Fréttablaðið - 29.02.2020, Blaðsíða 82

Það er lögð mikil áhersla á sköpun í námskrá, sem og ýmsum öðrum stefnumótunarplögg-um en ég held að það sé brýnt að auka vægi
þessa þáttar í skólastarfi, bæði í
grunn- og framhaldsskólum,“ segir
Ingvar Sigurgeirsson, prófessor í
kennslufræði, spurður hvort það sé
nægileg rækt lögð við sköpun sem
er sögð einn grunnþátta í menntun
í aðalnámskrá.
„Það þarf að ef la list- og verk-
greinar í skólum en það er að verða
mikil vakning um mikilvægi sköp-
unar í skólastarfi. Þótt við viljum
gera betur, þá stöndum við býsna
vel í alþjóðlegum samanburði.
Íslensku tónlistarskólarnir eru öfl-
ugir og við eigum marga frábæra
tónlistarmenn vegna þess góða
náms sem fer þar fram. En um leið
veiktist tónlistarkennsla í grunn-
skólum. Mér finnst vandséð að það
sé nokkuð mikilvægara en að leggja
rækt við sköpun og nýsköpun í
skólastarfi, því þau störf sem unga
fólkið á eftir að sinna hafa ekki
enn verið fundin upp. Sköpun á
að vera grundvallaratriði og aðal í
hverri kennslustund,“ segir Ingvar
og tekur fram að það sé vakning í
menntakerfinu.
Sköpun úr krísu í Borgarnesi
„Það er hugað að þessu í mörgum
skólum. Ég get nefnt Menntaskól-
ann á Tröllaskaga sem dæmi og nú
er verið að stofna þrjá nýja skóla í
Grafarvogi – einn þeirra, Víkurskóli,
sem verður unglingaskóli – á einmitt
að verða nýsköpunarskóli. Ég held
ég geti líka fullyrt að það er ákveðin
vakning í skólakerfinu. Ég heimsæki
marga skóla og hef séð mörg sérlega
áhugaverð verkefni þar sem sköpun
hefur verið í brennidepli,“ segir Ing-
var sem starfar bæði sem kennari í
háskólanum og skólaráðgjafi. Hann
fer vítt og breitt um landið og tekur
út skólastarf. Eitt verkefnanna sem
hann komst í kynni við varð til í hús-
næðiskrísu grunnskóla í Borgarnesi.
„Ég kem varla í skóla núorðið
nema að sjá eitthvað sem kveikir
neista. Gott dæmi um skapandi
nám er í Menntaskólanum í Borgar-
nesi. Unglingadeild grunnskólans
vantaði skólastofur því það var
verið að byggja við skólann. Þeir
ÞAU STÖRF SEM UNGA
FÓLKIÐ Á EFTIR AÐ SINNA
HAFA EKKI ENN VERIÐ
FUNDIN UPP.
Ingvar Sigurgeirsson
SKÖPUNARFERLIÐ
VIRKJAR HUGANN OG
GLEÐISTÖÐVAR HEILANS.
Áslaug Baldursdóttir
Skapandi
eða apandi?
Samfélagið stendur frammi fyrir síaukinni
kröfu um nýjar nálganir og frumkvæðis-
hugsun. Hvað felst í skapandi hugsun í
skólum og á vinnustöðum og hvernig
getum við sjálf virkjað sköpunargáfuna?
ÞAU STÖRF
SEM UNGA
FÓLKIÐ Á
EFTIR AÐ S
INNA HAFA EK
KI ENN VER
IÐ FUNDIN
UPP In
gvar Sigur
geirsson
SKÖPUNAR
FERLIÐ
VIRKJAR H
UGANN OG
GLEÐISTÖÐ
VAR HEILA
NS Áslaug Baldurs
dóttir
Kristjana
Björg Guð
brandsdót
tir kristjana@fr
ettabladid
.is
fengu inni í kjallara Menntaskólans
í Borgarnesi. Þau voru sett í í fjög-
urra til fimm manna hópa og hver
hópur fékk það verkefni að búa til
nýtt land, ákveða staðsetningu þess
á jörðinni, ákveða landslag, tungu-
mál, gjaldmiðla og hugsa um alla
þætti þessa nýja samfélags. Verk-
efnið stóð yfir í fimm vikur og var
mjög áhrifamikið.“
Þarf viðhorfsbreytingu
„Við þurfum að skapa réttar aðstæð-
ur og umhverfi til skapandi hugs-
unar í í skólum og á vinnustöðum.
Kennarar og stjórnendur þurfa að
vera opnir fyrir nýjum hugmynd-
um, nálgunum og spurningum
nemenda sinna og starfsmanna um
fyrirfram mótuð ferli,“ segir Áslaug
Baldursdóttir, kennari, hönnuður og
ritstjóri, sem hélt erindi um sköpun
á Menntadegi atvinnulífsins nýver-
ið og hvatti stjórnendur til að búa
til andrúmsloft þar sem er hvatt til
skapandi hugsunar, þekkingarleitar
og þekkingarsköpunar. „Starfsmenn
þurfa að finna að spurningar þeirra
og hugmyndir séu velkomnar,“ segir
Áslaug og sagði vanda bæði kennara
og stjórnenda ekki felast í vilja held-
ur skorti á áhugaverðum nálgunum
og umhverfi sem leiðir til skapandi
hugsunar.
