Fréttablaðið - 29.02.2020, Blaðsíða 16

Gunnar
Mín skoðun Sif Sigmarsdóttir

Það sem
mestu máli
skiptir er að
fylgja leið-
beiningum
sem fagaðilar
gefa, en hafa
verður í huga
að þær
breytast í
takt við
framvindu
mála.
Sighvatur
Arnmundsson
sighvatur@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jóhanna Helga Viðarsdóttir RITSTJÓRI: Jón Þórisson jon@frettabladid.is, FRÉTTASTJÓRAR: Ari Brynjólfsson arib@frettabladid.is,
Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is FRÉTTABLAÐIÐ.IS: Kristjón Kormákur Guðjónsson kristjon@frettabladid.is.
Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is
LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Bretinn Bob Weighton varð í vikunni elsti karl-maður í heimi þegar fyrrverandi methafi lést 112 ára að aldri. Bob, sem fæddist árið 1908 í tíð
Játvarðar VII, hefur lifað valdatíð fimm konunga og
drottninga og séð 26 breska forsætisráðherra koma
og fara.
Ekki eru fréttir af almennu langlífi í Bretlandi þó
jafngóðar. Ný skýrsla sýnir að lífslíkur Breta hafa
staðnað í fyrsta sinn í meira en heila öld og fara þær
sums staðar minnkandi.
Árið 2010 fór Michael Marmot, fremsti faralds-
fræðingur Breta, fyrir tímamótarannsókn á heilsu-
ójöfnuði á Englandi. Sýndi hann fram á bein tengsl
félagslegra og hagrænna þátta á heilsu fólks. Nú, tíu
árum síðar, hefur Marmot birt tölur sem sýna þróun
síðasta áratugar. Niðurstöðurnar þykja sláandi.
Konur í fátækustu sveitarfélögum landsins koma verst
út úr könnuninni en lífslíkur þeirra lækka um tæpt
ár. Tólf ár skilja að meðalævilengd þeirra ríkustu og
þeirra fátækustu. „Ef heilsa fólks er hætt að batna er
þjóðfélagið hætt að batna,“ segir Marmot um niður-
stöðurnar. „Skaðinn hefði ekki þurft að eiga sér stað.
Þetta er skammarlegt.“
Marmot er ekki í neinum vafa um hver sé rót
vandans. „Heilsa þjóðarinnar er í heljargreipum
fátæktar – fátækt takmarkar möguleika fólks til að
lifa heilsusamlega.“ Hann kennir niðurskurði hins
opinbera um sem hafi leitt til aukinnar fátæktar, bágs
húsakosts og skertrar félagsþjónustu. Marmot skorar
á ríkisstjórnina að vinna bug á fátækt barna sem eykst
hratt, fækka láglaunastörfum þar sem starfsskilyrði
eru bág og starfsöryggi lítið, sjá til þess að lágmarks-
laun og bætur tryggi mannsæmandi líf og fjárfesta í
fátækustu svæðum landsins.
„Flókið kerfi“
Verkfall borgarstarfsmanna í stéttarfélaginu Eflingu
hefur farið fram hjá fáum. Einkum hafa kjör ófag-
lærðs leikskólastarfsfólks vakið umtal en samkvæmt
upplýsingum Hagstofu Íslands hefur ófaglært starfs-
fólk í barnagæslu lægst laun af öllum starfsstéttum í
landinu. Að meðaltali eru heildarlaun þess hóps 375
þúsund krónur á mánuði, fyrir skatta og launatengd
gjöld. Í grein í Stundinni eftir Kolbein Stefánsson,
félagsfræðing hjá Hagstofunni, kemur fram að ófag-
lært starfsfólk á leikskólum geti fengið um 15% hærri
heildarlaun við ræstingar, 18% hærri laun fyrir að
afgreiða í verslun, 24% hærri laun fyrir að vinna við
handpökkun og í verksmiðju og 32,5% hærri laun við
glugga- og bílaþvott.
Könnun sýnir að 60% landsmanna styðja launa-
kröfur Eflingar. Ekki eru þó allir hlynntir því að
lægstu laun hækki. Raddir um launaskrið og höfr-
ungahlaup heyrast víða. Í Silfri Egils um síðustu helgi
lýsti Bjarni Benediktsson yfir áhyggjum af kröfunum.
Hann sagði lægstu laun vera hluta „af f lóknu kerfi“ og
„ákveðin lögmál“ myndu valda því að stéttir sem væru
„rétt fyrir ofan þá sem eru á lægstu laununum“ spyrðu
sig hvort það hefði verið „þess virði að fara í fimm ára
háskólanám; var það þess virði að taka námslán og
taka þriggja ára nám og svo mastersgráðu?“
Bjarni hefur á réttu að standa um eitt: Kröfur
Eflingar eru hluti „af f lóknu kerfi“.
