Morgunblaðið - 26.10.2019, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 26. OKTÓBER 2019
Ólga innan lögreglunnar
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Á síðustu árum hafa ítrekað komið
upp deilumál hjá lögreglunni, ekki
síst á höfuðborgarsvæðinu.
Þessar deilur komu enn á ný upp á
yfirborðið í kjölfar viðtals Morgun-
blaðsins við Harald Johannessen
ríkislögreglustjóra í september.
Haraldur taldi tíma til kominn að
stokka upp lögregluembættin. Það
fæli í sér allt of mikla yfirbyggingu
að hafa níu lögregluembætti á land-
inu. Með sameiningu embætta
mætti hagræða og efla löggæslu.
Eftir viðtalið lýstu átta af níu lög-
reglustjórum yfir vantrausti á
hendur Haraldi. Morgunblaðið leit-
aði til sex þeirra fyrir helgi en tveir
til viðbótar svöruðu ekki skila-
boðum. Enginn þessara sex lög-
reglustjóra vildi ræða yfirlýsinguna
eða hvernig hún var tilkomin.
Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir
dómsmálaráðherra sagði við Kast-
ljós í síðustu viku að hún bæri traust
til Haraldar. Hins vegar væri unnið
að skipulagsbreytingum sem gætu
falið í sér sameiningu embætta.
Borið hefði á ósætti innan lögreglu.
Alls störfuðu 664 lögreglumenn
hjá 11 embættum 1. febrúar sl., að
héraðssaksóknara og ríkislög-
reglustjóra meðtöldum. Þegar svo
margir eru í starfsliði kann ágrein-
ingur að verða um stefnu og
áherslur, ekki síst þegar breytingar
standa fyrir dyrum sem geta haft
mikil áhrif á starfsferil.
Mörg erfið mál komið upp
Mest hefur borið á ágreiningi hjá
lögreglunni á höfuðborgarsvæðinu,
en þar hafa mörg erfið mál komið
upp eftir að Sigríður Björk Guðjóns-
dóttir varð lögreglustjóri í júlí 2014.
Varða sum þeirra stjórnarhætti
hennar, sem hafa verið umdeildir.
Þá hefur ríkið fengið á sig dóma
vegna mála sem tengjast lögregl-
unni.
Hanna Birna Kristjánsdóttir, þá
innanríkisráðherra, skipaði Sigríði
Björk lögreglustjóra, en Stefán Ei-
ríksson hafði þá látið af störfum og
hafið störf hjá Reykjavíkurborg.
Skipunin var umdeild innan lögregl-
unnar, en samkvæmt heimildum
Morgunblaðsins hafði Jón H. B.
Snorrason aðstoðarlögreglustjóri
haft væntingar um starfið. Hann
flutti sig síðar um set til ríkis-
saksóknara. Jafnframt voru hinum
aðstoðarlögreglustjóranum, Herði
Jóhannessyni, falin ný verkefni.
Athygli vakti að Sigríður Björk
var skipuð án auglýsingar.
Sigríður Björk fyrsta konan
Við það tilefni sendi dómsmála-
ráðuneytið frá sér tilkynningu þar
sem fram kom að Sigríður Björk
væri fyrsta konan í embætti lög-
reglustjórans á höfuðborgar-
svæðinu. Þá kom fram að ráðherra
hefði í kjölfar niðurstöðu sérstakrar
valnefndar tilkynnt um skipan í
embætti lögreglustjóra í nýjum um-
dæmum. Samkvæmt nýjum lögum
yrði lögregluumdæmum fækkað úr
15 í níu um áramótin 2014/15. Sex
lögreglustjóranna voru valdir eftir
umsögn valnefndar og svo Sigríður
Björk af ráðherra. Sigmundur
Davíð Gunnlaugsson, sem tók við
embætti Hönnu Birnu eftir að hún
steig til hliðar, skipaði tvo lögreglu-
stjóra að auki, á Vestfjörðum og í
Vestmannaeyjum, eftir yfirferð val-
nefndar.
Hanna Birna lét af embætti í kjöl-
far svonefnds lekamáls, en sam-
skipti hennar við Stefán Eiríksson,
sem var þá lögreglustjóri, meðan
rannsókn stóð yfir vöktu athygli.
Snerist málið um leka á gögnum
um hælisleitanda sem vísa átti úr
landi. Aðstoðarmaður Hönnu Birnu
fékk síðar dóm vegna málsins. Fram
kom í yfirlýsingu Sigríðar Bjarkar
að hún ræddi tvisvar við hann í síma
morguninn sem Fréttablaðið sló
frétt, sem unnin var upp úr gögn-
unum, upp á forsíðu. Fram kom í
viðtali RÚV við Sigríði Björk að hún
hefði áður hringt í aðstoðarmanninn
úr síma á heimilinu.