„Við þurfum viðhorfsbreytingu
til skapandi greina. Við þurfum að
auka við endurmenntun kennara,
stjórnenda og starfsfólks í skap-
andi hugsun og nýsköpun,“ bendir
Áslaug á. „Við lifum á tímum 4. iðn-
byltingarinnar og síaukin krafa um
nýjar nálganir er alltumlykjandi.“
Erindi Áslaugar á Menntadegi
atvinnulífsins kallaðist Skapandi
eða apandi? og vísar í það forskot
sem skapandi hugsun gefur fólki.
„Að vera skapandi í víðtækum
skilningi þýðir að maður hugsar út
fyrir fyrirfram skilgreinda ramma
og leitar leiða til að móta nýja sýn,
nýja hugsun, nýja nálgun og nýjar
lausnir.
Vafalaust hafa margar góðar
hugmyndir ekki orðið að veru-
leika vegna þess að umhverfið gerir
okkur auðveldara um vik að vera
fylgjendur, apa eftir, í stað þess að
vera leiðandi og skapandi einstakl-
ingar. Að vera apandi er þá kannski
það að leita aldrei nýrra leiða,
nýrra lausna og eða hugsa hlutina
út frá nýju sjónarhorni. Ekki mis-
skilja mig, það þurfa ekki allir að
breyta heiminum. Við þurfum að
lifa í jafnvægi, en það er synd ef
við missum af tækifærunum til
að móta hlutina og hafa áhrif á
umhverfið í kringum okkur,“ segir
Áslaug.
Allir geta verið skapandi
En ætli margir hafi skakkt viðhorf til
skapandi hugsunar? Að þeim sé hún
ekki ætluð heldur aðeins þeim sem
fást við listir?
„Viðhorf okkar til eigin sköpunar
skiptir máli. Við höfum öll sköpun-
arþörf í einhverri mynd. Það að vera
skapandi einstaklingur þarf ekki
að þýða að við gerum lítið annað
en að vinna að einni ákveðinni list-
sköpun allan daginn alla daga. Við
segjum sjálfum okkur að við getum
ekki með nokkru móti verið skap-
andi ef við erum að gera fleiri hluti
eins og að sinna vinnu, íþróttum
eða öðru. Við teljum okkur trú um
það að til þess að vera frambærileg
í einhvers konar sköpun þurfum við
að lifa eins og gömlu listamennirnir
í einveru með penslana okkar og
strigann og hugsa um lítið annað
en listaverkið og afurðina.
Við þurfum að muna að það eru
ekki aðeins listamenn sem geta
skapað heldur geta allir verið skap-
andi, við allar mögulegar aðstæður.
Sköpunargáfan getur notið sín í
hvers kyns sköpun og andinn og
hugmyndaflæðið getur komið yfir
þig hvenær sem er og hvar sem
er. Á leið í vinnu, við hinar ýmsu
aðstæður og jafnvel í svefnrof-
unum. Þá er gott að skrifa hjá sér
hugmyndina þannig að við glötum
ekki þeim neista sem kviknar. Það
er mikilvægt að vera sveigjanlegur,
afslappaður og opinn fyrir því sem
flæðir til okkar eða brýst um í hug-
anum þegar við sköpum. Það er líka
mikilvægt að þora að brjóta upp
daglegt mynstur og þannig upplifa
nýja hluti sem hafa áhrif á skapandi
hugsun,“ segir Áslaug.
Sköpun er flæði
Hvernig eigum við að stuðla að að
skapandi hugsun?
„Við þurfum að leyfa sköpunar-
gáfunni að brjótast fram án allra
þvingana. Sköpun er f læði og
oft er best er að leyfa sköpunar-
ferlinu að eiga sér stað þegar það
eru engar fyrirfram mótaðar hug-
myndir um hver útkoman eigi að
vera. Ferlið sjálft er sköpun, ekki
einungis afurðin. Stundum kveikir
tónverk, ritverk eða málverk, og
svo mætti lengi telja, upp hughrif
hjá viðtakandanum sem síðan
setur af stað hugsanaferli sem ef
vel er að gáð getur leitt af sér hug-
mynd sem vert er að gefa gaum.
Við þurfum að gefa eigin hugmynd-
um betri gaum og skrá þær niður.
Þótt við síðan gerum ekkert með
hugmyndirnar þá erum við með
þessu að virkja skapandi hugsun
sem síðan getur leitt til annars
konar sköpunarferlis. Sköpunarferl-
ið virkjar hugann og gleðistöðvar
heilans. Að geta lagt til samfélagsins
í formi eigin hugvits og sköpunar-
krafts er ómetanleg og gefandi til-
finning sem allir ættu að fá tækifæri
til að upplifa,“ segir Áslaug.
Kristjana Björg
Guðbrandsdóttir
kristjana@frettabladid.is
2 9 . F E B R Ú A R 2 0 2 0 L A U G A R D A G U R34 H E L G I N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð