Bændablaðið - 06.07.2017, Side 6

Bændablaðið - 06.07.2017, Side 6
6 Bændablaðið | Fimmtudagur 6. júlí 2017 Bændablaðið kemur út 24 sinnum á ári. Því er dreift ókeypis á yfir 400 stöðum á landinu og á öll lögbýli landsins. Lesendur geta einnig gerst áskrifendur að blaðinu og fengið það sent heim í pósti gegn greiðslu. Árgangurinn kostar þá kr. 10.200 með vsk. (innheimt í tvennu lagi). Ársáskrift fyrir eldri borgarar kostar 5.100 með vsk. Heimilisfang: Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík. Sími: 563 0300 – Fax: 562 3058 – Kt: 631294–2279 Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands. − Málgagn bænda og landsbyggðar − SKOÐUN Innkoma bandaríska verslunarrisans Costco á íslenskan markað hefur sannar- lega verið tekið fagnandi af íslenskum neytendum. Sennilega eru þó fæstir sem þar versla að hugsa mikið um umhverfis- mál þegar þeir raða innfluttu grænmeti og öðru góðgæti í innkaupakörfurnar. Costco naut þess við innkomuna á íslenskan markað að hér höfðu kaupmenn gengið mun lengra í verðálagningu um langt árabil en neytendur voru tilbúnir að kyngja. Það reyndist erlenda risanum því mjög auðvelt að sópa til sín viðskiptavinum „stóru“ íslensku verslanakeðjanna, án þess að auglýsa nokkurn skapaðan hlut. Nú er þessi risi búinn að vera hér á markaðnum í rúman mánuð, en þegar kominn með drjúga sneið af markaðnum, líka í viðskiptum með eldsneyti. Áhrifin eru gríðarleg og sjá má afleiðingarnar víða. Þótt mikið og gott úrval sé af íslensku kjöti í Costco, þá fer lítið fyrir framboði á íslensku grænmeti, sem þó er ræktað á eins heilnæman hátt og hugsast getur. Af þessu hafa íslenskir garðyrkjubændur talsverð- ar áhyggjur, enda er innflutta grænmetið frá Costco farið að hafa umtalsverð áhrif á minni sölu á íslensku grænmeti. Samt segja okkar bændur að það séu auðvitað neytendur sem ráði og verði að fá að ráða þar ferðinni. Náttúruvernd, dýravernd og loftslags- mál hafa verið mjög ofarlega á baugi í umræðunni undanfarin ár. Þar hafa raddir sem berjast gegn mengun bifreiða verið mjög háværar, sér í lagi á höfuðborgar- svæðinu. Bent er á svifryksmælingar sem hafa farið upp úr öllum skölum og bif- reiðum kennt um. Gatnaþrenginga- og holumeisturum höfuðborgarinnar datt þó auðvitað ekki í huga að nefna hið augljósa, nefnilega að göturnar eru nánast aldrei skol- aðar og þrifnar. Þeir ypptu bara öxlum og hjóluðu í Costco og keyptu ódýrt innflutt grænmeti. Það er gott að neytendur geti keypt ódýr- ar matvörur í Costco, en hafa andstæðingar bílamengunar nokkuð velt því fyrir sér hvernig t.d. grænmetið og innflutta kjötið kemst í hillurnar í Garðabænum? Við skulum kíkja á það nánar. Um 90 prósent af öllu sem þú kaupir er flutt til landsins með skipum. Þar á meðal er innflutt grænmeti og önnur matvara bæði í Costco og öðrum verslunum landsins. Talandi um mengun, þá er athyglisvert að lesa grein á blaðsíðu 34 í Bændablaðinu í dag um heimildarmyndina Sea Blind. Þar er fjallað um mengun frá skipum sem gatnaþrenginga- og holumeistarar Reykjavíkur hafa sennilega aldrei heyrt minnst á. Ef svo væri hefðu þeir fyrir löngu látið þrengja allar sjóleiðir verulega. Samkvæmt heimildarmyndinni Sea Blind, þá er flutningaskipaútgerð sá atvinnuvegur í heiminum sem mengar einna mest, bæði vegna stærðar skipanna