Skessuhorn - 22.05.2019, Blaðsíða 14

MIÐVIKUDAGUR 22. MAí 201914
Á tveimur síðustu áratugum hefur
skógrækt hér á landi verið aukin til
muna. Ríkisvaldið hefur stutt við
það starf meðal annars í gegnum
landshlutaverkefni eins og Vestur-
landsskóga. Áhugasamir landeig-
endur hafa látið skipuleggja land-
svæði undir skógrækt, fengið styrki
til gróðursetningar og vinna að því
að græða og bæta landið. Víða um
land má þannig sjá efnilega skóg-
rækt sem með tíð og tíma mun
breyta ásýnd landsins og veðurfari.
í hópi skógræktarmanna er Stef-
án Kristinn Teitsson frá Akranesi.
Þrátt fyrir að vera á 90. aldursári
slær Stefán ekki slöku við, pantaði
níu þúsund trjáplöntur fyrir árið og
er byrjaður í vorgróðursetningunni.
Árið 2003 keypti Stefán um hundr-
að hektara úr landi Hafnar í Mela-
sveit og stofnaði nýbýlið Hafnarsel
ofan við þjóðveg. Landið er norðan
við Hafnará og markast af þjóðveg-
inum í vestri og er upp að rótum
Hafnarfjalls. Vegfarendur þekkja
svæðið vel, ekki síst vegna þess að
þar er þekkt að varhugavert getur
verið að aka ef hvassan suðaustan-
stæðan vind leggur af fjallinu. Það
getur því verið skeinuhætt á Hafn-
armelunum í hvassviðri. Með tíð og
tíma mun skógrækt Stefáns bónda í
Hafnarseli breyta þeim aðstæðum á
hluta þjóðvegarins. Stefáni er um-
hugað um skógræktina. Við tókum
hann tali í skógarlundinum í Hafn-
arseli.
Endurvakti
skógræktarfélag
„Ég kaupi þessa hundrað hekt-
ara lands úr landi Hafnar í Mela-
sveit árið 2003 og stofna hér ný-
býlið Hafnarsel. Ég hafði lengi
haft áhuga fyrir skógrækt og fannst
þetta gott tækifæri að huga að þessu
áhugamáli mínu eftir að hefðbund-
inni starfsævi lauk,“ segir Stefán,
en hann rak um áratugaskeið Tré-
smiðjuna Akur á Akranesi, byggði
hús og framleiddi húsgögn. Fjöl-
skylda Stefáns rekur áfram Akur
og raunar er Stefán enn að dunda
á verkstæðinu, rennir listilega vel
skálar úr tré. Stefán var í þriggja
manna gönguhópi sem ákvað fyr-
ir nærri fjórum áratugum að end-
urvekja Skógræktarfélag Akra-
ness. „Félagið varð til að nýju árið
1980 og byrjuðum við að planta í
Slögu við Akrafjall sem þá var afgirt
svæði. í því félagi var ég formaður
um hríð og sit meira að segja enn í
stjórn þess,“ segir Stefán. Þess má
geta að árið 2014 fékk Stefán við-
urkenningu frá Skógræktarfélagi
íslands fyrir þátt sinn í að endur-
vekja Skógræktarfélags Akraness.
Þá hefur félagið sjálft einnig heiðr-
að hann fyrir framlag sitt til skóg-
ræktar á Akranesi.
Kindin getur
verið ágeng
Nýbýlið Hafnarsel er land sem ein-
kennist af melum. Þó eru gróin
svæði með móum og gömlum tún-
um inn á milli og þéttari gróður
er upp við fjallsrætur. Stærsti hluti
landsins er hinsvegar Langimelur
svokallaður. „Landið er afgirt en
þrátt fyrir það er maður aldrei al-
veg laus við ágang sauðkindarinn-
ar. Þær eru býsna ákveðnar sum-
ar sem hafa einbeittan brotavilja,“
segir Stefán og kímir. „Eigandi fjár-
ins hefur hins vegar verið liðlegur
að smala út hjá mér þegar ég hef
beðið hann,“ bætir hann við.
Skrúfuðust upp og
hurfu í tómið
Ofarlega í landið setti Stefán nið-
ur tvö sumarhús en í skipulagi fyr-
ir lögbýlið er gert ráð fyrir að hægt
sé að byggja tíu sumarhús til við-
bótar. Neðra húsið á Stefán sjálfur
og þar er skráð lögbýli Hafnarsels.
Dóttir hans og tengdasonur eiga
efra húsið en fleiri úr fjölskyldu
Stefáns koma að gróðursetningu
og öðru sem til fellur. „Það hefur
verið mest áskorun að rækta upp
Langamelinn,“ segir Stefán og sýn-
ir blaðamanni hvernig birkiplöntur,
lerki, greni og fura hafa náð að vaxa
úr grasi þrátt fyrir talsvert vindá-
lag og að því er virðist gróður-
snauða mela. Birkið er einkar fal-
legt hjá honum og elstu plönturn-
ar sem plantað var fyrir innan við
fimmtán árum fyrir löngu vaxnar
fólki yfir höfuð. Hann segir falleg-
ustu birkiplönturnar vera af Bæjar-
staðakvæmi, ljósar að lit á stofni.
