Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2015, Blaðsíða 22

Tímarit hjúkrunarfræðinga – 2. tbl. 91. árg. 201520
Eftirfarandi grein birtist fyrst í 2. tbl. Hjúkrunarkvennablaðsins 1948. Upphaflega
var textinn fluttur í ríkisútvarpinu 6. febrúar 1947 en Þorbjörg Árnadóttir flutti
samtals sjö erindi um heilsuvernd og menningarmál í útvarpinu á árunum 1946
til 1949. Greinin hefur hér verið talsvert stytt þannig að hún fjalli aðallega um
heilsuverndarstöðina á Henry Street í New York og um heilsuvernd í Seattle í
Bandaríkjunum. Þorbjörg vann sjálf á Henry Street 1943­1944 og bjó og starfaði
lengi í Seattle.
Konur á öllum öldum hafa hlynnt að
þeim sjúku. Páll postuli getur um Phebe
sem hafi líknað mörgum og einnig
sjálfum honum. Á miðöldunum voru
það nunnurnar öðrum konum fremur
sem líknuðu vanheilum. Það eru þó
ekki nema rúm hundruð ár síðan konur
af öllum stéttum fóru að leggja stund
á hjúkrunarnám. Sem kunnugt er var
Florence Nightingale forgöngukona á
því sviði. Foreldrar hennar voru enskir
og auðugir að fé. Segir svo í ævisögu
hennar að þegar á unga aldri hafi hún oft
horft upp í gluggana á stórhýsi foreldra
sinna og hugleitt það hvernig hægt væri
að breyta húsinu í spítala.
Á þeim tímum (um 1842) var enginn
hjúkrunarkvennaskóli til í Englandi og
stundaði því Florence hjúkrunarnám hjá
Fliedner presti sem ásamt hinum tveim
konum sínum, Friðriku og Karólínu, hafði
stofnað hjúkrunarskóla fyrir diakonissur í
Kaiserswerth.
Eftir að hafa áunnið sér mikla frægð fyrir
líknarstarfsemi sína meðal hermanna í
Krímstríðinu veturinn 1854­55 stofnaði
Florence Nightingale hjúkrunar kvenna­
skóla við St. Thomas spítalann í London.
Fyrir síðari heimsstyrjöld kom ég á St.
Thomasspítalann og sá stofu þá sem
helguð er minjagripum hins látna braut­
ryðjanda hjúkrunarkvennanna. Hjúkrunar­
konan, sem sýndi mér spítalann, skýrði
mér frá því að oftar en einu sinni hefði
Þorbjörg Árnadóttir
Þorbjörg Árnadóttir.
það komið fyrir sig að sér hefði fundist
svipur Florence Nightingale líða um
sjúkrastofurnar á þessum gamla spítala,
sem hún átti svo mikil ítök í í lifanda lífi.
Árið 1859 aðstoðaði Florence Nightingale
William Rathbone í Liverpool í Englandi
við það að stofna fyrsta Heimilis­
vitjanafélagið. Félag þetta réði til sín
eina hjúkrunarkonu til þess að vitja hinna
sjúku í heimahúsum. Í fyrsta ætlaði þessi
hjúkrunarkona að gefast upp við starfið,
en hún var hvött til þess að halda áfram
og eftir eitt ár voru heimilisvitjanahjúkrun­
arkonurnar á vegum félagsins orðnar 25
að tölu.
Það kom fljótlega í ljós að hjúkrunarkonur
sem vitjuðu sjúkra í heimahúsum þurftu á
víðtækari þekkingu að halda en almennri
hjúkrunarmenntun. Viðfangsefnin og
vandamálin voru mörg og það var augljóst
að jafnframt því sem hjúkrunarkonan
hjúkraði þeim sjúku þá var þörf á því
að hún kenndi fjölskyldunum hreinlæti
og skynsamlega lifnaðarháttu. Einnig
veittu læknar því eftirtekt að sjúklingar,
sem leituðu sér lækninga á ýmiskonar
hjálparstöðvum, þurftu leiðbeininga með í
heimahúsum og til þess að annast slíkar
leiðbeiningar var enginn betur fallinn en
heimilisvitjanahjúkrunarkonan. Árið 1887
var því stofnað félag í Englandi í þeim
tilgangi að búa hjúkrunarkonur sem vitjuðu
sjúkra í heimahúsum undir starf þeirra.
Í Bandaríkjunum stofnaði Lillian Wald,
hjúkrunarkona, Henry Street­hjúkrunar­
félagið í New York­borg árið 1893. Ásamt
vinkonu sinni valdi Lillian sér bústað í einu
af verstu skuggahverfum borgarinnar þar
sem snauðir, ómenntaðir innflytjendur frá
ýmsum löndum höfðu leitað sér athvarfs.
Margt af þessu fólki kunni ekki ensku og
átti erfitt með að bjarga sér á ýmsan hátt.
Jafnframt því sem þær stöllur vitjuðu hinna
sjúku, í þessu fátækrahverfi, leituðust
þær við að leiðbeina fjölskyldunum með
hin margvíslegu vandamál þeirra og
varð því hús þeirra Lillian Wald í Henry
Street nokkurs konar skóli fyrir þessa
öreiga sem strandað höfðu í hinni miklu
borg. Þetta brautryðjendastarf óx í sífellu
og varð umfangsmikið, ekki aðeins á
hjúkrunarsviði, heldur og á þjóðfélagslega
sviðinu.
GAMLAR PERLUR
HEILSUVERNDARSTARFSEMI