Ekki meðal gagna í máli
Persónuvernd gerði athugasemd-
ir við að Lögreglan á Suðurnesjum,
sem Sigríður Björk stýrði, skyldi
hafa sent innanríkisráðuneytinu
gögn um umræddan hælisleitanda.
Nánar tiltekið taldi Persónuvernd
að skýrsludrög, sem Lögreglan á
Suðurnesjum miðlaði til innanríkis-
ráðuneytisins, hefðu ekki verið með-
al gagna í máli sem var til meðferðar
varðandi hælisleitandann. Miðlunin
hefði ekki verið skráð í málaskrá. Þá
hefði öflun ráðuneytisins á þessum
drögum heldur ekki verið skráð.
Hvort tveggja taldi Persónuvernd
hafa farið í bága við lög. Þegar sú
niðurstaða lá fyrir sendi Sigríður
Björk frá sér yfirlýsingu þar sem
sagði að lögregluembættið hefði tal-
ið sér heimilt að senda gögnin. Síðar
kom fram í greinargerð Hönnu
Birnu til umboðsmanns Alþingis í
janúar 2015, eftir afsögn hennar, að
samskipti hennar sem ráðherra við
lögregluna hafi verið mistök. Sam-
skiptin hefðu verið ósamrýmanleg
stöðu hennar sem yfirstjórnanda
lögreglumála. Þær Sigríður Björk
höfðu þekkst lengi.
Ólöf heitin Nordal, þáverandi
innanríkisráðherra, kvaðst þá bera
traust til Sigríðar Bjarkar.
Breytingar á skipulagi
Haustið 2015 sagði Morgunblaðið
frá því að umfangsmiklar skipulags-
breytingar stæðu fyrir dyrum hjá
lögreglunni á höfuðborgarsvæðinu.
Höfðu sumar breytinganna eftirmál
sem jafnvel rötuðu inn í dómsali.
Sigríður Björk sagði við Frétta-
blaðið í ágúst 2015 að markmiðið
væri m.a. að stytta boðleiðir.
Alda Hrönn Jóhannsdóttir, settur
yfirlögfræðingur hjá embættinu,
stýrði átaksverkefnum sem lutu að
kynferðisofbeldi, heimilisofbeldi,
mansali og hatursglæpum.
Áttu þessir málaflokkar eftir að
setja mikinn svip á lögregluna og
voru lögreglukonur í forsvari.
Vinnusálfræðingur í málið
Síðla árs 2015 skilaði vinnusál-
fræðingur skýrslu eftir viðtöl við
fjölda lögreglumanna. Hvatti hann
til úrbóta hjá lögreglunni. Af því til-
efni fór Sigríður Björk yfir málið í
samtali við Morgunblaðið: „Eftir að
ráðuneytið vakti máls á kvörtun-
unum hef ég einungis fengið vitn-
eskju um þennan samskiptavanda í
fjölmiðlum og í gegnum skýrslu sál-
fræðings,“ sagði Sigríður Björk.
Samkvæmt heimildum blaðsins
lauk rannsókn á einu málinu með
þeirri niðurstöðu sérfræðings að
Sigríður Björk hefði ekki komið vel
fram við lögreglumanninn.
Í ársbyrjun 2016 færði Sigríður
Björk samstarfsmann sinn Aldísi
Hilmarsdóttur til í starfi. Átti það
eftir að draga dilk á eftir sér.
Í ársbyrjun 2016 var staða lög-
reglufulltrúa hatursglæpa stofnuð
hjá lögreglunni og Eyrún Eyþórs-
dóttir ráðin í starfið. Hún starfaði
hjá miðlægri rannsóknardeild og tók
að sér hatursglæpi. Þeir komust í
umræðuna og hafa verið kveðnir upp
dómar vegna slíkra brota. Hins
vegar hefur sýknudómur í máli gegn
Pétri Gunnlaugssyni á Útvarpi Sögu
mögulega vakið mesta athygli. Sam-
tökin 78 kærðu hann til lögreglu í
apríl 2015 en hún felldi málið niður.
Boðaföll og breytingar
 Ýmis erfið mál hafa komið upp í tíð Sigríðar Bjarkar sem lögreglustjóra á höfuðborgarsvæðinu
 Hún hefur breytt skipulagi og lagt áherslu á málaflokka sem margir töldu hafa verið vanrækta
Morgunblaðið/Eggert
Lögreglustjóri Sigríður Björk Guðjóns-
dóttir tók við embætti sumarið 2014.
Hún hefur tekist á við mörg erfið mál.
kulturmennkulturmennKringlan
KLÆDDUÞIG UPP Í HLÝJA VETRARÚLPU
FRÁ PARAJUMPERS Í FROSTINU...