Feykir - 28.11.2018, Blaðsíða 12

2 01 812
kvos með stöllum eins og
hringleikahús, mannvirki eru
frá Inkatímanum, 12 og 13. öld.
Fornleifafræðingar hafa fundið
út með frjógreiningum að
þetta hafi verið tilraunareitur
þar sem fram fór ræktun
ýmissa nytjajurta til að reyna
hvort þær gætu dafnað í
þessari hæð. Í nágrenninu var
stjörnuathugunarstöð vegna
þess að Inkarnir stjórnuðu
eftir gangi himintungla hvenær
hæfilegt væri að sá í akrana.
Þar mátti ekki mikið út af bera
til að uppskera misheppnaðist.
Ofan af hásléttunni blasa við
snævi þaktir tindar Andesfjalla
allt upp í rúmlega 6000 metra
hæð.
Eftir þennan sérstæða stað
var næsti viðkomustaður salt-
námurnar í Maras, sannkallað
furðuverk. Saltur smálækur
kemur þar út úr fjallshlíð og er
veitt í óteljandi misstór ker sem
sólin sér um að þurrka upp en
eftir verður saltið á botninum.
Akstursleiðin að þessum stað
er ærið þröng og háskaleg um
hyldjúpt gil.
Síðasti viðkomustaður var
smábærinn Ollyantaytambu
þar sem við skoðuðum stór-
brotnar steinahleðslur af fornu
Inkavirki í mögnðu umhverfi.
Tambu mun þýða birgðastöð
en þarna var einmitt ein slík
á Inkaveginum forna. Gistum
aftur á hóteli okkar í Urubamba.
Fyrir utan dyr herbergis
míns er eldri indíánakona
með dyngju af prjónlesi og
önnur yngri litlu fjær. Ég fór
og skoðaði hjá henni eftir að ég
kom í ákvörðunarstað og keypti
svolítið en hún vildi helst að ég
keypti miklu meira. En þetta
var allt ódýrt og kerling heilsaði
mér síðan með virktum meðan
ég var við hennar dyr. Þarna
sitja þessar sölukonur frá 7 á
morgnana fram til 7 á kvöldin.
Machu Picchu
Fimmtudagurinn 20. sept-
ember var kannski hátindur
ferðarinnar. Vaknað snemma
um morgun og kl. 7:30 mætt í
rútuna sem ók okkur síðan frá
Urubamba til Ollyantaytambu
þar sem við vorum daginn
áður. Þar var stigið í lest sem
flutti okkur til bæjarins Aquas
Caliente (sem þýðir heitt vatn),
en hann stendur neðan við
töfraborgina Machu Picchu.
Lestin er hæggeng og ferðin
sérstaklega þægileg meðfram
Urubamba ánni sem fellur til
Amazon fljótsins og þaðan í
Atlantshafið. Okkur var sagt að
enginn bílvegur væri til Aquas
Caliente. Fjöllin og umhverfið
var stórkostlegt. Við komum á
leiðarenda um ellefu leytið og
strax var farið í langa biðröð
til að komast í bílana sem aka
upp til Machu Picchu. Það var
heitt og biðstaðan meira en
klukkutími. Þar veiktust tveir
af háfjallaveiki og sá þriðji
varð lasinn er uppeftir kom
og sneri til baka með rútunni.
Þúsundir fara daglega upp til
borgarinnar og rútur ganga
stöðugt fram og til baka. Ég er
gamall vegagerðarmaður en
vegalagningin þarna upp hefði
sannarlega ekki verið við mitt
hæfi, s-beygjur upp snarbratta
hlíð, víða sprengt inn í
klappir. Það hjálpaði nokkuð
tilfinningalífinu að víðast huldi
trjágróður vegkantinn svo að
sjaldnast sá niður í hyldýpið
fyrir neðan en sannarlega var
ógnvænlegt að horfa niður.
Fjallshlíðin er þarna hátt í
700 metrar. Er upp var komið
fengum við hádegisverð á
veitingahúsi. Síðan um hálftvö
var gengið á vit hinnar týndu
borgar.
