Morgunblaðið - 26.10.2019, Qupperneq 53

MENNING 53
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 26. OKTÓBER 2019
Glæsilegir skartgripir
innblásnir af íslenskri sögu
G U L L S M I Ð U R & S K A R T G R I PA H Ö N N U Ð U R
Skólavörðustíg 18 – www.fridaskart.is
TÓNLIST
Arnar Eggert Thoroddsen
arnareggert@arnareggert.is
Í uppistandi á dögunum varhent grín að íslenskum kven-röppurum, og samfélags- sem
fréttamiðlar fóru af stað. Steiney
Skúladóttir, meðlimur Reykjavík-
urdætra, sagði á Twitter: „Það er
verið að bóka okkur á festivöl um
allan heim, spila okkur á útvarps-
stöðvum eins og BBC og við vorum
að vinna verðlaunin besta „up and
coming hip hop band“ í Evrópu.
Það er pjúra bara Ísland sem vill
ekki sjá okkur. Þetta er svo ljótt
kynjamisrétti að ég á ekki orð.“
Eitt af verkefnum okkar allra
næstu áratugina er að vinda ofan
af kerfislægu kynjamisrétti sem er
að finna á öllum vettvangi lífsins.
Þetta snýst ekki um að mega ekki
þykja Reykjavíkurdætur leiðinleg-
ar, eitt af því fjölmarga sem er
misskilið í þessari umræðu. Þetta
snýst um að rétt sé gefið, sann-
girni, pláss og ærlegheit. Eða er
það tilviljun að af rúmlega 300 for-
síðum tónlistartímaritsins Mojo er
að finna fimm konur? Ekki einu
sinni Björk hefur komist þangað.
Ég man eftir tilkomumikilli,
svarthvítri mynd af Reykjavíkur-
dætrum, hvar Salka Sól var í for-
grunni. Sterk mynd, töff, alger
negla. Nánast ógnvekjandi. Vald-
eflandi, eins og sagt er. Konur
stígandi fram, með kassann út og
ef þú fílar þetta ekki þá getur þú
troðið því. Ég skil ekki umræðuna,
sem stundum (OK, nánast alltaf)
fer í gang hvað kvennarapp varðar
(það er auðvitað ekki til karlarapp,
bara rapp). Hér starfa kvenrapp-
arar á borð við Countess Malaise
(gotnesk og svöl), Fever Dream
(tilraunakennd og svöl), Alvia Is-
landia (svo súr og svo frábærlega
töff), CYBER (frábærlega fram-
sæknar og líkast til mitt uppáhald),
Kvenna- og karlarapp
Cell 7 (einn reyndasti og besti
rappari landsins) og auðvitað
Reykjavíkurdætur (drottningarn-
ar). Fullt af góðum hlutum í gangi,
mikil virkni, hugmyndavinna, ýtt á
mörk og farið yfir mæri. Misgóðar
plötur og misgóð lög, vissulega,
eins og gengur. „Karlar/strákar
kunna ekki að rappa“. Öfugt við
konur. Sagði enginn, aldrei. Hvers
vegna heyrir maður þetta aldrei?
Kannski vegna þrælöflugrar inn-
stimplunar í okkur öll, um að kon-
ur geti ekki staðið strákum jafn-
fætis í neinu? Við heyrum þetta öll,
svo oft og höfum gert svo lengi að
við erum fyrir löngu orðin ónæm
fyrir þessu. Fólk stígur fram og
segist ekki gera greinarmun á kon-
um og körlum í tónlist. Það sem sé
gott, sé gott. Stærir sig af þessu.
En gleymir um leið að 90% af því
sem otað er að okkur eru frá karl-
mönnum komin. Við fáum ekki
einu sinni tækifæri til samanburð-
ar!
Ég hef hlustað á tugi rapp-
platna með strákum/mönnum und-
anfarin fimm ár eða svo. Sumar
eru frábærar. Margar sæmilegar
og vel það. Sumar hálfgert drasl.
Óunnar og óspennandi. Eins og
gerist. Aldrei fer samt af stað um-
ræða um að strákar (athugið, það
er alltaf alhæft) geti ekki rappað.
Og það virðist aldrei vera sama
offorsið og þegar stelpur eiga í
hlut. Kynbundið niðurrif o.s.frv.
Hvort heldur sem það er rapp
eða ekki, þá burðast tónlistarkonur
með tvo eða þrjá pakka aukreitis.
Það er ekki nóg að þær séu sæmi-
legar í því sem þær gera, þær
þurfa að vera miklu betri en strák-
arnir. Framúrskarandi. Og þurfa
að svara fyrir það að vera stelpur
á meðan strákar fá frípassa á slíkt.
Mér fannst hrikalegt að lesa tíst-
færslu Sölku Sólar í kjölfar þess
sem er nefnt að ofan. Um að hún
hafi svo gott sem hætt að rappa,
eftir ljótt skot frá einhverjum í
menningarlegri valdastöðu.
Lái henni hver sem vill. Ég er
handviss um að skýringuna á til-
tölulega fáum kvenröppurum hér-
lendis megi finna í þessari stöðugu
illmælgi, hunsunum, dissi og axla-
yppingum. Maður nennir ekki
beint að koma sínu á framfæri,
hvað þá að byrja, við þannig að-
stæður. En ef þú fæddist karlmað-
ur bíður þín beinn og breiður veg-
ur. Hæfileikar geta verið í meðal-
lagi og upp úr. Jafnvel litlir.
Breytum þessu!
Ég er nefnilega sannfærður
um að flestir þeir sem rjúka upp til
handa og fóta þegar svona umræð-
ur fara í gang, eru sammála því
sem fram kemur í þessum pistli. Ef
fólk lítur sér nær sér það væntan-
lega að þetta er ekkert annað en
eðlileg sanngirniskrafa.
