Fréttablaðið - 05.02.2020, Page 32

Við búum ekki
lengur í heimi
„ímyndarauglýsinga“ heldur
í heimi samskipta á
jafningjagrundvelli.
Alvarlegur skulda-
vandi fyrirtækja
sem þeim hefur ekki tekist
að ráða bót á af sjálfsdáðum,
leiðir í 99,9% tilvika til þess
að beiðni er sett fram um
gjaldþrotaskipti.
Í XI. kaf la laga nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti er að f inna hvoru tveggja ák væði sem
heimilar lánardrottnum að krefjast
gjaldþrotaskipta á búi skuldara og
ákvæði er skyldar stjórnendur til
að gefa bú félags upp til gjaldþrota-
skipta að viðlagðri bótaábyrgð.
Gjaldþrotaskipti eru sameiginleg
fullnustugerð allra kröfuhafa sem
hefst við uppkvaðningu úrskurðar
um að bú sé tekið til gjaldþrota-
skipta. Markmið gjaldþrotaskipta
er að slíta tilvist búsins með því að
greiða allar eignir búsins til kröfu-
hafa eftir fyrirframgefnum reglum.
Í lögum um gjaldþrotaskipti
er jafnframt fyrir að fara öðru
minna þekktu úrræði til úrlausnar
á skuldavanda fyrirtækja, nánar
tiltek ið nauðasamning i sam-
kvæmt VI.-X. kafla laganna. Öfugt
við gjaldþrotaskipti felur nauða-
samningur ekki í sér slit skuldara
heldur áframhaldandi tilveru hans
á grundvelli samnings um greiðslu
skulda eða eftirgjöf af skuldum,
sem kemst á milli skuldarans og
áskilins meirihluta kröfuhafa hans
og staðfestur er fyrir dómi. Nauða-
samningur bindur einnig aðra
kröfuhafa en þá sem að honum
standa og hefur það markmið að
ráða bót á neikvæðri eiginfjárstöðu
eða ógreiðslufærni skuldara. Beiðni
um heimild til að leita nauðasamn-
ings er oftar en ekki sett fram í kjöl-
far þess að skuldara hefur verið
veitt heimild til greiðslustöðvunar
samkvæmt III.-V. kafla laganna, en
greiðslustöðvun er þó ekki nauð-
synlegur undanfari nauðsamn-
ingsumleitana.
Með nauðasamningi falla til-
teknar kröfur niður svo sem kröfur
um vexti, verðbætur eftir úrskurð-
ardag, gjafakröfur og víkjandi lán.
Jafnframt standa tilteknar kröfur
utan nauðasamnings svo ekki verð-
ur um þær samið, til dæmis kröfur
um annað en peningagreiðslur sem
verður fullnægt eftir efni sínu og
kröfur í skuldaröð samkvæmt 109.,
110. og 112. gr. laga um gjaldþrota-
skipti, það er eignaréttarkröfur,
búskröfur og forgangskröfur. Jafn-
framt standa veðkröfur samkvæmt
111. gr. laga um gjaldþrotaskipti
óhaggaðar að því marki sem trygg-
ing er fyrir þeim í eign skuldarans.
Um afdrif annarra krafna en að
framan greinir getur skuldari samið
í nauðasamningi við kröfuhafa sína.
Algengustu áhrif nauðasamnings á
slíkar kröfur eru eftirgjöf þeirra í
heild eða að hluta, gjaldfrestur eða
breytt form greiðslu, til dæmis að
kröfur séu greiddar með útgáfu nýs
hlutafjár í skuldaranum.
Úrræði gjaldþrotaskiptalaga um
nauðasamninga hafa í gegnum
tíðina gefið góða raun séu skilyrði
til beitingar þeirra fyrir hendi.
Það hefur jafnframt sýnt sig að
hafi verið staðið af heilindum að
rekstri fyrirtækja og vandað til
verka við gerð nauðasamnings, fái
slíkir samningar almennt jákvæð
viðbrögð frá kröfuhöfum. Með
beitingu þeirra er þannig oftar en
ekki hægt að afstýra gjaldþroti
félags, með tilheyrandi jákvæðum
áhrifum fyrir samfélagið.
Í kjölfar efnahagshrunsins horfði
löggjafinn með góðum árangri
til nauðasamningsúrræðisins til
úrlausnar á fordæmalausri skulda-
stöðu einstaklinga sem þá var uppi.
Það gerði löggjafinn með setningu
laga nr. 24/2009 og síðar 101/2010
um greiðsluaðlögun einstaklinga.
Með því fengu margir einstakling-
ar raunhæfa úrlausn skuldamála
sinna sem án úrræðisins hefði leitt
til gjaldþrotaskipta á búum þeirra.