Öspum hefur Stefán komið á legg
með stiklingaræktun og plantað í
skjólbelti. Sigvaldi heitinn Ásgeirs-
son ráðgjafi hans, sem stýrði Vest-
urlandsskógum í upphafi, hafi ekki
verið hrifinn af ösp í landslaginu,
en sjálfur taldi Stefán öspina góða
til að mynda fljótt skjól fyrir ann-
an gróður. Þannig eru tvö kílómet-
ers löng skjólbelti sem komið hef-
ur sér vel að hafa í snörpum vindi
sem vissulega geta slegið sér nið-
ur á þessum slóðum. „Öspin er frek
planta, en dugleg. Hún skapar fljótt
skjól og hjálpar öðrum plöntum að
komast til lífs,“ segir hann. Stef-
án hefur lagt áherslu á skjólbelta-
ræktunina og ekki að ástæðulausu.
„Hér tættist eitt sinn upp í ofsaroki
fimmtíu metra löng gróðurþekja í
hvassviðri með trjám og öllu. Þar
hafði tveggja ára birki verið gróð-
ursett og hver einasta planta hrein-
lega skrúfaðist upp og hvarf út í
tómið. Ég hef ekki plantað í þenn-
an blett að nýju til að minna bæði
mig og aðra á hvernig veðrið get-
ur orðið hér. Það góða er hins veg-
ar að þegar aðrar plöntur vaxa upp
með tíð og tíma munu þær mynda
varanlegt skjól og breyta vindálag-
inu bæði hér á landareigninni en
einnig mun draga úr vindálagi á
þjóðveginum.“
Stórátak í landgræðslu á
Hafnarmelum
Stefán segist hafa verið viðloðandi
þetta svæði í Melasveitinni allt frá
1966 að hann keypti gamlan sum-
arbústað í landi Ölvers, sunnan
Hafnarárinnar. í kringum bústað-
inn plantaði hann um sex þúsund
trjáplöntum árið 1973, tré sem nú
eru 10-12 metra há og mynda þétt-
an skógarlund upp við fjallið. „Ég
hafði lengi haft augastað á þessu
landi norðan ár og falaðist eftir því
og keypti af Ólafínu í Höfn. Hér
unum við okkur vel,“ segir Stefán.
Aðspurður um hvað honum finn-
ist skemmtilegast að gera varðandi
skógræktina segir hann það vera að
planta út. „Það er mest skemmti-
legt að planta en einnig er ánægju-
legt að upplifa að meirihluti plant-
anna lifir og eiga eftir að bæta land-
ið og loftslagið.“
Hann segir gríðarlega mikla
breytingu hafa orðið í Melasveit-
inni eftir að ákveðið var að sá lúp-
ínu í melana. „Landgræðslufélag-
ið við Hafnarfjall beitti sér fyrir
þeirri sáningu og hér er búið að
græða upp um 1200 hektara lands
sem áður var gróðurvana melur.
Þetta geta vegfarendur séð þegar
þeir aka um þjóðveginn. Melarnir
eru horfnir, gróður er að myndast
og ásýnd landsins verður fallegri.
Sjálfsáð birki er farið að teygja sig
upp úr lúpínubreiðunni og smám
saman tekur það yfirhöndina og
lúpínan hopar. Þetta verkefni er
að mínu viti það stærsta sem unn-
ið hefur verið í landgræðslu á öllu
Vesturlandi. Ég er stoltur af að eiga
þátt í þessu verkefni,“ segir Stefán.
Allt vel skipulagt
Oftast segist Stefán fá aðstoð barna
og barnabarna við skógræktina, en
þegar blaðamaður leit við í síð-
ustu viku var hann einn á ferð, ný-
lega búinn að sækja um fjögur þús-
und plöntur að Reit í Reykholts-
dal þangað sem skógræktarbænd-
ur sækja plöntur sem Vesturlands-
skógar útvega. Aðspurður segist
hann nú vera búinn að planta í um
60% af landinu í Hafnarseli. Frá
2004 hefur hann plantað 160 þús-
und plöntum. Bókhald yfir hvert og
eitt sumar geymir hann í vandaðri
dagbók þar sem hægt er að fletta
upp hverju einasta sumri; tegund-
um og kvæmum, dagsetningum,
allt eftir mikilli reglusemi. Áður en
skógræktin hófst segist hann hafa
fengið Sigvalda Ásgeirsson, sem
stýrði Vesturlandsskógum, til að
skipuleggja landið. Á korti er jörð-
in skilmerkilega reituð niður eft-
ir jarðvegi og landgerð og mælt
með hvaða plöntur henta hverjum
stað. „Hann Sigvaldi reyndist mér
vel og vann þennan undirbúning
af kostgæfni. Því miður nýtur hans
ekki lengur við, varð bráðkvaddur á
besta aldri fyrir nokkrum árum.“
Við kveðjum Stefán Kristinn
Teitsson skógarbónda í Hafnar-
seli og þökkum fyrir móttökurnar.
í næstu ferð um Hafnarmelana eru
lesendur hvattir til að gjóa augun-
um í átt til Hafnarfjallsins og virða
fyrir sér landið sem smám saman er
að breytast að tilstuðlans skógar-
bóndans í Hafnarseli.
mm
Áhugamálið snýr að skógrækt og
landbótum við Hafnarfjall
Rætt við Stefán Kristinn Teitsson, trésmið og skógræktarmann í Hafnarseli
Stefán Kristinn Teitsson stendur hér við hlið fallegrar birkiplöntu af Bæjarstaðakvæmi.
Greniplanta á leið niður í plöntustafinn og ofan í jörðina.
Hér er Stefán að fylla í eyður í nokkurra ára gamalli grenitrjáa-
ræktun. Frostlyfting með tilheyrandi afföllum verður alltaf einhver í
mel eins og þarna er plantað í. Á fimmta þúsund plöntur bíða nú þess að verða potað í jörðu í
landi Hafnarsels í vor.