Borgin Machu Picchu (fram-
burður: ['mɑ.tʃu 'pik.tʃu]) var
aldrei eyðilögð vegna þess
að Spánverjar vissu ekki um
hana og komu þangað aldrei.
Þess vegna var hún stundum
nefnd „Týnda borgin.“ Talið
er að hún hafi verið byggð á
Inkatímanum á seinni hluta
15. aldar, bygging hennar tekið
um 30 ár og borgin þjónað sem
menningarmiðstöð til uppeldis
og kennslu framtíðarstjórnenda
þjóðarinnar. Hún var síðan
yfirgefin kerfisbundið að
skipun Manko Inka (1533-
1545) sem stjórnaði vopnaðri
baráttu gegn Spánverjum,
leiðum að henni lokað og
borgin gleymdist í margar
aldir. Borgin er 2.430 metra
yfir sjávarmáli á fjallsbrún yfir
Urubambadalnum í Perú, um
70 km norðvestur af Cusco.
Hún er á heimsminjaskrá
UNESCO.
Seint á 19. öld fréttist að
nokkrir útlendingar hefðu
farið á staðinn og jafnvel
rænt forngripum. Það var
þó ekki fyrr en í júlí 1911 að
bandaríski sagnfræðingurinn
Hiram Bingham tilkynnti að
hann hefði „fundið“ borgina.
Þá bjuggu reyndar tvær fjöl-
skyldur í borginni sem var
að mestu komin á kaf í frum-
skógargróður. Hann var við
rannsóknir í Machu Picchu
næstu árin og greindi frá
niðurstöðunum í fjölmörgum
greinum og bókum. Í kjölfar
þess var farið að ryðja skóginn
og annan villigróður og lagfæra
hleðslur. Því er reyndar enn
ekki að fullu lokið.
Nánar um borgina
Í borginni eru ríflega 140
byggingar, hof og aðrar opin-
berar byggingar, auk íbúðar-
húsa og talið að þar hafi búið
nokkur þúsund manns. Um
tvö hundruð tröppugangar
tengja byggðina saman enda
er hún í miklum halla. Húsin
eru öll byggð úr graníti, flest
án múrlíms, en grjót víða í
undirveggjum svo nákvæmlega
fellt saman að eigi má hnífsblaði
á milli koma. Þökin voru brött,
fléttuð úr stráum og allt bundið
með reipum. Í hlíðunum eru
stallar með akurreinum þar
sem rækta mátti matvæli fyrir
íbúa borgarinnar. Borginni var
skipt í hverfi. Sum voru fyrir hof
og opinberar byggingar, önnur
fyrir aðalsmenn og presta og
enn önnur fyrir þjónustufólk
og almenning. Í borginni eru
einnig torg og opin svæði,
brunnar og áveiturennur, er
náðu til flestra bygginga. Vegna
þess að Spánverjar komu
aldrei á staðinn var borgin
óskemmd af manna völdum
og einstaklega vel varðveitt
þótt hún væri yfirgefin og týnd
umheiminum í meira en fjórar
aldir.
Ég treysti mér vart til að lýsa
áhrifum þessa staðar, það yrði
langt mál, læt fremur nokkrar
myndir tala sínu máli. Ég vil
bara segja að enginn staður
í heiminum, sem ég hef séð,
hefur orkað eins sterkt á mig,
mannvirkin í sínu stórkostlega
umhverfi eru kynngimögnuð.
Pýramýðarnir í Egyptalandi
voru auðvitað yfirþyrmandi
sem mannvirki en hin sjón-
rænu áhrif voru ekkert svipuð.
Þeir voru raunar bara eins og
fjöll. Machu Picchu tekur öllu
fram sem ég hef séð og mun
væntanlega nokkurn tímann
sjá.
Saltnámurnar í Maras.
Steinahleðslur í virkinu Ollyantaytambu.
Sólarklukkan í Machu Picchu. Skuggi steinsins markaði tímann.
Guðrún Bergmann ásamt perúanska fararstjóranum David. Hún stóð sig með prýði,
enda var þetta sjötta ferðin hennar sem fararstjóri til Perú.
Borgarhverfi í Machu Picchu. Á stöllunum voru ræktaðar matjurtir. Húsið efst á
hæðinni til vinstri var varðstöð.