Hugur og hönd - 01.06.1995, Blaðsíða 44

TÖLVUR OG
VEFNAÐUR
Þegar tölvur og vefstólar eru nefnd í
sömu andrá dettur líklega fæstum í
hug að þar sé um að ræða verkfæri
sem tengjast hvort öðru.
Reyndar má rekja tilurð tölva til
damaskvefstóls sem fundinn var upp
um 1800 af Joseph Jacquard og var
stýrt með gataspjöldum.
En með nútímatölvu og vefnaðar-
forritum hafa opnast nýir möguleik-
ar til samnýtingar þessara verkfæra.
Það er meira en áratugur síðan
fyrstu vefnaðarforritin litu dagsins
ljós og síðan hafa verið hönnuð og
þróuð allnokkur forrit, á Norður-
löndum og víðar.
Vefnaðarforrit eru íyrst og fremst
hjálpartæki við að teikna upp
bindimunstur fyrir vefnað.
Bindimunstur fyrir vefnað sýnir
hvernig uppistaða og ívaf bindast
hornrétt og mynda eina heild.
BINDIMUNSTUR
Bindimunstur er teiknað á rúðustrik-
aðan pappír þar sem lóðrétt rúðuröð
táknar uppistöðuþráð og lárétt rúðu-
röð ívaf.
En til þess að geta ofið viðkom-
andi bindingu þarf að finna út
hvernig á að draga uppistöðuþræði í
höföld, binda upp skammel og í
hvaða röð á að stíga á þau.
Þannig þarf að teikna inndráttar-
munstur, uppbindingarmunstur og
stigmunstur eftir bindimunstrinu.
Einnig má teikna bindimunstur
út frá inndráttar-, uppbindingar- og
sdgmunstri.
Áður en sett er upp í vefstólinn
skiptir miklu máli að búið sé að á-
kveða hvernig bindingu á að nota og
hvernig á að setja hana upp. Eftir að
búið er að setja upp í vefstólinn er ó-
gerlegt að breyta hafaldainndrætti og
fyrirhöfn fylgir breytingum á upp-
bindingu.
Hingað til hefur bindimunstur
eingöngu gefið vísbendingu um útlit
voðar, teiknað í jafnar rúður án þess
að tekið sé tillit til mismunandi þétt-
leika og grófleika vefjarefna.
Með tilkomu vefnaðarforrita er
hægt að nálgast það að sjá útlit voðar
áður en sett er upp í vefstólinn.
Hægt er að láta vefnaðarforrit
teikna upp inndráttar-, uppbinding-
ar- og stigmunstur eftir bindi-
munstri. Einnig er hægt að slá inn
mismunandi inndráttar-, uppbind-
ingar- og stigmunstur og forritið
teiknar bindimunstrið. Þá er auðvelt
að gera einstaka breytingu á einum
og einum þræði og sjá hvernig
bindimunstrið breytist við það.
Nokkrar flýtiaðgerðir eru til stað-
ar við teikningu á hafaldainndrætti,
stigi og bindimunstri, s.s. speglun,
endurtekning, flutningur, viðbótar-
reitir og reitir þurrkaðir út.
Vefnaðarforrit getur sýnt útlit
með mismunandi þéttleika og gróf-
leika vefjarefna og jafnvel einstakra
þráða. Flest geta breytt úr hefðbund-
inni rúðuteikningu yfir í þráðaútlit,
bæði nálægt og úr fjarlægð. Hægt er
að fá mynd af röngu á efni.
Liti er hægt að velja á uppistöðu
og ívafsþræði og einfalt er að breyta
litum í grunni og munstri og einnig
á einstaka þráðum.
Mörg forrit hafa ýmsa aukagetu,
geta t.d. sýnt þversnið af voð, gefið
upp lengstu þræði sem liggja ó-
bundnir, sýnt tvöfaldan hafaldainn-
drátt og stig. Sum forrit hafa upp-
sktiftaseðil sem er útfylltur og í fram-
haldi reiknar tölvan út efnismagn í
hverjum lit, hafaldafjölda á hverju
skafti o.fl.
Öll forrit gefa kost á vistun
bindimunstra og er þá hægt að
prenta þau út hvenær sem er.
Mismunandi kröfur eru gerðar til
tölvubúnaðar eftir forritum. Bæði
fást forrit fyrir Macintosh og PC-
tölvur og mörg PC-forrit eru gerð
fyrir Windows umhverfi.
Það þarf ekki að fjölyrða um ágæti
vefnaðarforrita fyrir þá sem vefa og
hanna sínar eigin voðir. Hægt er að
flytja mestalla tilrauna- og prufugerð
yfir í tölvuvinnslu um leið og öll
munsturgerð verður markvissari og
fljótunnari. Vefarar geta nú einbeitt
44