Í skýrslu sinni um lífslíkur á Englandi reiknast
Mich ael Marmot til að heilsuójöfnuður kosti þjóðar-
búið 82 milljarða punda á ári í gegnum heilbrigðis-
kerfið vegna heilsuleysis sem tengist fátækt, félags-
þjónustu, bótakerfi og skatttekjur sem ríkið verður af.
Árið 2018 gerðu bresk stjórnvöld samanburð á því
hversu hratt lífslíkur aukast í hátekjulöndum innan
OECD. Aðeins tvö lönd komu verr út en Bretland.
Bandaríkin. Og Ísland.
Samkvæmt tölum Hagstofunnar lækkaði meðal-
ævilengd grunnskólamenntaðra kvenna á Íslandi á
árunum 2011-2018. Spurningin sem íslenskt samfélag
stendur frammi fyrir er ekki: Höfum við efni á því að
hækka lægstu laun? Hún er þvert á móti: Höfum við
efni á því að gera það ekki?
Hvað kostar fátækt?
mánudaga-föstudaga 7.30 -17.30
laugardaga 8.00 -16.00
sunnudaga 9.00 -16.00
Austurströnd 14 • Hringbraut 35
....................................................Sími: 561 1433
www.bjornsbakari.is
mánudaga-föstudaga 7.30 -17.30
laugardaga 8.00 -16.00
sunnudaga 9.00 -16.00
Austurströnd 14 • Hringbraut 35
....................................................Sími: 561 1433
www.bjornsbakari.is
MUNDU EFTIR GÖMLU GÓÐU
AFMÆLISKRINGLUNNI
- fyrir 25-30 manns
Öll rúnstykki á 99 kr.
Það var auðvitað bara tímaspursmál hvenær fyrsta tilfelli COVID-19 kóróna veirunnar kæmi upp hér á landi. Tilfellum utan Kína hefur verið að fjölga hratt á undanförnum dögum og sífellt f leiri lönd bætast í hópinn.
Ógnin virtist ansi fjarlæg þegar ástandið var
bundið við Kína en hefur verið að færast nær og
nær.
Fjölmiðlar heimsins hafa eðlilega verið mjög
uppteknir af útbreiðslu veirunnar og viðbrögð-
um við henni. Það getur þó verið erfitt að ná
utan um ástandið, þar sem hlutirnir eru f ljótir að
breytast. Áhrifa er þegar farið að gæta á mörgum
sviðum þeirra samfélaga þar sem f lest tilfellin
hafa greinst. Þá hafa fjármálamarkaðir ekki farið
varhluta af ástandinu og hlutabréfavísitölur
lækkað mikið. Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin
hefur lýst yfir neyðarástandi vegna hinnar hröðu
útbreiðslu og varar við að veiran muni að lokum
ná til allra landa.
Þrátt fyrir þessa alvarlegu stöðu er mikilvægt
að fólk haldi ró sinni. Það sem mestu máli skiptir
er að fylgja leiðbeiningum sem fagaðilar gefa,
en hafa verður í huga að þær breytast í takt við
framvindu mála. Það má búast við að tilfellum
fjölgi hér á landi, en eins og landlæknir benti á í
gær fá um 80 prósent smitaðra lítil einkenni. Lítill
hópur, eða um fimm prósent, veikist alvarlega og
fær lungnabólgu. Þess vegna er afar brýnt að huga
að þeim sem eru í sérstökum áhættuhópum.
Nú er rúmur mánuður síðan fréttir fóru að
berast af fjölda smitaðra í Wuhan-héraði í Kína.
Heimsbyggðinni hefur því gefist nokkur tími
til að undirbúa aðgerðir og viðbúnað. Ísland er
þar engin undantekning og hægt er að nálgast
greinargóðar upplýsingar um stöðu mála á vef
landlæknis sem uppfærðar eru reglulega.
Á blaðamannafundi í gær beindi Víðir Reynis-
son, yfirlögregluþjónn hjá Ríkislögreglustjóra,
þeim orðum að þjóðinni að vanda samtalið um
þessi mál. Hann benti einnig á að ekki megi
gleyma börnunum. Þau geta eðlilega orðið hrædd
við svona aðstæður og því er mikilvægt að ræða
málin af yfirvegun við þau.
Næstu daga og vikur munu helstu stofnanir
samfélagsins þurfa að vinna saman til að lág-
marka þann skaða sem veiran mun valda. Það
er engin ástæða til að ætla annað en að þeir
fagaðilar sem halda utan um þessi mál muni
halda áfram að veita almenningi og fjölmiðlum
allar nauðsynlegar upplýsingar. Eins og aðstoðar-
maður landlæknis hefur bent á hagnast enginn á
því að halda slíkum upplýsingum leyndum.
Höldum
ró okkar
2 9 . F E B R Ú A R 2 0 2 0 L A U G A R D A G U R16 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
SKOÐUN