» Fólk stígur framog segist ekki gera
greinarmun á konum og
körlum í tónlist. Það
sem sé gott, sé gott.
Stærir sig af þessu. En
gleymir um leið að 90%
af því sem otað er að
okkur eru frá karl-
mönnum komin.
Konur standa frammi
fyrir alls kyns hömlum
hvað tónlistarbransann
varðar. Það er einfald-
lega staðreynd og nú
skal ég gefa ykkur
dæmi um hvernig þetta
getur hagað sér.
Morgunblaðið/Eggert
Bizness CYBER fyrir tökur á myndbandi í fyrra við lagið „Hold“ af plöt-
unni Bizness sem fjallar um fyrirtæki sem selur gardínur og demanta.
Listaverkasafn Valtýs Péturssonar,
sjálfseignarstofnun sem hefur að
markmiði að halda heiðri Valtýs á
lofti og sjá til þess að arfleifð hans
sem listamanns sé varðveitt, og Há-
skóli Íslands stóðu í fyrradag fyrir
viðburði þar sem fagnað var lokum
viðamikilla viðgerða á mósaíkverk-
um eftir Valtý í húsi mennta-
vísindasviðs háskólans við Stakka-
hlíð, í eldra húsi Kennaraháskólans.
Halla Hauksdóttir, stjórnarfor-
maður listaverkasafnsins, hélt
ræðu við þetta tilefni og sagði m.a.
að Valtýr væri líklega hvað þekkt-
astur sem listmálari og fyrir að
hafa verið leiðandi í abstraktlist um
miðbik síðustu aldar en færri vissu
að hann hefði lært mósaíkgerð hjá
Gino Severini í París veturinn 1956-
1957.
Eftir heimkomuna hefði hann
farið að gera mósaíkmyndir og lagt
sig fram um að nýta íslenskan efni-
við í þau verk þó svo íslensku stein-
arnir væru harðir og erfiðir í
vinnslu og legið hefði við hjóna-
skilnaði vegna hávaða og fljúgandi
steina á heimilinu sem jafnframt
var vinnustofa listamannsins. Árið
1963 var Valtýr beðinn að mynd-
skreyta nýbyggingu Kennaraskól-
ans í Stakkahlíð og kaus að gera
mósaíkveggmyndir. Mósaíkverk
Valtýs í skólanum eru tíu talsins og
m.a. í anddyrinu þar sem sjá má
verkið „Kosmos“, sem var á sínum
tíma stærsta vegglistaverk Íslands,
19 m² að flatarmáli.
Listaverkasafn Valtýs vann með
Listasafni Íslands að yfirlitssýn-
ingu og bók um hann árið 2016 og
voru mósaíkverkin í skólanum þá
mynduð. Ljóst varð að þau þörfn-
uðust viðgerðar og hreinsunar sem
nú er lokið en Karen Sigurkarls-
dóttir forvörður var fengin til
verksins, eins og fram kom í ræðu
Höllu. helgisnaer@mbl.is
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Fallegt Gestir virða fyrir sér eitt af mósaíkverkum Valtýs í skólanum.
Viðgerð lokið á verkum Valtýs
Einkasýning Hrafnhildar Ingu Sig-
urðardóttur, 987,9 hektópasköl,
verður opnuð í Gallerí Fold í dag kl.
14. „Hafið hefur sérkennilegt að-
dráttarafl, það er ógnvekjandi og
aðdáunarvert í senn,“ segir Hrafn-
hildur um viðfangsefni verka sinna
sem sýna oft sjólag og skýjafar sem
birtist meðfram ströndum landsins
þar sem himinn, haf og jörð renna
saman á ofsafenginn hátt.
„Hrafnhildur sækir gjarna mynd-
efnið á sínar heimaslóðir í Fljóts-
hlíðinni þar sem suðurströnd lands-
ins blasir við henni,“ segir m.a. í
tilkynningu og að listakonan vinni
ekki eftir ljósmyndum heldur verði
þessi veðrabrigði til í huga hennar.
Þetta er fjórða einkasýning Hrafn-
hildar í Galleríi Fold.
Náttúra Eitt af verkum Hrafnhildar Ingu.
987,9 hektópasköl í Galleríi Fold
Only the cold air
can wake me/
Aðeins kalda
loftið getur vakið
mig, nefnist sýn-
ing sem opnuð
verður í Deigl-
unni á Akureyri í
dag kl. 14. Þar
sýnir gestalista-
maður Gilfélags-
ins, Monade Li, þrjú tilraunakennd
myndbandslistaverk og eru tvö óð-
ur til kvikmyndarinnar Persona
eftir Ingmar Bergman. Li sýnir frá
myndbreytingu þriggja kvenna, að
því er fram kemur í tilkynningu.
Hún er arkitekt og kvikmynda-
gerðarkona og býr og starfar í Par-
ís í Frakklandi.
Óður til Persona
eftir Bergman
Úr einu verka Li.
Vagninn nefnist
nýtt matarupplif-
unarverk þar
sem íslenskt sam-
félag er skoðað í
gegnum mat og
matarmenn-
ingu og verður
í því boðið upp
á sérstök af-
brigði af íslenskri pylsu, innblásinni
af hinum ýmsu menningarhópum
sem búa á Íslandi. Verkið verður
frumsýnt í kvöld kl. 19 á Hallveig-
arstöðum í Reykjavík, á morgun kl.
16 og 19 á sama stað og 3. nóvem-
ber kl. 16 og 19 í Rauða krossinum í
Hafnarfirði. Sonja Kovacevic er
höfundur og leikstjóri verksins og
miðasala fer fram á tix.is.
Sérstök afbrigði af
íslenskri pylsu
Pylsa í brauði.