Þá lauk slitum á búum föllnu við-
skiptabankanna þriggja öllum með
nauðasamningi árið 2015. Ef frá eru
talin þessi tilvik hefur úrræðinu um
nauðasamninga sjaldan verið beitt
hér á landi á liðnum árum.
Í ársskýrslum dómstólaráðs og
héraðsdómstólanna kemur fram
að á árinu 2009 voru beiðnir um
gjaldþrotaskipti 2.511 og beiðnir
um nauðasamningsumleitanir
688. Á árinu 2010 voru beiðnir um
gjaldþrotaskipti 2.790 og beiðnir
um nauðasamningsumleitanir 774.
Á árinu 2011 fjölgar beiðnum um
gjaldþrotaskipti í 3.011 en beiðn-
um um nauðasamningsumleit-
anir fækkaði í 33. Skýrist fækkun
nauðasamningsumleitana á árinu
2011 af því að úrlausn skuldamála
einstaklinga hefur frá þeim tíma
lokið fyrir milligöngu embættis
umboðsmanns skuldara en ekki
héraðsdóms.
Frá árinu 2012 hafa gjaldþrota-
beiðnir alla jafna verið í kringum
2.300 á ári hverju en beiðnir um
nauðasamningsumleitanir einungis
um 20. Ljóst er þannig að alvarlegur
skuldavandi fyrirtækja sem þeim
hefur ekki tekist að ráða bót á af
sjálfsdáðum, leiðir í 99,9% tilvika
til þess að beiðni er sett fram um
gjaldþrotaskipti. Er þannig ekki
látið reyna á heimild til að leita
nauðasamninga nema í 0,1% tilvika.
Þessi tölfræði er töluvert langt frá
því sem gætir í nágrannalöndum
okkar og ekki eitthvað sem íslenskt
viðskiptalíf á að vera stolt af. Til-
efni er til þess að bæði skuldarar
og kröfuhafar gefi úrræðinu um
nauðasamninga frekari gaum í
tengslum við fjárhagserfiðleikara
fyrirtækja og leiti sér aðstoðar við
framkvæmd þeirra. Slík aukin beit-
ing heimilda til nauðasamningsum-
leitana er jafnframt í samræmi við
þá almennu grunnreglu skipta-
réttar að gjaldþrotaskipti skuli vera
þrautaúrræði. Þá verður að ætla að
það horfi til almannahags að gæta
þessa úrræðis oftar en raunin hefur
verið.
Nauðasamningur – vannýtt úrræði
Birgir Már
Björnsson
hæstaréttarlög-
maður á LEX og
kennari í skulda-
skilarétti við HR
Svipmynd
Sigurjón Andrésson
Sigurjón Andrésson hefur starfað hjá tryggingafélag-inu Sjóvá í 22 ár og þar af 12 ár sem markaðsstjóri. Hann segir að Sjóvá hafi unnið markaðsefni sitt
þannig að fjallað sé um tryggingar
og forvarnir á mannamáli. Þessu
hafi fylgt gagnger endurhugsun
og árangurinn hafi ekki látið á sér
standa.
Hver eru þín helstu áhugamál?
Fyrir utan samveru með fjöl-
skyldunni er ég forfallinn áhuga-
maður um mótorhjól og mótor-
sport. Í mótorsportinu tekst mér
að fá útrás og hreyfingu en ekki
síður að tengja saman áhuga minn á
ferðalögum um landið. Ég er virkur
í starfi ferða- og útivistarfélagsins
Slóðavina, og er reyndar nýhættur
sem formaður samtakanna. Með
Slóðavinum hef ég ferðast um
landið þvert og endilangt og kynnst
enn þá betur byggða- og jarðsögu
landsins.
Hvernig er morgunrútínan þín?
Ég vakna snemma og les blöðin
áður en ég baða mig. Ég er einn af
þeim sem lesa Moggann á hverjum
degi yfir góðum kaffibolla.
Fær útrásina gegnum mótorsportið
Nám:
Mannauðsstjórnun, diploma,
Háskóli Íslands 2005.
Verkefnastjórnun, Six Sigma (Black
belt) Juran Institute, USA 2006.
MBA – Háskólinn í Reykjavík 2010.
Störf:
Ég hef starfað hjá Sjóvá í tæp 22 ár.
Ég hóf störf í tjónaskoðunarstöð
félagsins 1998, en varð síðan for-
varnafulltrúi árið 2000 þar sem ég
rannsakaði meðal annars trygg-
ingasvik. Þá var ég verkefnastjóri á
skrifstofu forstjóra 2004-5 og við-
skiptastjóri á fyrirtækjasviði 2006.
