
henni Betu minni nú ekki,“ svaraði afi
kíminn.“
Einar Guðfinnsson gekk jafnan með
hatt, aldrei með húfu. Bæjarbúar vissu
hvernig stóð á hjá karli eftir því hvar hatt-
urinn var staðsettur. Væri hann aftarlega á
höfði og hattbarðið reist var víst að bátar
höfðu aflað vel og markaðshorfur voru
góðar. Væri hatturinn hins vegar dreginn
neðarlega fram á enni vissu allir í
Bolungarvík að nú hefðu aflabrögð verið
léleg og söluhorfur slæmar.
Asgeir Jakobsson segir að Einar Guðfinns-
HEIMS
MYND