og gríðarlegs magns eldsneytis sem þau brenna. Þannig losa sautján stærstu gáma- flutningaskip heimsins meiri brennistein út í andrúmsloftið árlega en allir bílar saman- lagt. Eitt skemmtiferðaskip blæs jafnmiklu sóti út í andrúmsloftið daglega og ein millj- ón bíla. Tal um mengun bifreiða sem aka um íslenska vegakerfið er hreinn brandari í þessum samanburði. Þetta mættu neytendur hafa í huga þegar þeir kaupa t.d. innflutt grænmeti og kjöt sem vel er hægt að framleiða á Íslandi. Mengunarfótspor tómata sem fluttir eru frá Suður-Ameríku er gríðarlegt. Sama má segja um allar aðrar innfluttar matvörur. Ef menn meina eitthvað með fögru tali sínu um að stemma stigu við mengun, þá ætti fólk auðvitað að hugsa sig tvisvar um þegar það verslar í matinn. Þar geta íslenskir neytendur haft langmest áhrif á að stuðla að minni mengun í heiminum. /HKr. Innflutningsmengun ÍSLAND ER LAND ÞITT Vatnsdalur er grösugur og búsældarlegur dalur sem gengur inn til suðurs milli Vatnsdalsfjalls, sem er 1.018 metra hátt í austri og Víðidalsfjalls, sem er 993 metrar. Í landi Kornsár fyrir miðjum vestanverðum dalnum er alldjúp sérkennileg smátjörn sem nefnist Kattarauga, á henni eru tvær Mynd / Hörður Kristjánsson Almennt er það talið jákvætt að tungumál þróist. Ýmislegt verður til þess að orð og orðasamhengi breyta um merkingu, atvik eða athafnir einstakra manna eða tækni- þróun samfélaga. Þannig virðist t.d. orðið atvinnurekandi hafa tekið á sig nýja merk- ingu. Áður töldu margir að þetta væri einstak- lingur eða fyrirtæki sem stuðlaði að atvinnu í sinni heimabyggð, þ.e. veitti mönnum atvinnu. Þessi fyrirtæki, atvinnurekendurnir, ræktu oft samfélagið af ábyrgð og festu. Nú virðist þessi merking vera að breytast. Til er félag sem er til heimilis í Húsi verslunarinnar og ber nafnið „Félag atvinnurekenda“ (FA). Samkvæmt greinargóðri heimasíðu félagsins þá er þetta félag hagsmunasamtök lítilla sem stórra fyrir- tækja í inn- og útflutningi, heildsölu og smá- sölu. Á heimasíðunni er líka að finna félagatal, sem er til fyrirmyndar. Nú skal ekki dregið í efa að allir þessir ágætu félagar, einstaklingar og fyrirtæki eru vissulega atvinnurekendur, en það eru fleiri sem reka atvinnuskapandi fyrirtæki í landinu, til dæmis bændur og afurðafyrir- tæki þeirra. Eins og venja er á þessum árstíma hefur framkvæmdastjóri Félags atvinnurek- enda nýtt gott aðgengi sitt að fjölmiðlum til að halda fram þeirri skoðun sinni að afnema skuli frystiskyldu á kjöti til manneldis og að íslensk stjórnvöld séu í hlutverki brotlegs aðila í þeim efnum. Þetta virðist vera vinsælt efni og henta vel til að varpa umræðu dagsins frá kjarna málsins. Þrátt fyrir að margir hafi með málefnalegum hætti reynt að útskýra málið fyrir framkvæmdastjóra FA, jafnvel ár eftir ár, þá hefur það ekki borið árangur. Rökin fyrir frystiskyldunni þekkja lesendur Bændablaðsins mætavel, en það eru ekki síst eftirtalin atriði sem framkvæmdastjóri FA og fleiri virðast ekki átta sig á: 1. EES-samningurinn snýst ekki bara um skammtíma viðskiptahagsmuni, heldur fjölmarga aðra þætti sem eiga að vera til þess fallnir að vernda bæði neytendur og samfélög. Álitamál er ekki alltaf hægt að túlka skammtíma viðskiptahagsmunum í hag. 2. Ísland er ekki aðili að sameiginleg- um tryggingasjóðum sem eiga að bæta það tjón sem getur orðið vegna útbreiðslu búfjársjúkdóma eða sýkla- lyfjaónæmis. Kostnaður vegna sjúk- dóma lendir því ekki á fjölþjóðlegum sjóðum, Félagi atvinnurekenda, eða öðrum fjársterkum, heldur á bændum og á íslenska ríkinu með einum eða öðrum hætti. 