Árið 2007 varð ég kynningarstjóri
og svo markaðsstjóri 2008. Nú er
titillinn forstöðumaður markaðs-
mála og forvarna.
Fjölskylduhagir:
Ég er kvæntur Margréti Söru Guð-
jónsdóttur, enskukennara við
Menntaskólann í Reykjavík. Saman
eigum við tvær dætur, Hrafnhildi
Svölu 22 ára og Heklu Sif 19.
Sigurjón segist lesa mikið, einkum bækur sem tengjast sögu eða jarðfræði. LJÓSMYND/HARALDUR GUÐJÓNSSON
Hvaða bók hefur haft mest áhrif
á þig?
Ég les mikið, en þó mest bækur
sem tengjast sögu okkar ásamt
hvers kyns jarðfræði- og eldgosa-
sögu. Mín uppáhaldsbók heitir
Örnefni í Vestmannaeyjum en
hún kom út árið 1938 og er mikill
fjársjóður fyrir okkur Eyjamenn.
En ætli bókin Býr Íslendingur
hér? sé ekki sú bók sem hefur haft
mest áhrif á mig, en í bókinni segir
Íslendingurinn Leifur Müller ótrú-
lega hörmungasögu sína úr fanga-
búðum nasista í síðari heimsstyrj-
öldinni.
Hver hafa verið mest krefjandi
verkefnin á undanförnum misserum
og hvað er fram undan?
Við hjá Sjóvá höfum breytt fyrir-
tækjamenningunni hjá okkur á
síðustu árum og það hefur verið
krefjandi og skemmtilegt verk-
efni. Árangurinn hefur verið
mikill, starfsánægja er orðin með
því mesta sem mælist á Íslandi og
ánægja viðskiptavina hefur stór-
aukist en síðustu þrjú ár höfum við
verið með ánægðustu viðskiptavin-
ina á tryggingamarkaði. Lykilatriði
í þessari vinnu var að við settum
aukna áherslu á verkefni sem bæta
upplifun viðskiptavina og setjum
þarfir þeirra í forgrunn.
Hvað varðar markaðsmálin
höfum við unnið markaðsefni
okkar þannig að þar sé fjallað um
tryggingar og forvarnir á manna-
máli og að það komist til skila á
öllum snertif lötum. Þessu fylgdi
gagnger endurhugsun á því hvernig
við tölum um tryggingar og árang-
urinn hefur ekki látið á sér standa,
hvort sem um er að ræða tryggð við-
skiptavina okkar eða rekstrarlega
mælikvarða.
Sérðu fyrir þér að rekstrarum-
hverfið taki breytingum? Ef svo er,
hvaða tækifæri felast í þeim?
Samskipti hafa breyst. Við búum
ekki lengur í heimi „ímyndaraug-
lýsinga“ heldur í heimi samskipta
á jafningjagrundvelli, sem gefur
okkur tækifæri til að miðla upplýs-
ingum á allt annan og persónulegri
hátt en áður. Þetta breytir hvernig
við nálgumst samskipti þar sem
vinnubrögðin, tæki og aðferðir eru
allt aðrar.
Gott dæmi er það samtal sem við
getum átt við fólk í gegnum aug-
lýsingar okkar á samfélagsmiðlum.
En þó að samskipti séu í auknum
mæli rafræn þá þýðir það ekki að
þau séu orðin ópersónulegri. Tæki-
færin fyrir okkur liggja í því að geta
mætt þörfum viðskiptavinarins
með breiðari hætti en áður, þegar
fólk vill afgreiða málin á netinu þá
getur það gert það hratt og örugg-
lega og þegar það vill ræða hlutina
við einhvern sem það treystir þá
erum við til staðar í útibúum okkar
um allt land.
Hvers konar stjórnunarstíl hef-
urðu tileinkað þér og hvers vegna?
Ef þú vilt fá hóp fólks til liðs við
þig er skýrt markmið og tilgangur
með vegferðinni nauðsynlegt vega-
nesti. Ég reyni að nýta styrkleika
hvers og eins og hef unun af því að
sjá fólk í kringum mig blómstra. Ég
nota aldrei orðin yfirmaður eða
undirmaður og kýs að taka þetta á
breiddinni með áherslu á jafnrétti
milli kynja og að raddir allra fái að
heyrast.
Hvar sérðu þig eftir 10 ár?
Ég vona að mér gefist tækifæri
til að vinna áfram með skemmti-
legu fólki að krefjandi verkefnum
sem skipta máli. Eftir 10 ár verð ég
vonandi umkringdur fjölskyldu
og vinum með fallega fjallasýn í
grenndinni.
9M I Ð V I K U D A G U R 5 . F E B R Ú A R 2 0 2 0 MARKAÐURINN