3. Sé það þannig að einhverjir telji enn að frystiskyldan gangi gegn EES- samningnum og geta fengið lög- lærða menn til að túlka þá skoðun sína, þá er hlutverk ríkisins augljóst, það að senda þegar í stað knésterka embættismenn til samninga í Brussel til að semja til ásættanlegrar niður- stöðu. Nægir hér að minna á að matvælalöggjöfin var alls ekki hluti af upprunalega EES-samningnum, heldur innleidd seinna, samkvæmt sérstöku samkomulagi. Sömuleiðis hefur ESB allar heimildir í sínum sáttmálum, m.a. Rómarsáttmálanum, til að haga samningum á þann veg sem skynsamlegt er í þessu tilviki. Til að útskýra þetta aðeins nánar þá má segja það sama aftur með öðrum orðum. Íslendingum bar engin skylda til samkvæmt EES-samningnum að taka upp matvælalöggjöf ESB, ekki frekar en þeim bar nokkur skylda til að gera ólánlegan samning um niðurfellingu tolla á ýmsum landbúnaðarvörum nú fyrir nokkrum misserum. Hitt er svo staðreynd að þessar ákvarð- anir tóku stjórnvöld, hver á sínum tíma, og ríkið verður að axla ábyrgð á þeim. Það er þá huggun harmi gegn að megin tilgangur mat- vælalöggjafar ESB er að tryggja heilbrigði matvæla á efnahagssvæðinu. Hagsmunir einstakra innflytjenda í einstökum löndum eru þar ekki mikilvægir miðað við það megin- markmið að tryggja heilbrigði fæðunnar. Þess voru enda dæmi að löggjöfin var innleidd með strangari og meira íþyngjandi hætti fyrir íslenska bændur en ýtrasta þörf var á, einmitt vegna þessara megin markmiða. Breytingar á neyslumynstri Innkoma Costco á markað hérlendis er svo ef til vill jákvæð uppákoma ef horft er til umræðu um mat, gæði og matarverð og virðist hafa jákvæð áhrif á álagningu fyrirtækja og afsláttarkjör til einstaklinga og fyrirtækja í landinu. Því miður fer mikið eldsneyti í að flytja mat yfir hafið, sérstaklega þann sem kemur með flugi, oft að innihaldi mestmegnis vatn. Vonandi fjölgar þeim sem vilja neyta staðbundinnar fæðu, og huga að umhverfisáhrifum neyslumynstursins. Það gæti opnað frekari tækifæri fyrir íslenskan landbúnað. Eiríkur Blöndal Í stjórn Bændasamtaka Íslands ebl@bondi.is Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0339 − Rekstur og markaðsmál: Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is – Blaðamenn: Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is – Sigurður Már Harðarson smh@bondi.is – Vilmundur Hansen vilmundur@bondi.is – Guðrún Hulda Pálsdóttir – ghp@bondi.is – Auglýsingastjóri: Ásgerður María Hólmbertsdóttir amh@bondi.is – Sími: 563 0303 – Netfang auglýsinga: augl@bondi.is – Vefur blaðsins: www.bbl.is − Netfang blaðsins: (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is Frágangur fyrir prentun: Anna Kristín Ólafsdóttir – Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Dreifing: Landsprent og Íslandspóstur. ISSN 1025-5621 Innflutningur á kjöti og nokkur orð um frystiskyldu

x

Bændablaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Bændablaðið
https://timarit.is/publication/906

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.